یوز پلنگ ایرانی، یک قدم تا انقراض فاصله دارد

روزنامه ایران: سرانجام شمارش معکوس برای انقراض آخرین بازمانده‌های یوزپلنگ‌های آسیایی در ایران آغاز شد. بر اساس گزارش‌های منتشره از سال ۸۳ تا ۹۵، حدود ۱۵ یوز از جمعیت ۴۰ تایی یوزهای ایران در جاده‌های مرگباری که زیستگاههای حیات وحش را چند تکه کرده، کشته شدند.

۸ یوز در استان یزد و ۷ یوز در پارک ملی توران در محور تهران - مشهد، شامل یک نر و ۶ ماده! ماده‌هایی که حالا نبودشان باعث شده نرهای باقیمانده بدون جفت، سرگردان و حیران از شمال تا جنوب دشتهای ایران را بی‌هدف بالا و پایین بروند تا ناقوس انقراض با شدت بیشتری به صدا در آید. به گفته مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی اکنون همه امیدها به همین یکی دو یوز ماده باقیمانده در توران و میاندشت معطوف شده که این دو یوز هم از هر سو در محاصره «دام و سگ‌های گله» و جاده مرگبار توران قرار گرفته‌اند.

با وجود این خروج چند هزار رأس دام از توران، اکنون سه سال است که معطل 800 میلیون تومان اعتبار مصوبی است که سازمان برنامه و بودجه از تخصیص آن خودداری می‌کند. ایمن‌سازی 12 کیلومتر از جاده تهران مشهد هم که بودجه‌اش به مبلغ یک میلیارد تومان از سوی دولت در اختیار وزارت راه و شهرسازی قرار گرفته، 6 ماهی است که در هزار توی بودجه‌های چند هزار میلیاردی این وزارتخانه گم شده و به دست فراموشی سپرده شده است!

۴ یوز نر سرگردان در یزد

با اینکه ۱۶ سال از حمایت فنی و مالی سازمان ملل متحد و تسهیلات جهانی محیط زیست برای نجات یوزپلنگ‌های ایران از خطر انقراض می‌گذرد حالا همزمان با ۹ شهریور ماه که روز ملی یوزپلنگ نامگذاری شده، مدیر طرح بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در گفت‌و‌گو با «ایران» بار دیگر از بحرانی بودن وضعیت یوزپلنگ و کاهش شدید مشاهدات یوز در دو استان یزد و سمنان خبر می‌دهد.

هومن جوکار که پیش از این نیز بارها وجود دام، جاده و معادن را مهمترین عوامل نابودی زیستگاههای یوز و آخرین بازمانده‌های این جمعیت رو به زوال عنوان کرده، می‌گوید: از استان یزد که تقریباً داریم ناامید می‌شویم، ۴ سال است که هیچ یوز ماده‌ای در زیستگاههای استان یزد مشاهده و به ثبت نرسیده و فقط ۴ یوز نر را مرتباً در این ۴ سال در زیستگاههای دره انجیر، سیاهکوه و بهاباد می‌بینیم که دو تا از آنها برادر هستند و دو تای دیگر به صورت انفرادی دیده می‌شوند. او می‌افزاید: اکنون تمامی مشاهدات یوزهای ماده منحصر به پارک ملی توران در سمنان و پناهگاه حیات وحش میاندشت در استان خراسان شمالی شده که این مناطق نیز با تهدید بزرگ دام و سگ‌های گله مواجه هستند.

او خاطرنشان می‌کند: «از ابتدای سال جاری تاکنون فقط یک یوز ماده به همراه دو توله‌اش در پارک ملی توران دیده شده که این یوز هم دو سال بود که دیده نشده بود و فکر می‌کردیم از بین رفته که خوشبختانه اردیبهشت امسال با دو توله در نزدیکی یکی از آبشخورهای پارک ملی توران دیده شد.»

جوکار می‌گوید: شفاف بگویم، با همه تلاش‌هایی که شده اما وضعیت یوز اصلاً خوب نیست و نتایج بررسی‌های کارشناسان داخلی و خارجی نشان داده که علت عدم افزایش جمعیت یوزها به دلیل این است که اینها زمان زیادی از سال را در خارج از زیستگاه سپری می‌کنند که یک علتش وجود دام زیاد در مناطق ماست. او افزود: با توجه به اینکه مراتع توران و میاندشت مراتع قشلاقی هستند و حضور دام و سگ‌های گله در آنجا همزمان با فصل جفت‌گیری و زایمان یوزهاست بنابراین سه سال است که درخواست کردیم تا سازمان هرچه سریعتر دام را حداقل از پارک ملی توران و غرب میاندشت خارج کند، برای این کار مصوبه هم گرفتیم و سازمان برنامه و بودجه قبول کرده که ۸۰۰ میلیون تومان در فاز مقدماتی برای خروج دام از یکصد هزار هکتار پارک ملی توران اقدام کند اما سه سال است که این مصوبه جلوی روی ماست ولی هیچ بودجه‌ای از سال ۹۳ تاکنون در قالب بودجه تملک دارایی به سازمان محیط زیست تخصیص داده نشده که ما این کار را شروع کنیم.

جوکار می‌گوید: اگر این پول تأمین شود می‌توانیم در فاز نخست حداقل ۸ تا ۱۰ تا از آغل‌های موجود در توران را از وجود دام خالی کنیم و دامداران را با هماهنگی منابع طبیعی به مراتع دیگری در خارج از حریم امن پارک ملی توران بفرستیم. او همچنین درباره علت اجرا نشدن پروژه فنس کشی نقاط خطرساز جاده توران برای جلوگیری از تصادفات یوزها گفت: قرار بود ۱۲ کیلومتر از مسیر فنس کشی شود و وزارت راه بودجه این پروژه را هم دریافت کرده و حتی با پیمانکار قرارداد هم بسته ولی اکنون ۶ ماه است که کار شروع نشده و می‌گویند شرکت طرف قرارداد بیش از حد رتبه‌اش پروژه داشته و نمی‌تواند فعلاً پروژه را اجرا کند!

این کارشناس حیات وحش با بیان توضیحات کامل و در اختیار گذاشتن تمامی مطالعات صورت گرفته و مسیر قانونی طی شده برای اجرای این طرح می‌گوید: «هر راهی بوده رفتیم، هر جا چانه زنی بوده انجام دادیم اما چه کنیم که همه راهها به دفتر پروژه و حتی سازمان ختم نمی‌شود.امروز یا فردا مشخص نیست، اما انقراض نزدیک است و کشوری که روی دریایی از ذخایر نفت و گاز خوابیده برای تأمین ۸۰۰ میلیون تومان بودجه خروج دام از پارک ملی توران بودجه ندارد.»