دومین تسلیم ترامپ مقابل برجام

روزنامه ایران: رئیس جمهوری امریکا بار دیگر ناگزیر شد طرح تعلیق تحریم‌های ایران را امضا کند. تصمیمی که نشان از آن داشت دونالد ترامپ تا چه اندازه بر واقعیات حاکم بر توافق هسته‌ای و ناگزیری اجرای تعهدات برجامی امریکا وقوف یافته است. چه با وجود مخالفت های او با برجام برای دومین بار پای تعلیق تحریم ها را امضا کرد. ترامپ پیش از این در اردیبهشت ماه تعلیق تحریم ها را تأیید کرده بود.

در شرایطی که روز پنجشنبه گذشته موعد ۱۲۰ روزه تمدید تعلیق تحریم‌های ایران فرا رسیده بود، وزارت امور خارجه امریکا اعلام کرد که این کشور تعلیق این تحریم‌ها را در چارچوب موافقتنامه هسته‌ای با این کشور تمدید کرده است. اما این تصمیم مانع از تکرار تهدیدات تکراری ترامپ علیه برجام و ایران نشد. رئیس جمهوری امریکا کمی پس از آنکه امضایش پای تعلیق تحریم‌های ایران نشست، مدعی شد که ایران روح توافق هسته‌ای را نقض کرده است و همین امر می‌تواند دستمایه پیام منفی او به کنگره درباره اعلام پایبندی ایران به تعهدات برجامی‌اش باشد.

کاخ سفید در حالی تصمیم به اجرای تعهداتش در چارچوب برجام گرفت که مدعی شد هنوز سیاست بازنگری‌اش درباره این توافق را به پایان نرسانده است. به گزارش رویترز هدر نائورت، سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا امضای تعلیق تحریم‌ها را با هدف نشان دادن انعطاف امریکا درباره برجام دانست و درعین حال مدعی شد: «معافیت برخی از این تحریم‌ها علیه ایران نباید به‌عنوان نشانه‌ای از موضع مثبت رئیس جمهوری امریکا درمورد موافقتنامه هسته‌ای ایران تلقی شود.» به موجب برجام، مقام‌های امریکایی به طور دوره‌ای با بررسی پایبندی ایران به تعهداتش در توافق هسته‌ای، اجرای بخشی از تحریم‌ها را معلق می‌کنند.

این اقدام در حالی برای دومین بار در دولت جدید امریکا صورت گرفت که ترامپ ساعاتی بعد از موافقت کاخ سفید با تعلیق تحریم‌های ایران در گفت‌و‌گو با خبرنگارانی که همراه با او در هواپیمای ریاست جمهوری به مناطق آسیب دیده فلوریدا سفر می‌کردند یک بار دیگر توافق با ایران را بدترین توافقی توصیف کرد که تاکنون دیده و مدعی شد ایران روح برجام را نقض کرده است. او ضمن تکرار مخالفت شدیدش با برجام به خبرنگاران گفته بزودی در اکتبر(مهرماه) همه شاهد اقدام او در برابر این پیمان بین‌المللی خواهند بود. اقدامی که پیش از این منابع آگاه دولت امریکا در اشاره به آن از احتمال تأیید نشدن پایبندی ایران به تعهداتش در چارچوب برجام از سوی کاخ سفید خبر داده بودند.

تأکید نخست‌وزیر انگلیس بر لزوم حفظ برجام

تلاش همه جانبه مقام‌های امریکایی علیه ایران در حالی بود که رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه امریکا در سفری که روز پنجشنبه گذشته به بریتانیا داشت در دیدار مقام‌های بلندپایه لندن مدعی شد ایران انتظارات امریکا از برجام را برآورده نکرده است. وزیر خارجه امریکا همچنین گفت که دولت دونالد ترامپ در حال بررسی و تدوین سیاست جدیدی در قبال ایران است و در این سیاست تنها به قابلیت‌های هسته‌ای ایران نمی‌پردازد بلکه کلیت تهدیدهای ایران را در نظر می‌گیرد.

تیلرسون در حالی در بریتانیا با مقام‌های این کشور درباره برجام گفت‌و‌گو کرد که پیش از این گفته شده است امریکا درصدد است اروپایی‌ها را با تصمیمات ضد ایرانی واشنگتن همراه سازد. تصمیمی که به نظر می‌رسد تیلرسون با سفر به بریتانیا برای اجرایی کردن آن نخستین گام را برداشته است. با این حال مواضع او با استقبال مقام‌های لندن رو به رو نشد.

نخست ترزا می، نخست‌وزیر بریتانیا در دیدار تیلرسون بر اهمیت برجام و نقش مهم آن در بازداشتن ایران از دستیابی به جنگ‌افزار هسته‌ای تأکید کرد و کمی بعد بوریس جانسون، وزیر خارجه انگلیس در خلال کنفرانس خبری مشترک با همتای امریکایی خود به توافق با ایران اشاره کرد وگفت: «ایران جمعیتی ۸۰ میلیونی دارد که اغلب آنها جوان هستند و باید از مزایای اقتصادی برجام برخوردار شوند.»

اقدامات تهدید‌آمیز واشنگتن درباره برجام تنها با مخالفت حامیان اروپایی برجام رو به رو نشده است بلکه بسیاری از صاحبنظران سیاسی و چهره‌های سابق دولت امریکا هم با کارشکنی‌های مقامات کنونی کاخ سفید به مخالفت برخاسته‌اند. از جمله این چهره‌ها وندی شرمن، عضو ارشد تیم مذاکره‌ کننده هسته‌ای امریکا برنامه احتمالی دولت فعلی کشورش برای لغو برجام را «بدترین» اقدام ممکن از لحاظ امنیت ملی دانسته است.

شرمن که به‌عنوان سرپرست تیم امریکا در مذاکرات هسته‌ای با ایران، نقش اساسی ایفا کرد، در نشستی به احتمال تأیید نشدن پایبندی ایران به تعهداتش در چارچوب برجام از سوی ترامپ اشاره کرد و گفت: «در صورتی که ایالات متحده ماه بعد پایبندی ایران را تأیید نکند این اقدام به شکل خروج امریکا از توافق دیده خواهد شد. اگر ما این کار را انجام دهیم، ما از هیچ نفوذی برای اجرای توافق برخوردار نخواهیم بود و اهرم فشاری برای اجرای هیچ یک از تحریم‌هایی که می‌خواهیم مجدداً اعمال کنیم نخواهیم داشت.» این در حالی است که نشریه «فارین پالیسی» در گزارشی از طرح پیشنهادی مخالفان توافق هسته‌ای در امریکا برای اعمال تحریم‌های همه‌جانبه علیه ایران خبر داده است.

این طرح که به کنگره و کاخ سفید ارائه شده، توصیه کرده است که دولت امریکا با بیان اینکه ادامه اجرای برجام در راستای منافع امنیت ملی امریکا نیست، از صدور تأییدیه پایبندی ایران به توافق هسته‌ای خودداری کرده و تهدید می‌کند که اگر ایران ظرف ۹۰ روز با برخی درخواست‌ها از جمله صدور مجوز بازرسی از اماکن نظامی موافقت نکند، «تحریم‌های اقتصادی جهانی» علیه تهران اعمال شود. این طرح در صورت اجرایی شدن، علاوه بر احیای تحریم‌های تعلیق شده تحت برجام، تحریم‌های تازه‌ای از جمله در زمینه صادرات نفت ایران اعمال خواهد کرد.

تحریم‌های جدید غیر هسته ای

تمدید تعلیق تحریم‌های ایران و تهدیدات شفاهی مقام‌های کاخ سفید درباره برجام در حالی بود که همزمان وزارت خزانه داری امریکا ۱۱ فرد و شرکت را به فهرست تحریم‌های ایران افزود. به گزارش رویترز، این نهاد امریکایی در اطلاعیه‌ای مدعی شده است که این افراد و شرکت‌ها به دلیل حمایت از سپاه پاسداران و شبکه‌های دخیل در حملات سایبری به فهرست تحریم‌ها اضافه می‌شوند.

از میان چهار شرکتی که به فهرست تحریم‌ها اضافه شده‌اند، دو شرکت در اوکراین مستقر هستند و امریکا آنها را به همکاری با هواپیمایی کاسپین و ماهان متهم کرده، که پیش از این تحریم شده بودند. بقیه شرکت‌ها و ۷ شخصی که به تحریم‌ها اضافه شده‌اند ایرانی هستند. امریکا می‌گوید شرکت سدید صبا، یکی از تحریم‌شدگان جدید، قراردادهایی با سپاه پاسداران داشته است. وزارت خزانه‌داری امریکا همچنین از صادق احمدزادگان، سینا کیسار، امید غفارنیا و نادر سعیدی که از کارکنان شرکت امنیت رایانه‌ای مرصاد هستند به‌عنوان کسانی که با حمله سایبری در رایانه‌ها یا شبکه‌های رایانه‌ای هدف در امریکا اختلال ایجاد کرده‌اند، نام برد.

استیو منوچین وزیر خزانه‌داری امریکا در این خصوص ادعا کرد: «خزانه‌داری به پیگیری اقدامات شدید علیه ایران برای پیشگیری از اعمال تحریک‌آمیز از جمله حمایت از سپاه قدس و تروریست‌های افراط گرا، خشونت‌های جاری در سوریه و حملات سایبری برای بی‌ثبات کردن نظام مالی امریکا ادامه خواهد داد.» بنا به ادعای منوچین، این تحریم‌ها یک شرکت ایرانی که از برنامه موشکی سپاه پاسداران پشتیبانی کرده، شرکت‌های هوایی که نیروی نظامی و سلاح به سوریه منتقل می‌کنند و هکرهایی که به مؤسسه‌های مالی امریکا حمله می‌کنند را هدف قرار داده است.

این برای چندمین بار است که امریکا همزمان با اعلام پایبندی ایران به کنگره مبنی بر پایبندی ایران به تعهداتش پس از توافق هسته‌ای افراد یا شرکت‌هایی را به فهرست‌ تحریم‌های ایران اضافه می‌کند. تحریم‌های دولت امریکا علیه ایران در حالی بود که نمایندگان کنگره امریکا هم همزمان دست به کار شدند و طرح ممنوعیت فروش هواپیما به ایران را کلید زدند. باراک اوباما رئیس‌جمهوری پیشین امریکا سال گذشته و بعد از آغاز اجرای برجام به وزیر خارجه خود مجوز داد که در چارچوب توافق هسته‌ای، مجوز فروش هواپیما به ایران را صادر کند.

اینک مجلس نمایندگان امریکا یک روز قبل از تحریم‌های خزانه‌داری امریکا متمم‌هایی بر بودجه سال آینده این کشور تصویب کرد که مانع صدور مجوز فروش هواپیما به ایران می‌شود. این متمم‌ها برای اجرایی شدن باید به تصویب مجلس سنا و امضای رئیس‌جمهوری امریکا نیز برسند. این مصوبه هشدار برخی از نمایندگان دموکرات را به دنبال داشته که گفته‌اند این امر می‌تواند به توافق اتمی وین ضربه بزند.

ظریف: «برجام» قابل مذاکره مجدد نیست

در شرایطی که مقام‌های دیپلماتیک واشنگتن در پیگیری اهداف خود برای مخدوش کردن برجام و اجرایی کردن طرح مذاکره مجدد درباره آن، رایزنی با مقام‌های اروپایی و همراهی آنها را با خود هدف قرار داده‌اند، وزیر امور خارجه ایران در صفحه توئیتر خود به این تحرکات واکنش نشان داد. محمد جواد ظریف نوشت: «برجام، قابل مذاکره مجدد نیست. توافق بهترخیال‌ پردازی محض است. وقت آن است که امریکا آسمان و ریسمان بافتن را کنار گذاشته و همانند ایران پایبندی به برجام را آغاز کند.»

گفتنی است این اظهارات در واکنش به گزارشی است که رسانه امریکایی بلومبرگ چند روز پیش منتشر کرده و مدعی شده بود که فرانسه و انگلیس نگاه مثبتی به ایده مذاکره مجدد درباره برجام دارند. در همین حال غلامعلی خوشرو، نماینده ایران در سازمان ملل هم به تحریم‌هایی واکنش نشان داد که امریکا همزمان با امضای تعلیق تحریم‌های برجامی ایران به تصویب رسانده بود.

خوشرو در گفت‌و‌گو با خبرگزاری صدا و سیما با بیان اینکه «هربار که نوبت تمدید تعلیق تحریم‌ها است، امریکایی‌ها برای اینکه به کنگره و مردم امریکا نشان دهند که مواضع تندی دارند، افرادی را به دلایل واهی به فهرست تحریم‌ها اضافه می‌کنند و مدعی می‌شوند که تحریم‌های غیر هسته‌ای است»، افزود:«هر نوع تحریم، مخالف اصل دیپلماسی و گفت‌و‌گو است و کمکی به پیشرفت امور نخواهد کرد؛ امریکا باید از تحریم به‌عنوان یک وسیله در سیاست خارجی خود دست بردارد و به تعامل با جهان بپردازد.»

خوشرو همچنین با اشاره به احتمال برگزاری نشست وزیران ۱+۵ در حاشیه مجمع عمومی گفت:«امسال همزمان با برگزاری نشست مجمع عمومی سازمان ملل، فدریکا موگرینی هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای برگزاری چنین نشستی پیشنهاد داده است اما هنوز برگزاری آن قطعی نیست.» هفتاد و دومین مجمع عمومی سازمان ملل از روز سه‌شنبه ۱۹ سپتامبر (۲۸ شهریور) با حضور سران کشورهای جهان آغاز به کار می‌کند و تا ۲۵ سپتامبر (سوم مهرماه) ادامه خواهد داشت.