انتخاب رشته تحصیلی؛ علاقه مندی یا نیاز جامعه

انتخاب رشته تحصیلی به دلیل نقش مهم آن در آینده شغلی یکی از با اهمیت ترین تصمیم های دانش آموزان پایه نهم است، در سال های اخیر به دلیل شرایط موجود در جامعه انتخاب رشته علوم تجربی در مقایسه با دیگر رشته های تحصیلی بیشتر تب و تاب پیدا کرده و آمارهای کنکور سراسری ۹۶ شاهد این مدعاست.

خبرگزاری ایرنا: انتخاب رشته تحصیلی به دلیل نقش مهم آن در آینده شغلی یکی از با اهمیت ترین تصمیم های دانش آموزان پایه نهم است، در سال های اخیر به دلیل شرایط موجود در جامعه انتخاب رشته علوم تجربی در مقایسه با دیگر رشته های تحصیلی بیشتر تب و تاب پیدا کرده و آمارهای کنکور سراسری ۹۶ شاهد این مدعاست.

آموزش وپرورش براساس سند تحول بنیادین با اجرای طرح هدایت تحصیلی سعی در راهنمایی دانش آموزان برای انتخاب رشته تحصیلی براساس توانایی و استعداد آنان دارد و هدایت تحصیلی با توجه به استقرار پایه دهم، برای دومین سال متوالی از 20 تیر آغاز و تا پایان مرداد ادامه دارد، این طرح برای برخی از دانش آموزان بازمانده از هدایت تحصیلی شهریورماه اجرا می شود.

در فرایند هدایت تحصیلی، دانش‌آموزان می‌توانند بر اساس قوانین تدوین شده و ابلاغی به مدارس و با درنظرگرفتن علایق، استعداد و مؤلفه توزیع متوازن رشته‌های تحصیلی براساس امکانات موجود، یکی از شاخه‌های تحصیلی علوم تجربی، ریاضی، علوم انسانی و معارف اسلامی، فنی و حرفه‌ای و کاردانش را به عنوان رشته تحصیلی خود انتخاب کرده و در آن ادامه تحصیل دهند.

سال گذشته که هدایت تحصیلی با توجه به استقرار پایه دهم برای نخستین بار اجرا شد، مشکلات بسیاری را در پی داشت اما امسال هدایت تحصیلی بنا به گفته مسئولان آموزش و پرورش به صورت توصیه ای اجرا می شود.

سوابق و عملکرد تحصیلی دانش آموزان، بررسی های مشاوره ای؛ نظرسنجی از دانش آموزان برای توجه به اولویت های انتخاب آنان از بین شاخه ها و رشته های تحصیلی موجود در دوره دوم متوسطه(10 امتیاز)، نتایج آزمون های مشاوره ای شامل آزمون های توانایی و رغبت(30امتیاز)، نظرسنجی از والدین برای تعیین اولویت های انتخاب رشته فرزند خود(5امتیاز)، نظرسنجی از معلمان دروس مختلف دوره اول متوسطه برای اعمال نظر تخصصی آنان در تعیین اولویت های تعیین شاخه و رشته تحصیلی دانش آموزان(10 امتیاز)، نظر نهایی مشاور براساس جمع بندی امتیازهای معیارهای چهارگانه فوق الذکر(10امتیاز) از جمله ملاک های انتخاب رشته تحصیلی هستند.

همچنین برای انتخاب رشته تحصیلی عوامل مختلفی از جمله رغبت، استعداد، توانایی، شناخت نیازهای جامعه؛ شناخت مشاغل و حرف، آینده شغلی و حرفه ای کشور، شناخت محیط؛ هنرستان ها و دبیرستان های، رشته های تحصیلی-حرفه و محدودیت ها و امکانات رشته های تحصیلی-حرفه ای موجود باید مورد توجه قرار گیرد.

طی سال های اخیر اغلب دانش آموزان با توجه به شرایط حاکم در جامعه و قبولی در رشته‌های پزشکی، داروسازی و دندانپزشکی در دانشگاه، رشته علوم تجربی را در پایه نهم انتخاب می کنند، در صورتی که در آزمون سراسری به نتایج دلخواه خود دست پیدا نکرده و شانس کمتری برای تحصیل در رشته مورد نظر دارند.

براساس آمار سازمان سنجش آموزش کشور، در کنکور امسال، 930 هزار و 208 نفر داوطلب ثبت نام کردند که از این تعداد 148 هزار و 500 داوطلب در گروه علوم ریاضی و فنی، 580 هزار و 570 داوطلب در گروه آزمایشی علوم تجربی، 184هزار و 195 داوطلب در گروه آزمایشی علوم انسانی،10 هزار و 675 نفر در گروه آزمایشی هنر و 6 هزار و 268 نفر در گروه آزمایشی زبان‌های خارجی شرکت کردند.

مهدی فیض معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش در یک برنامه تلویزیونی با اشاره به روند اجرای هدایت تحصیلی در سال جاری گفت که 980 هزار نفر مخاطب انتخاب رشته در پایه نهم هستند و در چهار رشته نظری، 41 رشته فنی‌ و حرفه‌ای و 153 رشته کاردانش انتخاب رشته خواهند کرد.

فیض با بیان اینکه در الگوی توسعه متوازن باید 48 درصد دانش‌آموزان در شاخه فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش تحصیل کنند، افزود: هم‌اکنون 37 درصد از دانش‌آموزان در این 2 شاخه تحصیل می‌کنند و بنا بر تکلیف برنامه ششم توسعه هر سال حدود سه درصد باید به این تعداد افزوده شود.

معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش گفت: علاقه دانش‌آموزان برای انتخاب رشته‌ تحصیلی تحت تأثیر مسائل اجتماعی نوسان پیدا می‌کند که در سال های اخیر با اجرای تمهیداتی در طرح تحول سلامت و افزایش حقوق پزشکان، در بعضی از استان های کشور به خصوص در مناطق محروم شاهد علاقه 70 درصدی دانش‌آموزان به رشته تجربی بودیم.

وی افزود: با توجه به فضای تبلیغاتی به نظر می‌رسد ورود به رشته علوم تجربی در نهایت باعث ورود به رشته پزشکی شده و آینده شغلی فرد تضمین است، در صورتی که از یک کلاس 30نفره فقط یک دانش آموز امکان قبولی در رشته پزشکی دانشگاه های دولتی و آزاد را دارد.

گرایش بسیاری از دانش آموزان به رشته علوم تجربی، علاوه بر ایجاد محدودیت هایی در این رشته به دلیل افزایش تقاضا، توزیع دانش‌آموزان در رشته‌های مختلف را با توجه به امکانات آموزش ‌و پرورش و نیازهای کشور با مشکلاتی مواجه کرده اما با این وجود امسال، مسئولان آموزش و پرورش در روند هدایت تحصیلی حداکثر ظرفیت را در مدارس برای رشته تجربی در نظر گرفته اند.

پذیرفته شدن سه درصد داوطلبان رشته علوم تجربی در کنکور سراسری

مدیرکل آموزش و پرورش شهر تهران درباره تب انتخاب رشته علوم تجربی در بین دانش آموزان به خبرنگار ایرنا گفت: آمار و تعداد شرکت کنندگان در کنکور سراسری و نتایج پذیرفته شدگان نشان دهنده نبود توسعه متوازن برای انتخاب رشته تحصیلی است و براساس آمار، امسال 60درصد داوطلبان کنکور سراسری معادل 580 هزار نفر از 930هزار داوطلب در رشته علوم تجربی ثبت نام کردند.

عباسعلی باقری گفت: این در حالی است که برای رشته های پزشکی، داروسازی، دندانپزشکی، دامپزشکی و سایر رشته های زیرمجموعه علوم تجربی که متقاضیان زیادی دارد، ظرفیت دانشگاه ها در سال فقط 20هزار نفر است، بنابراین 560هزار نفر به هدف خود نرسیده و دچار سرخوردگی می شوند.

وی با بیان اینکه بازار کار خصوصی رشته علوم تجربی چندان مناسب نیست، اظهار کرد: براین اساس باید در انتخاب رشته تحصیلی دانش آموزان فرهنگسازی صورت گیرد تا دانش آموزان صرفا به دلیل جو و فضای موجود در جامعه، رشته علوم تجربی را انتخاب نکنند و انتخاب درستی داشته باشند.

باقری گفت: در شرایط حاضر، با توجه به نیاز و علاقه مندی دانش آموزان به رشته علوم تجربی، با وجود اینکه می دانیم این اقدام کارشناسی نیست، برای همه دانش آموزانی که خواستار رشته علوم تجربی هستند، ظرفیت لازم را در شهر تهران ایجاد کرده ایم.

مدیرکل آموزش و پرورش شهر تهران افزود: این در حالی است که تنها 3 درصد از دانش آموزانی که در رشته علوم تجربی تحصیل می کنند به خواسته و شغل مورد نظر خود دست پیدا می کنند در صورتی که شرایط تحصیل در رشته های فنی و حرفه ای و ریاضی فیزیک متفاوت است و فرد ممکن است زودتر به شغل مورد نظر دست پیدا کند که باید اطلاع رسانی صحیحی در این خصوص به دانش آموزان و اولیا صورت گیرد.

وی درباره این سخن که مجهزنبودن هنرستان ها یکی از دلایل بی علاقگی برای تحصیل در هنرستان هاست، گفت: امسال بیشترین اعتبار در آموزش و پرورش به تجهیز هنرستان ها اختصاص پیدا خواهد کرد و این مراکز تجهیز می شود.

تغییر رشته ۱۵ تا ۲۰ درصد دانش آموزان پایه دهم در سال گذشته

احسان الله جمالی رئیس اداره فنی و حرفه ای و کاردانش آموزش و پرورش شهر تهران نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به گرایش و علاقه مندی دانش آموزان به انتخاب رشته علوم تجربی اظهار کرد: امسال بیش از 580 هزار نفر از داوطلبان کنکور سراسری 96 در رشته علوم تجربی ثبت نام کردند که این انتخاب خوبی نیست و در این میان این سئوال مطرح می شود که به صورت واقع گرایانه چند نفر از این داوطلبان در رشته مورد نظر خود پذیرفته شده و پزشک می شوند؟

وی با بیان اینکه ما امسال ضمن افزایش ظرفیت برای رشته های فنی و حرفه ای و کاردانش، تبلیغات لازم را هم برای این رشته ها انجام دادیم، گفت: با این وجود برخی از دانش آموزان پایه نهم انتخاب درستی انجام نداده و در پایه دهم متقاضی تغییر رشته خود هستند.

رئیس اداره فنی و حرفه ای و کاردانش آموزش و پرورش شهر تهران افزود: سالانه ما با موجی از دانش آموزانی مواجه هستیم که در پایه دهم خواهان تغییر رشته به رشته های فنی و حرفه ای و کاردانش هستند که سال گذشته از 85هزار دانش آموز پایه دهم حدود 15 تا 20 درصد متقاضی تغییر رشته به فنی و حرفه ای و کاردانش بودند که این آمار در بعضی از مناطق شهر تهران نیز بیشتر بود.

جمالی با بیان اینکه محیط هنرستان های فنی و حرفه ای و کاردانش در مقایسه با دبیرستان امکان بیشتری برای یادگیری و تعامل میان دانش آموزان و معلمان فراهم می کند، اظهار کرد: دانش آموزانی که بهره هوشی و قدرت درک و ریاضی آنان بالا است در رشته ریاضی فیزیک و علوم تجربی تحصیل می کنند و دانش آموزان که خلاقیت و ایده پردازی داشته و به آموختن فن و مهارتی علاقه مند هستند در هنرستان های فنی و حرفه ای و کار دانش تحصیل می کنند.

وی گفت: هنرجویان هنرستان، آزادی عمل بیشتری نسبت به دانش آموزان دبیرستانی دارند،2 تا سه روز هفته را در کارگاه و در کنار سایر هنرجویان مهارت و فنی می آموزند اما در دبیرستان، معلم به صورت متکلم وحده مباحث درسی از جمله فیزیک و شیمی را تدریس می کند بدون اینکه تعامل قابل توجهی بین دانش آموزان و بین آنان و معلم وجود داشته باشد.

رئیس اداره فنی و حرفه ای و کاردانش آموزش و پرورش شهر تهران با بیان اینکه ایجاد اشتغال برای فارغ التحصیلان برعهده آموزش و پرورش نیست، اظهار کرد: با این وجود آموزش و پرورش با بسیاری از نهادها از جمله وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان آموزش فنی و حرفه ای و وزارت کار، گروه صنعتی ایران خودرو، گروه خودروسازی سایپا برای بهره مندی و آموزش دانش آموزان و فارغ التحصیلان هنرستان، تفاهم نامه هایی را منعقد کرده و بسیاری از شرکت های خودروسازی به دلیل بهره مندی از نیروی کار ماهر متقاضی استخدام و به کارگیری فارغ التحصیلان هنرستان در رشته مکانیک هستند.

جمالی درباره روند اجرای هدایت تحصیلی در سال جاری در حوزه رشته های فنی و حرفه ای و کاردانش نیز گفت: امسال کمیته ای در اداره کل آموزش و پرورش تهران برای اجرای بهتر طرح هدایت تحصیلی تشکیل و دفترچه هدایت تحصیلی حاوی اطلاعاتی در مورد معرفی رشته های علوم تجربی، علوم انسانی، ریاضی فیزیک، فنی و حرفه ای و کاردانش و ظرفیت این رشته ها نیز به همه مناطق و مدارس ارسال شده و تاکنون مشکلی در این حوزه وجود ندارد.

وی افزود: علاوه بر آن نشست هایی نیز برای اجرای هدایت تحصیلی با حضور اولیا و دانش آموزان در خصوص معرفی هنرستان های فنی و حرفه ای و کار دانش و بحث اشتغال برگزار شده است.

رئیس اداره فنی و حرفه ای و کاردانش آموزش و پرورش شهر تهران با اشاره به فعالیت 135 هنرستان کاردانش و 180 هنرستان فنی و حرفه ای در شهر تهران گفت: امسال 21هزار و 684 هنرجو در رشته کاردانش و 28هزار و 500 هنرجو در رشته فنی و حرفه ای تحصیل می کنند.

جمالی پیش بینی کرد: در سال جدید تحصیلی حدود 22 هزار نفر در پایه دهم در هنرستان های فنی و حرفه ای و کاردانش تحصیل کنند.

تاکید بر انتخاب رشته تحصیلی براساس توانمندی ها و علایق

سلیمی هنرجوی ۱۸ساله هنرستان سمائیان منطقه ۱۸ تهران که مقام اول پانزدهمین دوره مسابقات علمی کاربردی شاخه کاردانش کشوری را در رشته تصویربرداری از آن خود کرده، درباره انتخاب این رشته به خبرنگار ایرنا گفت: من به رشته های فنی و حرفه ای و کاردانش علاقه مند بودم و به عقیده من رشته های نظری صرف تئوری است اما رشته های فنی و حرفه ای و کاردانش، ضمن آموختن تجربه، انسان را بیشتر برای آینده آماده می کند.

سلیمی افزود: بسیاری از دوستان من از انتخاب رشته های علوم تجربی و ریاضی فیزیک پشیمان شده و پس از مدتی تغییر رشته داده و رشته تصویربرداری را انتخاب کردند.

وی با اشاره به علاقه مندی خود به کارهای عملی گفت: من از کلاس پنجم دبستان علاقه مند به رشته تصویربرداری بودم و تحقیقات لازم را در این حوزه انجام دادم و در نهایت در دوره دبیرستان این رشته را انتخاب کردم.

وی گفت: اجباری در انتخاب رشته از سوی خانوده ام نداشتم و والدینم پشتیبان من بودند.

این برگزیده پانزدهمین دوره مسابقات علمی کاربردی شاخه کاردانش کشوری با اشاره به زمینه اشتغال خود اظهار کرد: من در حال حاضر، به صورت قراردادی در یک دفتر سینمایی مشغول کار هستم و پروژه های مختلف را در این حوزه به عنوان تدوینگر و دستیار کارگردانی انجام می دهم و در کنار تحصیل، کار هم می کنم و درآمدی حدود 800 تا 900 هزار تومان دارم.

سلیمی به دانش آموزان پایه نهم توصیه کرد: رشته تحصیلی خود را براساس علاقه، شرایط جامعه و آینده شغلی انتخاب کنند و فقط صرف جذابیت رشته های مهندسی یا پزشکی، چنین رشته هایی را انتخاب نکنند که انتخاب این رشته ها بدون علاقه مندی و بازگشت و تغییر رشته در سال های بالاتر تحصیلی دشوار است.

ملیکا جوکار متولد ۷۸ و برگزیده پانزدهمین دوره مسابقات علمی کاربردی شاخه کاردانش کشوری در رشته طراحی فرش هنرجوی هنرستان امام صادق(ع) منطقه ۱۴ نیز درباره نحوه انتخاب رشته خود در شاخه کار و دانش گفت: من به رشته هنر علاقه داشتم و به صورت اتفاقی وارد رشته طراحی فرش شدم و به دلیل علاقه مندی به رشته طراحی، در طول تحصیل با پشتیبانی خانواده، کمک مدرسه و استادان علاقه مند به این رشته شدم.

وی گفت: من ابتدا به رشته علوم انسانی علاقه مند بودم و علاقه ای به رشته ریاضی فیزیک نداشتم و با توجه به اینکه در سال های گذشته انتخاب رشته اختیاری نبود به اجبار به دلیل پایین بودن نمره های ریاضی فیزیک، راهی هنرستان شدم اما در طول سال تحصیلی با کمک مدرسه و استادان به تحصیل در هنرستان و رشته طراحی فرش علاقه مند شدم.

جوکار افزود: بسیاری از دانش آموزان و خانواده ها دید مثبتی نسبت به هنرستان ندارند که باید رشته های فنی و حرفه ای و کاردانش و آینده شغلی آنها بیشتر معرفی شود.

برگزیده پانزدهمین دوره مسابقات علمی کاربردی شاخه کاردانش کشوری با اشاره به اشتغال خود اظهار کرد: علاوه بر تدریس در هنرستان، در طول تابستان برای دانش آموزان پایه دهم تدریس می کنم.

براساس نظر مسئولان آموزش و پرورش و نخبگان مهارتی، دانش آموزان پایه نهم باید متناسب با علاقه و نیازهای جامعه رشته های تحصیلی خود را انتخاب کنند و انتخابی واقع گرایانه داشته باشند تا در آینده دچار سرخوردگی و شکست نشده و بتوانند نقش مفیدی در جامعه داشته باشند.