كابینه روحانی چگونه رأی گرفت؟

محمد حسن نجمی در روزنامه شرق نوشت: ١٦ از ١٧؛ «بیطرف» پشت خط ماند؛ ١٦ وزیر از موانع کوتاه بهارستان عبور کردند و به وزارت رسیدند. دیروز بالاخره در پنجمین روز از بررسی وزرای پیشنهادی دولت، نوبت به رأی‌گیری برای ‌اعتماد یا عدم اعتماد مجلس رسید؛ در روز پنجم که دو وزیر پیشنهادی «نیرو» و «ورزش و جوانان» بررسی شدند، وزیر پیشنهادی ورزش هیچ مخالفی نداشت!

پیش از رأی‌گیری، فراکسیون مستقلین که نزدیک به علی لاریجانی شناخته می‌شوند، در بیانیه‌ای اعلام کردند که این فراکسیون از سه وزیر پیشنهادی حمایت نمی‌کند؛ البته طبق همان اطلاعیه، وزرایی که در رأی‌گیری داخلی فراکسیون کمتر از ٦٦ درصد رأی را داشته باشند، مورد حمایت قرار نمی‌گیرند، ولی حدنصاب رأی در صحن، اکثریت مطلق؛ یعنی بیش از نصف آراست. بنابراین به دلیل اینکه آرای مستقلین در مورد وزرای پیشنهادی ارتباطات ٥٢ درصد، کشاورزی ٤٠ درصد و نیرو ٤٠ درصد بود، این سه نفر از زیر چتر حمایتی این فراکسیون خارج شدند؛ که البته «آذری‌جهرمی» و «حجتی» موفق به کسب رأی‌اعتماد شدند؛ اما آذری‌جهرمی با رأی پایین یا به‌اصطلاح ناپلئونی. پس از وزیر پیشنهادی ورزش، نوبت «حسن روحانی»، رئیس‌جمهوری، بود که برای دفاع پایانی از وزرایش پشت تریبون برود.

با پایان سخنرانی روحانی، کارتن‌هایی که با پارچه یا کاغذ سبزرنگ پیچیده شده بودند، برای ریخته‌شدن آرای نمایندگان به صحن آمد؛ کاغذ رأی هم این‌طور بود که در پایین نام هر وزیر پیشنهادی سه گزینه «موافق»، «مخالف» و «ممتنع» قرار داشت و تمام ١٧ وزیر پیشنهادی در یک ورقه جای گرفته بود. پیش از آغاز رأی‌گیری، روحانی و کابینه پیشنهادی‌اش از صحن خارج شدند رأی‌گیری آغاز شد. با پایان رأی‌گیری، لاریجانی حدود یک ساعت تنفس اعلام کرد و خبرنگاران از صحن خارج شدند تا روند شمارش شروع شود. حدود ساعت ١٢:٤٥ بود که در صحن باز شد و لاریجانی بلافاصله نتیجه آرای هر وزیر پیشنهادی را قرائت کرد. البته پیش از قرائت لاریجانی و پشت در صحن، خبرهای غیررسمی، ولی موثق از رأی‌نیاوردن «حبیب‌الله بیطرف»، وزیر پیشنهادی نیرو، حکایت می‌کرد.

٢٧٠ رأی ممتنع و ٤٥ رأی باطله!

با پایان تنفس مجلس، لاریجانی با قرائت نتایج، آن خبرها را تأیید کرد؛ ١٦ وزیر از ١٧ وزیر پیشنهادی رأی آوردند، اما رأی‌آوردن برخی گزینه‌ها جالب توجه بود؛ «آذری‌جهرمی» برای وزارت ارتباطات؛ «علی ربیعی» برای وزارت کار؛ رأی بالای «رحمانی‌فضلی» برای وزارت کشور؛ و البته رأی‌نیاوردن «حبیب‌الله بیطرف»، وزیر پیشنهادی نیرو. البته «احمد مازنی»، عضو فراکسیون امید و نماینده تهران، در مورد رأی‌آوری اکثر وزرای پیشنهادی، سخنان رئیس‌جمهوری را بی‌تأثیر نمی‌داند: «با سخنرانی آقای روحانی که تأکید داشتند این افراد انتخاب شوند و آقا هم فرمودند دولت زودتر شروع به کار کند، نمایندگان خواستند کمک کنند و این هم بی‌تأثیر نبود».

یکی از حواشی رأی‌گیری دیروز نه در صحن بود و نه در بیرون از صحن؛ بلکه در آرای رأی‌گیری بود. در مجموع رأی‌گیری از نمایندگان برای وزرای پیشنهادی، ٤٥ رأی باطله و ٢٧٠ رأی ممتنع وجود داشت؛ رأی ممتنع برخلاف نامش در جریان «رأی‌اعتماد» به ضرر وزیر و در مخالفت با وزیر پیشنهادی محسوب می‌شود و در «استیضاح وزرا»، مخالف استیضاح و به نفع وزیر محسوب می‌شود، اما رأی باطله هم پدیده‌ای بود که دیروز خودنمایی کرد؛ به گفته «یوسفیان‌ملا»، رئیس کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس، رأی باطله یعنی نماینده یا هیچ گزینه‌ای را نزده یا بیش از یک گزینه زده یا دچار خط‌خوردگی بوده و رأی خود را در برگه رأی‌گیری در مورد آن وزیر مکتوب ننوشته است».

رأی‌نیاوردن بیطرف سیاسی نبود

اما عدم رأی‌اعتماد مجلس به «بیطرف» را هر دو سوی طیف‌های سیاسی مجلس، غیرسیاسی می‌دانند؛ «مازنی» می‌گوید: «نمایندگان استان خوزستان در مورد برخی مسائلی که مربوط به وزارت نیرو در زمان آقای بیطرف می‌شد، به صورت جدی وارد شدند و اصلا بحث سیاسی و فراکسیونی نبوده. همین‌طور در بقیه بخش‌ها؛ افراد رأی قومی هم می‌دهند».«بهرام پارسایی»، سخنگوی فراکسیون امید، هم در مورد رأی‌نیاوردن «بیطرف» به «ایسنا» گفته که «یکی از دلایل اصلی که ایشان موفق به کسب رأی‌اعتماد مجلس نشد این بود که حتی در کمیسیون‌های تخصصی هم برای دفاع از برنامه‌های خود حضور پیدا نکرد و در لابی‌ها حضور نداشت.

ظاهرا انگیزه چندانی برای وزارت در ایشان وجود نداشت، چراکه اگر در چند کمیسیون حضور پیدا می‌کرد، می‌توانست رأی کسب کند و حتی اگر نصف آرای ممتنع به نفع ایشان جذب می‌شد کرسی وزارت را به دست می‌آورد. البته مطالبات منطقه‌ای و استانی هم در رأی ایشان اثرگذار بود». «سیدحسین نقوی‌حسینی»، عضو فراکسیون نمایندگان ولایی، هم دراین‌باره در جمع خبرنگاران، رأی‌نیاوردن «بیطرف» را موضع فراکسیونی ندانست و گفت: «به دلیل مسائل منطقه‌ای، مسائل مربوط به حوزه‌های آب، سدهای ساخته‌شده و... بود». جلال میرزایی هم دراین‌باره گفت که «برای رأی مثبت در مورد بیطرف نظر ما این بود که کمک کنیم؛ چون می‌دانستیم که وضع خوبی ندارد. در مورد بطحایی هم در این دو، سه روز وضعش بهتر شده بود. چون گفته شد که یک ماه مانده به آغاز مدارس و شرایط وزارتخانه ایجاب می‌کند که وزارتخانه وزیر داشته باشد».

فراکسیون امید مخالف جهرمی بود

رأی‌اعتماد دیروز مجلس به «محمدجواد آذری‌جهرمی» برای وزارت ارتباطات، با توجه به جو مجلس و همچنین مخالفت برخی چهره‌های شاخص فراکسیون ولایی، تعجب‌برانگیز بود. «جلال میرزایی»، نماینده ایلام و عضو فراکسیون امید، در مورد رأی‌آوردن «آذری‌جهرمی» می‌گوید در فراکسیون امید برای رأی به او، تأملاتی وجود داشت.او در ادامه از ضعف کار تشکيلاتي سخن مي‌گويد: «فراکسيون‌ها فقط توصيه مي‌کنند. کار تشکيلاتي در جامعه ما ضعيف است و همه فراکسيون‌ها انسجامي که انتظار داريم تا بيايند و روي کارها تأمل و کار کارشناسي کنند و بر اساس آن به جمع‌بندي برسند، و براساس آن عمل كنند، اين‌طور نبود. فقط در مورد جهرمي توصيه شد که رأي ندهند». او افزود: «قرار نبوده که پهلوان‌بازي در بياوريم. چون قرار بود با تعقل و با رويکردي که به نفع کشور است، عمل کنيم. به نظرم کاري که فراکسيون اميد بايد انجام مي‌داد، بررسي برنامه وزرا بوده و پيشينه آنها که پاکدست باشند».«قاسم ميرزايي‌نيکو» نماينده دماوند و عضو ديگر فراکسيون اميد به «شرق» گفت: «جهرمي رأي آنچناني نياورد. هر فراکسيوني شاخص کار خودش را انجام داد». «احمد مازني» هم مي‌گويد: «در مورد آقاي جهرمي فراکسيون اميد منسجم عمل کرد. افراد عضو فراکسيون‌ها مانند بقيه افراد جامعه تعهد تشکيلاتي ندارند و آرا شخصي داده مي‌شود».

او در ادامه افزود: «افرادي را مي‌شناسم از فراکسيون‌هاي مختلف که رأي تشکيلاتي ندادند و غيرتشکيلاتي عمل کردند. ولي فراکسيون اميد منسجم بود».هرچند او معتقد است که فراکسيون اميد منسجم عمل کرده، ولي با نگاهي به برخي تحرکات و موضع‌گيري‌هاي برخي اعضاي فراکسيون اميد، مي‌توان به مثال نقض عملکرد منسجم فراکسيون اميد در برخي موارد پي برد.به طور مثال چندي‌پيش بود که «الياس حضرتي» نماينده تهران و عضو فراکسيون اميد در توييتر خود نوشت: «حضور نيروهاي تازه‌نفس و جوان در رده وزارت مي‌تواند روح تازه‌اي به مديريت بالادستي نظام وارد کند. مهندس جهرمي را شخصي کاربلد و توانا يافتم». «پروانه مافي» عضو ديگر فراکسيون اميد هم از جمله افرادي بود که از اظهارنظرهايش اين‌طور بر‌مي‌آمد که نظر منفي به «آذري‌جهرمي» ندارد؛ او پس از حضور «آذري‌جهرمي» در فراکسيون اميد به «انتخاب» گفته بود: «به نظر مي‌رسد پاسخ‌هاي متقني که جهرمي ارائه کرد، موجب رضايت نسبي اهالي فراکسيون اميد شد.

از نگاه بنده، جهرمي خيلي خوب به سؤالات پاسخ داد و همين رفع ابهامات و شبهات طبيعتا در ذهن نمايندگان مي‌تواند مؤثر باشد». اين در حالي بود که همان زمان خبرها از مخالفت غالب فراکسيون اميد با «آذري‌جهرمي» حکايت مي‌کرد. از سوي ديگر ديروز هم در جريان رأي‌گيري، تحرکات برخي نمايندگان فراکسيون اميد جالب توجه بود. به نوشته «ايلنا»، «غلامرضا تاجگردون رئيس کميسيون برنامه و بودجه مجلس که از معدود اميدي‌هاي موافق وزارت آذري‌جهرمي است، با حضور در کنار صندلي برخي نمايندگان از آنها مي‌خواست به وزير پيشنهادي مخابرات رأي بدهند». او پيش از اين هم در صفحه اينستاگرام خود در حمايت از جهرمي نوشته بود: «جوان است ولي چند حسن داشت. اول انگيزه داشت كه در كنار برخي از وزراي خسته يك حسن بالاست. دوم اينكه بر موضوع وظيفه خودش مسلط بود. به حاشيه‌ها كاري ندارم و اينكه اين وزارت انسان‎هاي متخصص بالايي دارد ولي اگر موفق به رأي‌آوري شود كه اميدوارم بشود آينده خوبي دارد و مي‌تواند به ديگران انگيزه بيشتري دهد. اگر تجربه وزير قبلي يعني دكتر واعظي را كنار بگذاريم از نظر فني به‌روزتر و علاقه‌مندتر است».

احمد مازني افزوده «فراکسيون اميد نهايت تلاش خود را کرد که به ارزيابي دقيقي برسد اما مشکلي در همه فراکسيون‌ها و جريانات سياسي فراگير است که فقدان احزاب رسمي و سراسري است و به نوعي افراد به تشکيلات وفادار نيستند.

کار تشکيلاتي در جامعه ما به عنوان کاري مثبت تعريف نشده و نتيجه اين مي‌شود که آقاي رئيس‌جمهوري که بايد با او در جهت يک گام به سمت توسعه پيش مي‌رفتيم، رسما اعلام مي‌کند که نه اصولگراييم و نه اصلاح‌طلب و نه اعتدالي و هم هستيم. اين ديگر به نظر من يک مسئله اساسي و ريشه‌اي است». در همين حال «بهرام پارسايي» هم گفته «اعضاي فراکسيون اميد درصد بسياري فراکسيوني رأي دادند و شايد درصد کمي هم به خاطر ملاحظات شخصي رأيشان فراکسيوني نبوده که البته اميدواريم اين تعهد سياسي به فراکسيون بيش از اين مورد توجه قرار گيرد؛ اگرچه تعداد اين افراد چندان قابل ملاحظه نبوده و در برخي موارد به ويژه وزرايي که در ارزيابي ما نمره خوبي گرفته بودند، صددرصد رأي فراکسيوني بوده است».

حمايت اميد از ربيعي

از سوي ديگر رأي‌آوردن «علي ربيعي» هم از جمله رأي‌هايي بود که نمايندگان فراکسيون اميد در مورد آن اظهار نظر کردند. «قاسم ميرزايي‌نيکو» تنها نظر منفي به وزراي پيشنهادي را در مورد «آذري‌جهرمي» عنوان مي‌کند و به «شرق» مي‌گويد: «ربيعي در فراکسيون بيشتر از خيلي‌هاي ديگر رأي آورد. يکشنبه صبح ١١ کميته‌اي که تشکيل شدند، با هيئت‌رئيسه فراکسيون جمع‌بندي کردند».

«جلال ميرزايي» هم با حمايت از رأي به ربيعي، از حمايت فراکسيون اميد از ربيعي خبر داد و گفت «آن چيزي که متأسفانه شايعه شد، مستنداتي برايش وجود نداشت. آقاي ربيعي يک چهره اصلاح‌طلب است و براي اصلاحات هزينه داده و اينکه صرفا برخي خوششان نيايد و اتاق فکري تشکيل دهند و برايش جوسازي کنند، ما تحت تأثير قرار نمي‌گيريم». اين سخنان ميرزايي در حالي مطرح مي‌شود که در بين نمايندگان فراکسيون اميد نمايندگاني وجود داشتند که مخالف «علي ربيعي» بودند. او در توضيح «هزينه‌دادن‌هاي ربيعي براي اصلاحات»، «جريان کوي دانشگاه» و «قتل‌هاي زنجيره‌اي» را مثال مي‌زند.

او ادامه داد: «ربيعي ديگر چه کار بايد کند؟ ربيعي در وزارت کار کرده براي ١١ ميليون نفر دفترچه بيمه صادر کرده و بخشي از بار طرح تحول روي دوش وزارت کار است». نماينده ايلام افزود: «ما شخصي نگاه نمي‌کنيم. متأسفانه غير از دوستاني که مي‌گفتند ما مدرک داريم تازه شنبه آمده‌اند در کميسيون اصل ٩٠ نشسته‌اند و يک‌سري کلياتي داده‌اند. رأي اعتمادي که ربيعي از مجلس گرفت؛ خودش هم مي‌داند که بیشتر رأي فراکسيون اميد و مستقلين بود.او با اين پشتوانه تغييراتي را ايجاد کند. فراکسيون اميد از آقاي ربيعي حمايت کرد». اين در حالي است که روزهاي منتهي به رأي اعتماد حرف و حديث‌هاي زيادي در مورد لابي‌هاي گسترده «علی ربیعی» منتشر شده بود. در همين حال «محمود صادقي» رئيس فراکسيون شفاف‌سازي و عضو فراکسيون اميد، در مورد برخي مسائل مطرح‌شده در مورد زيرمجموعه‌هاي وزارت کار، به «شرق» گفت: «بررسي جامع مسائل طرح‌شده درباره وزارت کار را در نخستين فرصت در دستور کار فراکسيون شفاف‌سازي قرار خواهيم داد». او البته توضیح داد: «این اظهار نظر به معنای قضاوت درباره مسائل مطروحه نیست بلکه اینها فعلا ادعاهایی است منتقدان مطرح می کنند و مسئولان وزارت هم طبعا پاسخ دارند. ما در یک جو مناسب موضوعات را بدون پیشداوری بررسی خواهیم کرد و پس از روشن شدن حقایق برحسب نتایج کنش مناسبی خواهیم داشت». اما همان‌طور که «جلال ميرزايي» گفت، رأي به ربيعي را بايد حاصل‌جمع آراي فراکسيون اميد و فراکسيون مستقلين دانست؛ چراکه علاوه بر «اميد»، فراکسيون نزديک به لاريجاني هم از او حمايت کرده بود.

فراکسيون ولايي نگاه مثبتي داشت

«سيدحسين نقوي‌حسيني» عضو فراکسيون ولايي هم در مورد نظر اعضاي فراکسيون متبوعش گفت: «ما نظري اعلام نکرديم». او در پاسخ به اينکه «فراکسيون ولايي متمايل به چند نفر بود»، افزود: «نمي‌دانم؛ از دل آدم‌ها خبر ندارم! نگاه فراکسيون به کابينه مثبت بود. ما با رويکرد مثبت بررسي کرديم». او ادامه داد: «فراکسيون ولايي نسبت به دو فراکسيون ديگر، رأي مثبتش به دولت بيشتر بود. بناي چالش نداشتيم. همه را دعوت کرديم و برنامه و حرف‌هايشان را شنيديم و افراد هم رأي دادند».

رأي بالاي رحماني‌فضلي

اما رأي به «رحماني‌فضلي» براي وزارت کشور هم جزء آراي تعجب‌برانگيز بود؛ او در حالي با ٢٥٠ رأي ابقا شد که پيش از اين برخي اعضاي فراکسيون اميد از عدم رأي‌دادن به او صحبت کرده بودند؛ حتي چند ماه پيش‌تر از آن، از استيضاح رحماني‌فضلي صحبت به ميان آمده بود؛ ولي او با رأيي چشمگير راهي دفتر وزارتي‌اش شد. رحماني‌فضلي همان وزيري است که «علي مطهري» وزارت او در دولت يازدهم را حاصل يک معامله دانسته بود. ولي علي لاريجاني که در مظان اتهام معامله با روحاني براي وزارت «رحماني‌فضلي» بود، اين موضوع را به شدت رد کرد. «غلامرضا حيدري» نماينده تهران هم در مورد احتمال معرفي «رحماني‌فضلي» به عنوان وزير کشور، تأکيد کرده بود که «رأي ما مصلحتي نيست».

«بهرام پارسايي» سخنگوي فراکسيون اميد هم دراين‌باره گفته بود «رأي منفي فراکسيون‌اميدي‌ها به رحماني‌فضلي مي‌تواند دست‌کم پيام مخالفت آنها با وزير پيشنهادي را مشخص کند». اما فراتر از برخي اعضاي فراکسيون اميد، «غلامعلي جعفرزاده‌ايمن‌آبادي» نايب‌رئيس فراکسيون مستقلين (نزديک به لاريجاني) هم از مخالفت با وزارت رحماني‌فضلي خبر داده بود. اما با نگاهي به آراي مخالف «رحماني‌فضلي» که ٢٥ رأي بود، به نظر نمي‌رسد مخالفت خاصي با او شده باشد.