بیم‌ها و امیدها در آموزش و پرورش
ارسطو می‌گوید امید رؤیایی بیدار‌کننده است و هیچ چیزی بدون امید و اعتمادبه‌نفس به دست نمی‌آید. آموزش‌وپرورش مدت‌هاست تشنه امید، نشاط و شادابی است. انتخاب مجدد دکتر روحانی با شعار «دوباره امید و دوباره ایران» و همچنین تشکیل کابینه‌ای با رأی اعتماد بالای مجلس زمینه امید و موفقیت در جامعه را فراهم کرده است.
رحیم عبادی در روزنامه شرق نوشت: ارسطو می‌گوید امید رؤیایی بیدار‌کننده است و هیچ چیزی بدون امید و اعتمادبه‌نفس به دست نمی‌آید. آموزش‌وپرورش مدت‌هاست تشنه امید، نشاط و شادابی است. انتخاب مجدد دکتر روحانی با شعار «دوباره امید و دوباره ایران» و همچنین تشکیل کابینه‌ای با رأی اعتماد بالای مجلس زمینه امید و موفقیت در جامعه را فراهم کرده است.
شروع کار وزیر محترم آموزش‌وپرورش برادر خوبمان جناب آقای سیدمحمد بطحائی با دو پشتوانه، یکی رأی اعتماد بسیار بالای ایشان از مجلس دهم و دیگری برگزیدن فردی از درون خانواده بزرگ آموزش‌وپرورش که همه مراحل آموزشی و مدیریتی را به صورت پلکانی طی کرده است، آیا می‌تواند نقطه امیدی برای جامعه تعلیم و تربیت کشور باشد؟
این‌جانب با توجه به تجربه بیش از ٤٠ساله در آموزش‌وپرورش، ضمن تبریک و آرزوی توفیق ایشان نکاتی کلیدی را که می‌تواند امید و نشاط و پویایی را در آموزش‌وپرورش نهادینه و ماندگار کند، در هفت سرفصل توصیه می‌کنم:
١- نشاط و شادابی در برنامه‌های آموزش‌وپرورش و نقطه امید‌بخش همه تحولات از معلمان و از کلاس درس آغاز می‌شود. اینک معلمان منفعل و در فرایندهای اصلی یاددهی - یادگیری به حاشیه رانده شده‌اند. کلید تحول در آموزش‌وپرورش در شورای‌عالی آموزش‌وپرورش یا شورای انقلاب فرهنگی و در اتاق‌های بسته رقم نمی‌خورد؛ کمااینکه تاکنون رقم نخورده است؛ بلکه در یک تعامل مشارکت‌جویانه، فراگیر و همه‌جانبه با حضور مؤثر معلمان محقق خواهد شد تا آنان بتوانند نقش فعال ایفا کنند.
به‌همین‌خاطر پیشنهاد می‌شود در گام اول با «تشکیل سازمان نظام صنفی معلمان» زمینه مشارکت نظام‌یافته و حرفه‌ای معلمان را فراهم آورید و آنان را پیشگامان تحول و حاملان نشاط و امید در مدارس کنید.
٢- دانش‌آموزان یکی از ارکان اصلی تعلیم و تربیت هستند. همه سازوکارها در نظام آموزش‌وپرورش باید در خدمت اعتلای تعلیم و تربیت در ساحت‌های اخلاقی، علمی و اجتماعی آنان قرار گیرد. دانش‌آموزان بیش از همگان به نشاط و شادابی و امید نیازمندند که باید به صورت همه‌جانبه برنامه‌های دانش‌آموزی در مدارس تقویت و مشارکت آنان نهادینه شود.
تجربه تشکیل و فعال‌کردن شوراهای دانش‌آموزی در مدرسه و سپردن برخی اختیارات از‌جمله اداره نمادین مدارس از سوی آنان، فعال‌کردن مجامع دانش‌آموزی در سطوح منطقه‌ای و استانی، فعال‌کردن مجلس دانش‌آموزی، کارآمد‌کردن سازمان دانش‌آموزی، توسعه فعالیت‌های کتاب و کتاب‌خوانی، فعالیت‌های ورزشی به‌ویژه برای دختران، توسعه پژوهشگاه‌های دانش‌آموزی و مراکز فرهنگی و هنری از‌جمله اقدامات پرورشی زمینه‌ساز تحرک و پویایی دانش‌آموزان است. باید تلاش شود مدرسه محل دومی برای زندگی دانش‌آموزان تلقی شود.
٣- محتوا و برنامه‌های آموزش‌وپرورش از محورهای محدود‌کننده یا شتاب‌دهنده تحولات امید و نشاط در آموزش‌وپرورش است. در وصف محتوا باید گفت: «آنچه خوبان همه دارند، تو تنها داری».
محتوای کتب درسی و کمک‌درسی، روش‌ها و ابزارهای تدریس، نقش فناوری‌های نوین آموزشی در تولید و نشر و توزیع منابع آموزشی افق فرایند یاددهی- یادگیری را ترسیم می‌کند و چه خوب است محتوا و برنامه‌های آموزشی و پرورشی معطوف به چهار ستون یادگیری، یعنی یادگیری برای دانستن، یادگیری برای عمل‌کردن، یادگیری برای زیستن و یادگیری برای همزیستی مسالمت‌آمیز با دیگران شود و نظام آموزشی ما از یادگیری برای دانستن فراتر می‌رفت.
٤- نظام پذیرش، تربیت و نگهداشت و ارتقای معلم از دغدغه‌های اساسی نظام آموزش‌وپرورش در دهه آینده است که از یک سو خروج بیش از یک‌سوم معلمان از آموزش‌وپرورش در برنامه ششم و از سوی دیگر ناکارآمد‌بودن الگوی مناسب برای جذب، تربیت معلم و نگهداشت آنان با وجود دانشگاه فرهنگیان، بیم آن می‌رود که با فقدان معلمان حرفه‌ای و تربیت‌شده ، درِآموزش‌وپرورش به روي نیروهای ناکارآمد و غیرواجد صلاحیت و حتی غیرمرتبط باز شود.
و به بهانه‌های غیرکارشناسی از سوی مجلس یا برخی از نهادهای خاص نظام تأمین و تربیت معلم به جای اهتمام به محتوا و کیفیت حرفه معلمی به ظواهری مانند مدرک تحصیلی اکتفا كند و کیفیت تعلیم و تربیت بیش از هر زمان دچار افت تربیتی و تحصیلی شود.
شایسته است در گام اول دانشگاه فرهنگیان به دانشگاه تربیت معلم تغییر هویت یابد و با تمرکز بر مأموریت این دانشگاه و تغییر در ساختار و مدیریت آن از ظرفیت قابل اتکا و ملی آن به کمک اسناد بالا‌دستی برای تأمین و تربیت معلم حرفه‌ای اقدام عاجل به عمل آید.
٥- ارتقای منزلت و معیشت معلمان هرچند تکراری است؛ اما باید همیشه سرلوحه برنامه‌ها و اقدامات باشد و هیچ‌گاه از دستور کار خارج نشود. نظام مدیریت کشور به معلمان بدهکار است جایگاه معلمان نه به لحاظ منزلتی در سطح ملی مورد اهتمام است و نه به لحاظ معیشتی جبران شده و نیازهای طبیعی آنان به دلیل غفلت و نسیان و البته کوتاهی به مطالبات اجتماعی بدل شده است كه باید برای اقدام عاجل در برنامه قرار گیرد و با کمک تیمی از کارشناسان داخل و بیرون راهکارهای عینی‌تری پیدا کرد.
اگرچه نظام رتبه‌بندی می‌تواند به لحاظ سیستمی یکی از راهکارهای مؤثر باشد؛ اما نباید با توجه به محدودیت‌های سیستم اداری و منابع انسانی کشور همه راه‌ها به این امر معطوف شود. حداقل تقویت و توسعه امکانات رفاهی مانند بیمه طلایی، خدمات رفاهی به‌خدمت‌گرفتن صندوق ذخیره فرهنگیان برای معلمان و نجات آن از حیاط‌خلوت مدیران و اقدامات مشابه مورد انتظار و از اقدامات کوتاه‌مدت است.
٦- نظام ارزشیابی و تضمین کیفیت در آموزش‌وپرورش وضعیت آشفته‌ای دارد. در سال‌های گذشته نظام ارزشیابی همیشه دستخوش آزمون و خطا بوده و این امر موجب افت کیفیت و توجه به کمّیت شده است.
همچنين همه تلاش آموزش‌وپرورش در این دوره مدیریت، با توجه به کاهش آمار دانش‌آموزان باید استانداردسازی مدارس و شاخص‌ها و نشانگرهای کیفیت و تلاش همه‌جانبه برای بهبود و ارتقای کیفیت برنامه‌های آموزش‌وپرورش مدارس باشد.
آینده آموزش‌وپرورش در گرو تضمین کیفیت و ارتقای شاخص‌های آموزشی و پرورشی است و طراحی نظام جامع ارزیابی درونی و بیرونی می‌تواند تضمین‌کننده کیفیت باشد.
٧- شورای‌عالی آموزش‌وپرورش در جایگاه سیاست‌گذاری، تصمیم‌سازی و اتخاذ راهبردهای کلان در حوزه تعلیم و تربیت است؛ به عبارت دیگر این نهاد قوه عاقله و نهاد هماهنگ‌کننده راهبردی برنامه‌های آموزش‌وپرورش و پارلمان یا قوه مقننه آموزش‌وپرورش است.
متأسفانه با وجود تغییر و ارتقای ساختار آن در سال٨١ و سپردن ریاست آن به رئیس‌جمهور، هنوز یک نهاد حاشیه‌ای و کم‌اثر است. وقتی در مدت چهار سال حتی یک بار جلسه با مسئولیت و حضور رئیس‌جمهور برگزار نمی‌شود، نشان‌دهنده تنزل جایگاه این نهاد است.
آموزش‌وپرورش امروز هم نیاز به تحول و تغییر دارد و هم نیازمند تدبیر و تأنی در تصمیمات و اجراست، هم نیازمند تکثر و تنوع در برنامه‌ها و مأموریت‌هاست و نیازمند هم‌گرایی، هم نیازمند به حفظ گذشته و پیشینه‌ها و هویت‌های آموزشی و پرورشی است و هم نیازمند به نوگرایی و نواندیشی و حرکت به سوی آینده است و... .
تنها نهادی که قادر است از درون، آموزش‌وپرورش را مدیریت و راهبری کند، نهاد شورای‌عالی آموزش‌وپرورش است؛ مشروط بر اینکه در نگاه کلان در جایگاه واقعی خود قرار گیرد و در ترکیب آن از چهره‌های تکراری و غیرمؤثر استفاده نشود.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
نظر کاربران
سلام چطور میشه از معلمی که به خاطر کمی حقوق مجبوره به صورت دو شیفت از صبح تا شب یکسره سر کلاس باشه و بعد از شش ماه هنوز حقوق اضافه کاری خود را نگرفته و در فقر به سر میبره انتظار امید داشت؟ آقا ما معلمان و اصلا آموزش و پرورش هیچ ارزشی در این نظام نداریم و هر کسی که در رابطه با آموزش و پرورش حرفی میزنه فقط داره عوام فریبی میکنه .این حرف دل معلمی با ۲۷سال سابقه است که در این سالها چیزی جز دروغ نشنیده است.