نبض سبک زندگی در دست اسباب بازی وارداتی
موهاي بور، بيني عمل كرده، لب‌هايي كه با تزريق ژل برجسته‌تر از معمول شده‌اند و چشم‌هايي كه به كمك لنزهاي استاندارد يا حتي غيراستاندارد رنگي شده، كفش‌هاي پاشنه بلند و اندامي لاغر و كشيده...
روزنامه جوان: موهاي بور، بيني عمل كرده، لب‌هايي كه با تزريق ژل برجسته‌تر از معمول شده‌اند و چشم‌هايي كه به كمك لنزهاي استاندارد يا حتي غيراستاندارد رنگي شده، كفش‌هاي پاشنه بلند و اندامي لاغر و كشيده...
موهاي بور، بيني عمل كرده، لب‌هايي كه با تزريق ژل برجسته‌تر از معمول شده‌اند و چشم‌هايي كه به كمك لنزهاي استاندارد يا حتي غيراستاندارد رنگي شده، كفش‌هاي پاشنه بلند و اندامي لاغر و كشيده؛ شباهت ميان مادر و عروسكي كه دخترش در آغوش دارد، آنقدر خيره‌كننده است كه متوجه شويد اين عروسك نه فقط در دنياي كودكان نفوذ كرده بلكه ذهن پدر و مادرهايشان را هم در تسخير خودش در آورده است.
اين نفوذ آنچنان است كه ذائقه غالب در جامعه درست با آنچه اسباب‌بازي‌هاي وارداتي تلقين كرده‌اند مطابقت دارد تا اثبات كند اسباب‌بازي زير بنايي‌ترين گام براي نفوذ فكري فرهنگي در يك جامعه است. با تمام اينها اما بازار اسباب‌بازي در كشورمان در تسخير واردات اسباب‌بازي‌هاي چيني است؛اسباب بازي‌هايي كه قسمت اعظم آنها به صورت قاچاق وارد كشور مي‌شود تا نبض فرهنگ و سبك زندگي را با ورود به دنياي كودكي فرزندان ما در دست بگيرد.
بن‌تن، مرد عنكبوتي، باربي، سيندرلا، باب‌اسفنجي و دهها اسم و شخصيت ديگري كه براي بچه‌هاي ما بسيار شناخته شده‌تر از شخصيت‌هاي بومي و داستان‌هاي ملي همچون رستم و اسفنديارند. اسطوره‌هاي بيگانه‌اي كه با ابزار رسانه از طريق بازي‌هاي رايانه‌اي، انيميشن‌هاي والت ديزني و اسباب بازي‌ها همدم شبانه‌روزي فرزندان ما شده‌اند و خيلي وقت‌ها وقتي كمي دقيق‌تر نگاه كنيم در مي‌يابيم اين اسطوره‌هاي تقلبي حتي از دنياي كودكانمان پا را فراتر گذاشته و به دنياي بزرگ‌ترها هم ورود كرده‌اند.
نشانه اين نفوذ در تغيير چهره زنان و مردان كشورمان به سمت و سوي عروسك‌هاي باربي يا شخصيت‌هاي فيلم‌هاي هاليوودي به مدد انواع و اقسام جراحي‌هاي زيبايي، ركوردداري در استفاده از لوازم آرايشي و توسل به انواع و اقسام راهكارهاي معقول و غيرمعقول براي لاغر شدن در زنان و همچنين رونق بازار سالن‌هاي بدنسازي و مكمل‌هاي مجاز و غيرمجاز در مردان خودنمايي مي‌كند. ريشه‌يابي اين نشانه‌ها اما ما را به يك نقطه مهم مي‌رساند و آن چيزي نيست جز رها‌شدگي بازار اسباب‌بازي و كنار گذاشته شدن توليد‌كنندگان ايراني از نقش‌آفريني در بازار اين كالاي استراتژيك فرهنگي است.
نكته جالب اينجاست كه آيين‌نامه شوراي نظارت بر ساخت، طراحي، واردات و توزيع اسباب‌بازي كودكان ۱۹ سال پيش به تصويب شوراي عالي انقلاب فرهنگي رسيده است؛آيين‌نامه‌اي كه هيچ‌گاه اجرايي نشده است.
نفوذي تأثيرگذار
دنياي بازي از همان ماه‌هاي نخست تولد آغاز مي‌شود و تا بزرگسالي ادامه مي‌يابد. «ژان پياژه» معتقد است: «در گزينش اسباب‌بازي براي كودك بايد دقت شود، چراكه در شكل دادن به تمايلات عاطفي و رواني او نقش مهمي ايفا مي‌كند و چنانچه در انتخاب آنها دقت و توجه كافي نشود، تمايلات كودك ناخواسته به گونه‌اي ديگر شكل مي‌گيرد.»
در دنياي بچه‌ها مرزي ميان واقعيت و بازي وجود ندارد. كودكان از مسير بازي توانايي لمس واقعيت‌ها را پيدا مي‌كنند، اما مي‌توان از همين مسير نيز براي وارونه كردن حقايق و شكلگيري مجازها در ذهن كودك بهره برد؛ چيزي كه در انواع و اقسام بازي‌ها و اسباب‌بازي‌هاي وارداتي به روشني قابل مشاهده است.
دنياي كودكان قواعد خاص خود را دارد. آنچه در اين دنيا صدر نشين ذهن و باورهاي كودك شود تا پايان عمر بر منظومه فكري‌اش حكومت خواهد كرد و بسيار سخت تغيير مي‌پذيرد. بيهوده نيست كه تمامي روانشناسان به هفت الي هشت سال اول زندگي نگاه ويژهاي دارند و تأكيد مي‌كنند: «اين سال‌هاي طلايي، تعيين‌كننده شخصيت فرد در تمام طول عمر است.»
اسباب بازي‌هايي مانند عروسك‌ها يا شخصيت‌هاي اصلي كارتون‌ها و بازي‌هاي رايانه‌اي به الگويي براي كودك تبديل مي‌شوند و كودك در دنياي ذهن و تخيل، خودش را به جاي آن شخصيت‌ها مي‌بيند و مي‌كوشد با آنها همانند‌سازي كند. اين موضوع در رابطه با عروسك‌ها و براي دختر بچه‌ها بيشتر صادق است و آنها از عروسك خود به طور غيرمستقيم الگو مي‌گيرند.
دختر بچه‌هاي امروز اما قرار است مادران فردا باشند و ضمن تشكيل نيمي از جامعه، قرار است عهده‌دار تربيت نسل‌هاي آينده نيز باشند؛ پس با دستكاري ذهني اين قشر مهم و تأثيرگذار از نخستين گام‌هاي كودكي مي‌توان اهداف بلند مدتي را تأمين كرد.
سومين تجارت پر سود دنيا
براساس آمارهاي موجود، تجارت اسباب‌بازي سومين تجارت پر سود جهان بعد از توليد مواد مخدر و تسليحات نظامي است و چين بزرگ‌ترين توليد‌كننده اسباب‌بازي در جهان است. براساس آمارهاي جهاني ايران سومين وارد‌كننده بزرگ اسباب‌بازي در جهان است و حدود ١١درصد واردات اسباب‌بازي جهان را در سال ٢٠٠٨ داشته است. گمرك چين اعلام كرد صادرات اسباب‌بازي و وسايل ورزشي چين به ايران در سال ۲۰۱۶ با افزايش حدود ۱۴ برابري نسبت به سال قبل از آن به ۱۴۱ ميليون دلار رسيد.
رضايي، مديرعامل پيشين كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان معتقد است در موضوع اسباب‌بازي در ايران حفره‌هاي قانوني زيادي وجود دارد. وي در اين باره مي‌گويد: «بازار اسباب‌بازي در كشورمان يكي از بازارهايي است كه با چالش‌هاي عمده‌اي روبه‌رو است كه از آن جمله مي‌توان به ورود بي‌حساب و كتاب اسباب‌بازي‌هاي خارجي كه هيچ‌گونه سنخيتي با فرهنگ ايراني ندارند تا وجود نداشتن تنوع در توليدات داخلي اشاره كرد.
مشكلي كه همواره مطرح مي‌شود اين است كه چرا ما در داخل كشور اسباب‌بازي ممنوعه يا واردات زياد اسباب‌بازي داريم. مطابق قانون شوراي نظارت بر اسباب‌بازي هر بازرگان و وارد‌كننده‌اي كه بخواهد اسباب‌بازي وارد كشور كند بايد مجوز اين شورا را داشته باشد. يكي از علل ورود اسباب‌بازي‌هاي ممنوعه به كشور بحث قاچاق اسباب‌بازي است.»
محسن حموله، دبير شوراي نظارت بر اسباب‌بازي هم درباره آخرين ميزان واردات اسباب‌بازي مي‌گويد: سهم واردات ما از ابتداي سال ۹۶ تاكنون ماهانه ۷ ميليون دلار بوده است.
وي تصريح مي‌كند: جلوگيري از قاچاق، نيازمند يك عزم ملي است و شوراي نظارت بر اسباب‌بازي به تنهايي نمي‌تواند راه به جايي ببرد و تنها مي‌تواند به سياستگذاري در زمينه اسباب‌بازي بپردازد؛ به شرط آنكه ديگران، خود را ملزم به رعايت اين قوانين و سياست‌ها بدانند براي مثال ما در بازديدي كه از يك فروشگاه زنجيره‌اي داشتیم به اين نتيجه رسيديم كه بيش از ۷۰ درصد اسباب‌بازي‌ها ممنوعه و قاچاق است.
هر ساعت در ايران حدود 175 نوزاد چشم به جهان مي‌گشايد، سالانه بيش از 5/1 ميليون نفر. اين به معناي بازار بالقوه‌اي است كه ظرفيت‌هاي بالايي دارد، اما توليد‌كننده ايراني از اين بازار كمترين سهمي ندارد و اسباب‌بازي‌هاي وارداتي با فرهنگ وارداتي‌شان جاي محصولات داخلي را گرفته‌اند تا نبض فرهنگ و سبك زندگي ما را در دست بگيرند. دستگاه‌هاي فرهنگي اما همچنان در انفعالند.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر