خوش بدرقگی سیاسی برای قالیباف!

نسترن فراهانی در روزنامه ابتکار نوشت: درحالی که محمدباقر قالیباف طی هفته‌های اخیر واپسین روزهای خود را در شهرداری تهران سپری می‌کرد، شاهد سیل عظیم تقدیر و تشکر از سوی افراد و نهادهای مختلف بودیم.

در واقع در واپسین روزهای شهرداری محمد باقرقالیباف در حالی که او بار چندین ساله این منصب را به زمین می‌گذاشت، تجلیل و تکریم‌هایی از فعالیت او در زمینه شهرداری به عمل آمد، این درحالی بود که در گذشته نقدهای زیادی به وی، خصوصا در مقام شهرداری وارد بود و در زمان‌های نه چندان دور به عقیده اکثر افرادی که در حال حاضر از وی بابت عملکرد مثبت او در شهرداری تجلیل می‌کنند قالیباف موفقیت چندانی خصوصا در چهارسال آخر در حوزه شهرداری نداشته است.

محمد باقر قالیباف دوازده سال بر مسند شهرداری تهران نشست و حال در حالی از این منصب خداحافظی کرد که انتقادهایی که درگذشته به او در زمینه شهرداری وجود داشت با توجه به تجلیل و تشکرهای فعلی اصلا به چشم نمی‌آید. با کمی نگاه به گذشته خصوصا ایام انتخابات و تبلیغات انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری در حالی که هر یک از افراد به نوعی مشغول ارائه برنامه خود برای پیروزی در انتخابات بودند، پرونده‌هایی هم از گذشته محمد باقر قالیباف از سوی حسن روحانی و اسحاق جهانگیری مطرح شد، برای مثال در یکی از مناظره‌های انتخاباتی اسحاق جهانگیری با اشاره به روحیه نظامی قالیباف و مغایرت آن با سمت شهرداری برای کلان شهری مثل تهران گفت: با برخوردهای گازانبری مشکل فرهنگ و آسیب‌های اجتماعی حل نمی شود.

البته انتقاد به عملکرد محمد باقر قالیباف در حوزه شهرداری فقط مختص به اسحاق جهانگیری نبود بلکه تیر نهایی زمانی زده شد که حسن روحانی صحبت از پرونده هایی به میان آورد که در صورت مطرح شدن آنها ورق برمی‌گشت و محمدباقر قالبیاف نه تنها از حضور در رقابت باز می‌ماند، بلکه امکان داشت نوک پیکان مطرح شدن این پرونده به سمت موقعیت اجتماعی و سیاسی وی نشانه رود. حالا با همه این مسائل در وهله اول این سوال مطرح می‌شود که با وجود این حجم از نقد مستند و پرونده‌های متعدد شهرداری که طی ماه‌های آخر شورای چهارم شهر تهران محور اظهار نظرات و جلسه‌های اعضای سابق بود، چطور ممکن است از محمد باقر قالیباف بابت عملکردش در این سطح تجلیل شود؟

در واقع مسئله فقط محدود به تجلیل و برگزاری تجملات این چنینی برای او نیست بلکه این تناقض بین حرف و عمل و رفتار در گذشته و حال نه تنها تعجب برانگیز است بلکه فرضیه هایی چون نمایش و یا تملق در رفتار افراد را مطرح می‌کند. در خصوص این تناقض پررنگ بین تقدیر و انتقاد از امثال قالیباف، غلامحسین کرباسچی دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی به «ابتکار» گفت:« از خود اشخاصی که تقدیر کرده اند علت این تجلیل را بپرسید من تجلیل نکرده و اگر در موقعیتش قرار داشتم هم تجلیل نمی‌کردم. »

در ادامه احمد خرم فعال سیاسی اصلاح طلب نیز در گفت و گو با «ابتکار» با اشاره به جبر ناکارآمد شهرداری محمدباقر قالیباف گفت: «از نظر من که سابقه طولانی مدت در امور شهرداری دارم و البته دوره‌ای هم مسئول شوراها و شهرداری‌ها در وزارت کشور بودم، مجموع عملکرد قالیباف مثبت نیست. چند کار اساسی بود که در آنها موفقیت قالیباف نه تنها چشم نمی‌خورد بلکه با شعارهای او هم تطبیق ندارد، او در دوازده سال که زمان مناسبی است برای نوسازی بافت فرسوده اقدام قابل توجهی در انجام نداد. ضمن اینکه حداقل ده الی دوازده سال زمان برای تکمیل این پروژه لازم بود. طی چهار الی پنج سال اخیر هم که به طورکلی نوسازی متوقف شد و به روش‌های غیرعلمی و غیراستاندارد بافت فرسوده نوسازی شد. به علاوه همه این مشکلات ضعف در رسیدگی به مشکلات منطقه ۱۵ تهران که از جمله آنها تملک‌های پراکنده شهرداری بود که منابع خوب آن را بی اثر کرد.»

باتوجه به صحبت های احمد خرم می‌توان گفت در مجموع محمدباقر قالیباف نتوانست کارنامه موفقی در حوزه شهرداری از خود به جای بگذارد. در این باره احمد شیرزاد فعال سیاسی اصلاح طلب به «ابتکار» گفت: «قالیباف در شهرداری براساس ضابطه و اصول عمل نکرد بلکه طبق خصوصیت رفیق‌بازی به شدت در بذل و بخشش مدیریت‌ها و مناصب شهرداری زیاده‌روی کرد . یکی از مشخصه هایی که می‌تواند یک شهردار را موفق کند، تیم پیمانکاری قوی است که در زمان شهرداری قالیباف چنین عاملی در شهرداری دیده نمی‌شد. ضمن اینکه عملکرد و رفتار رابطه‌ای قالیباف منجر به فساد مالی در میان پیمان کاران مشغول در شهرداری شده بود. چراکه افراد براساس توانمندی و تخصص انتخاب نمی‌شدند و هرکس سعی می‌کرد برای اشتغال در شهرداری رابطه‌ای با پیمانکاران ایجاد کند و این رفتار متناسبی نیست. ضمن اینکه اصولا از قالیباف دغدغه فساد مالی که در شهرداری موجود است، دیده نشد و این همان مسئله‌ای است که از نجفی انتظار می‌رود آن را پی گیری کند.» وی افزود:«اما در مجموع نمی‌توان قالیباف را از نظر کارامدی با دید منفی نگاه کرد ولی به عقیده من تجلیل‌های اخیر از وی بیشتر به دلیل این بود که در آینده نزدیک یا دور به نوعی طلبکار نباشد.»

عملکرد قالیباف در شهرداری واکنش های مثبت و منفی زیادی در پی داشت که اکثر بعضا به دیدگاه مقایسه‌ای اشاره می‌شد که طبق آن نکات منفی و مثبت شهرداری وی در کنار یکدیگر قابل بررسی هستند. هم چنین در خصوص دیدگاه منفی که در مورد دوران شهرداری قالیباف در جامعه و فضای سیاسی کشور مطرح است جهانبخش خانجانی فعال سیاسی اصلاح طلب به ابتکار گفت: « اگر کسی از منصبی می رود تقدیر و تشکر از او ایرادی ندارد اما در مجموع عملکرد قالیباف در طی سال‌های شهرداری او شامل نقاط مختلفی است که بعضا خوب در نقاطی هم بد و خطاکارانه است. اما منتقدان قالیباف هم می‌توانند در یک فضای منطقی به نقد بپردازند برای مثال امکان دارد فردی در مورد گسترش فضای سبز به وسیله قالیباف نگرشی مثبت داشته باشد. اما بلعکس افرادی هم باشند که اینطور فکر نکنند.

عده‌ای ممکن است بر اساس المان‌هایی قالیباف را نقد کنند و عده ای برعکس اورا تکریم کنند. یکی از عیوب سال‌های پس از انقلاب نگرش سیاه و سفید است. قالیباف هم شایسته نقد است، هم شایسته تجلیل و هم برخورد‌هایی فرای نقد که بعضا مربوط به تخطی‌های او می‌شود. بنابراین نباید در مقام یک قدیس او را تکریم کرد یا او را در قالب یک ظالم تکفیر کرد. باید در مقام منصفانه به مسائل نگریست. برای مثال مجموعه پل طبیعت شاهکار و شایسته تقدیر است اما در عین حال در بعضی مناطق پایین شهر ساختمان‌ها برخلاف اصول و مقررات ساخته شده که باعث می‌شود قالیباف شایسته استیضاح شود. بنابر این به نظر من باید در قالب مقایسه به افراد نگاه کرد. یادگیری تقدیر در عین نقد یکی از لزوم رفتاری است که می‌تواند تاثیرگذار باشد.»

با یک دیدگاه مقایسه ای می‌توان گفت دوران شهرداری قالیباف در واقع از زمانی منفی به نظر آمد که اواخر آن همزمان با انتخابات ریاست جمهوری و تبلیغات گسترده او در این زمینه شد. علاوه بر این محمدباقر قالیباف پس از محمود احمدی نژاد بر مسند شهرداری نشست و این امر باعث شد کوچکترین فعالیت مثبت او از نظر همگان بازتاب داشته باشد. به همین دلیل است که ناکارآمدی او در اواخر دوره شهرداری‌اش سروصدا به همراه داشت. البته که قبل از آن مشکلات قابل توجهی وجود نداشت، البته افرادی که در طول انتخابات منتقد وی بودند نظری جز این داشتند ضمن اینکه عدله محکمی هم برای نقد خود ارائه می‌کردند، هرچند که برخی از آنها اکنون در صف تجلیل کنندگان از عملکرد قالیباف دیده می‎‌شوند.

در همین خصوص احمد شیرزاد با اشاره به شهرداری قالیباف بعد از احمدی نژاد تصریح کرد:« قالیباف شانس بزرگی که داشت، شهردار شدن بعد از محمود احمدی نژاد بود. قطعا بعد از احمدی نژاد هر شخصی که می‌‎توانست به امور سامان دهد برای او برگ برنده محسوب می‌شد. شهرداری قالیباف آنطور که روایت‌های تاریخی پشت پرده نشان می‌دهد سهمی بود که برای جلب رضایت او پس از انتخابات ۸۴ در نظر گرفته شده بود. سعی شد رضایت او با شهردار شدن جلب شود و قالیباف هم سعی کرد از مقام شهرداری پرش بلندی به سمت ریاست جمهوری داشته باشد که ممکن نشد.»

اما با توجه به تجلیل هایی که پس از پایان دوره شهرداری قالیباف از وی به عمل آمد و در عین حال عدم رسیدگی مراجع قضایی به پرونده‌هایی که در مورد او مطرح شد، گویا تمام انتقادهایی که به محمد باقر قالیباف وارد بود و البته زمانی به عنوان پربحث ترین مسائل روز هم مطرح می‌شدند، به دست فراموشی سپرده شده است. در ادامه احمد خرم در توضیح تجلیل‌های به عمل آمده از قالیباف گفت:« بیشتر تکریم‌های انجام شده از قالیباف برای اثبات غلط بودن ضرب المثل معروفی است که در فضای سیاسی ایران کاربرد زیادی دارد آن هم این است که مردم ایران خوش استقبال و بد بدرقه هستند.

محمدباقر قالیباف به دنبال ریاست جمهوری است و همه اقدامات او برای رسیدن به این مقام است و تجلیل‌هایی که انجام می‌گیرد از شورا و شهردار و عوامل آن برای فضاسازی است بدان معنی که مسائل منفی که از سمت رئیس جمهوری و معاون اول که از قضا تیتر مطبوعات هم بود برعلیه قالیباف مطرح شد، فضای مساعد برای طرح آنها موجود نباشد و این نوعی فرار به جلو است. در کشور ما فساد نهادینه عمیق و گسترده شده و اراده برای مبارزه با فساد وجود ندارد بلکه اراده برای پوشاندن فساد است نه مبارزه با فساد.»

تبلیغات گسترده محمدباقر قالیباف در طول انتخابات توجه‌های زیادی را به خود جلب کرد. چراکه تبلیغات در آن سطح وسیع نیاز به بودجه زیادی داشت و آن طور که شهردار سابق تهران از اموالش صحبت می‌کرد با تبلیغات در آن سطح وسیع مغایرت داشت و به همین دلایل است که جهش بحث تلاش قالیباف برای جهش از شهرداری به سمت ریاست جمهوری انقدر مطرح است. البته در ادامه بحث طلب قدرت قالیباف بحث دیگری هم وجود دارد و این است که آیا با فراموشی پرونده‌های مطرح شده از او و بعضا ناکارآمدی وی در شهرداری احتمال دارد در آینده در پست های مدیریتی دیگری دیده شود؟ احمد خرم در همین خصوص به «ابتکار» گفت: پرونده‌های قالیباف نیاز به رسیدگی قضایی داشت که انجام نشد و با توجه به این مسئله نمی توان راجع به آینده سیاسی قالیباف نظر قطعی داد. البته که هنوز هم می‌گویم او به دنبال ریاست جمهوری است.