مناطق محروم، خواستار خدمات درمانی مناسب

در سال‌های اخیر با اجرای طرح تحول نظام سلامت شاهد انجام اقدامات مناسب در حوزه بهداشت و درمان کشور بودیم، اما هنوز بسیاری از مناطق کشور از این خدمات محروم هستند.

محمد حسین قربانی در روزنامه آرمان نوشت: در سال‌های اخیر با اجرای طرح تحول نظام سلامت شاهد انجام اقدامات مناسب در حوزه بهداشت و درمان کشور بودیم، اما هنوز بسیاری از مناطق کشور از این خدمات محروم هستند.

برای مثال هم اکنون در کشور شاهد تجمع پزشکان در شهرهای بزرگ از جمله تهران و کاهش تعداد پزشکان در شهرهای کوچک و مناطق محروم هستیم. باید تاکید کرد که در کشور کمبود جدی پزشک وجود ندارد، بلکه توزیع نامناسب پزشکان موجب تراکم پزشکان در پایتخت شده است، در حالی که در مناطق محروم با کمبود پزشک مواجه هستیم.

برای مثال بر اساس استانداردهای تعریف شده باید در مراکز شهرهای پر جمعیت حداقل یک متخصص در زمینه هر یک از تخصص‌های عمومی فعالیت کند، اما در حال حاضر این گونه نیست. ارائه تسهیلات به پزشکان، بومی گزینی و تجهیز به امکانات و تجهیزات پزشکی روز و کارآمد از جمله راهکارها و مشوق‌هایی است که می‌تواند در ماندگاری پزشکان در مناطق محروم نقش موثر داشته باشد. از سوی دیگر انتظار می‌رود وزارت بهداشت برای تجهیز بیمارستان‌ها اقدام کند.

اجرای طرح تحول سلامت با توجه به قانون

در سال‌های اخیر می‌توان اجرای طرح تحول سلامت را یک اقدام مناسب در زمینه توزیع خدمات بهداشت و درمان در سراسر کشور قلمداد کرد. با اجرای این طرح انتظار می‌رود با رعایت قوانین مندرج بتوان به توزیع عادلانه ثروت در این بخش پرداخت. هم اکنون بر اساس قانون یک‌درصد از ارزش افزوده برای مناطق روستایی، عشایری، شهرهای زیر 20‌هزار نفر و اطراف کلانشهرها لحاظ شده است.

باید توجه داشت که تاکنون این مقوله به شکل کامل محقق نشده است، اما با اجرای طرح تحول سلامت باید با در نظر گرفتن منابع قانونی بتوان توزیع خدمات بهداشت و درمان را به شکل مناسب ارتقا داد.

خدمات‌رسانی در مناطق محروم مناسب است

در مناطق محروم خدمات رسانی در بخش بهداشت و درمان قابل مقایسه با ۱۰ سال قبل نیست. با بررسی وضعیت خانه‌های بهداشت روستایی، مراکز درمان، بیمارستان‌ها، افزایش تخت‌های بیمارستانی و توزیع نیروی انسانی متخصص شاهد افزایش خدمات درمانی کشور هستیم.

هر چند برای جلوگیری از اتلاف وقت، مهاجرت، پرداخت هزینه‌های نامتعارف و مشکلات حمل و نقل به مراکز استان‌ها، پایتخت و... باید به تجهیز مراکز در شهرهای زیر۲۰‌هزار نفر پرداخت و به این شکل نیروی انسانی مورد نیاز این مراکز را تامین کرد. این امر با مزایای فراوانی همچون جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه همراه است.

برای مثال در گذشته یک فرد نیازمند درمان مجبور به سفر به تهران و دیگر کلانشهرهای کشور بود. در آن دوران فرد بیمار و همراهانش با مشکلات متعدد همچون بستری، محل اسکان همراه و... مواجه بودند، اما هم اکنون این مشکلات با مدیریت جامع نظام سلامت بر طرف شده است.

محرومیت مناطق محروم از دندانپزشکی

با بررسی نحوه خدمات رسانی بخش بهداشت و درمان در مناطق محروم باید تاکید کرد که در بخش‌هایی همچون ارائه خدمات دهان و دندان با چالش‌های فراوان روبه‌رو هستیم. از سوی دیگر با اجرای طرح پزشک خانواده خدمات رسانی در بخش بهداشت و درمان به شکل مناسب انجام می‌شود.

در کشور شاهد کاهش آمار مرگ و میر مادران و نوزادان نسبت به گذشته هستیم. برای مثال میزان مرگ و میر مادران در ایران به ازای هر صد‌هزار نفر، 19 نفر و میزان مرگ و میر نوزادان در هر ‌هزار تولد زنده، 5/9 مورد است. هر یک از این موارد نشان‌دهنده ارائه خدمات مناسب در مناطق محروم است. در ضمن تاکنون ارائه خدمات دندانپزشکی در مناطق محروم کافی نبوده است.

با توجه به اینکه دندانپزشکی نیازمند امکانات و خدمات ویژه است، در گذشته یک گروه تحت عنوان بهداشت‌یاران دهان و دندان در کشور ایجاد شد. این افراد در مراکز درمانی روستایی به ارائه خدمات می‌پرداختند. در آن دوران با توجه به قوانین شرایط برای ادامه تحصیل بهداشت‌یاران ایجاد شد و به این شکل آنها توانستند مدرک دندانپزشک اخذ کنند و روانه مراکز درمانی شهرها شدند. آنها هم اکنون در آستانه بازنشستگی هستند، اما تاکنون برای جایگزین کردن این نیروها هیچ‌اقدامی انجام نشده است.

این امر نارسایی در ارائه خدمات دندانپزشکی در سراسر کشور را به دنبال داشته است. در این شرایط وزارت بهداشت و درمان موظف به تامین نیروی انسانی و کادر تخصصی دندانپزشک است تا بتواند درمانگاه‌های دندانپزشکی مناسب را در اختیار همگان قرار دهد.

توزیع خدمات مطابق با استانداردها نیست

وزارت بهداشت در دولت یازدهم همواره تلاش کرده تا ارائه خدمات بهداشت و درمان به‌طور مساوی در مناطق محروم تسری یابد و همگان بتوانند از امکانات پزشکی بهره‌مند شوند، اما در این زمینه با مشکل مواجه هستیم. باید تمهیدات ویژه‌ای اندیشیده شود تا پزشکان به شکل مقیمی بتوانند به مناطق کمتر برخوردار خدمات ارائه دهند، چرا که اکنون کمبود جدی در حوزه پزشکی وجود ندارد و توزیع نکردن مناسب پزشکان در مناطق مختلف کشور نگران‌کننده است.

هرگونه توزیع پزشک و پرستار در این مناطق باید بر اساس استاندارد توزیع خدمات مورد بررسی قرار گیرد. هم اکنون توزیع متخصص در مناطق محروم با استانداردهای تعریف شده فاصله دارد، اما با ارائه برنامه و زمانبندی مناسب در این زمینه می‌توان اقدامات را به شکل مناسب انجام داد. باید در درازمدت نیروی انسانی مناسب تحت آموزش و تربیت قرار گیرند و بر اساس آن خروجی برخی رشته‌ها در حوزه پزشکی افزایش یابد.

از سوی دیگر در کوتاه‌مدت می‌توان با همکاری سازمان نظام پزشکی، پزشکان را ترغیب کرد تا بخشی از تعهدات اجتماعی و اخلاقی خود را در نقاط مختلف کشور اجرا کنند. امید است با اتخاذ تصمیمات مناسب بتوان زمینه ماندگاری پزشکان در مناطق محروم را ایجاد کرد. با توجه به اینکه پزشکان بر اساس شرایطشان موظف به گذران دوران در مناطق محروم هستند، اما در مناطق محروم خواستار پزشکان و متخصصان دائمی هستیم.

منابع مدیریت شود

طرح تحول سلامت در حوزه بهداشت و درمان توانسته نتایج مثبت به دنبال داشته باشد. هم اکنون با آغاز به کار دولت دوازدهم در حوزه بهداشت و درمان می‌توان به مدیریت منابع در حوزه بهداشت و درمان پرداخت، چون مهم‌ترین مشکل در حوزه بهداشت و درمان کشور مدیریت منابع است. در شرایط کنونی کمبود منابع در برخی موارد حوزه سلامت را با چالش‌های فراوان روبه‌رو کرده است.

هم اکنون مدیریت منابع و توجه به اولویت‌ها می‌تواند جزو کارویژه‌های این حوزه باشد. از دیگر اقدامات می‌توان به پیشگیری توجه کرد. در واقع فضای بهداشت و درمان یک فضای بی‌حد و حصر است که با ارائه منابع باز هم با کمبود روبه‌رو می‌شویم.