تلویزیون برای خندوانه، رده بندی سنی تعریف کند

خبرگزاری ایلنا: در کجای دنیا، تلویزیونی که بودجه آن از محل مالیات‌های مردم تأمین می‌شود، چنین بی‌مهابا وقت ارزشمند مردم را به بنگاه‌های تجاری می‌فروشند. بیننده تلویزیون، مرز بین آگهی و برنامه را نمی‌تواند تشخیص دهد. لحظه لحظه برنامه‌ها را می‌فروشند و این نتیجه فقدان نظارت است.

پنج‌شنبه شب، فینال برنامه خنداننده شو در حالی از شبکه نسیم پخش شد که برخی از کارشناسان به عادی شدن پخش برخی شوخی‌ها که چندان مناسب کودکان نیست و نیز درهم آمیختن مرز میان برنامه و آگهی در این برنامه و برنامه‌هایی از این دست، معترض هستند. قادر باستانی (نویسنده و مدرس علوم ارتباطات) در گفت گو با ایلنا گفت: برنامه طنز خندوانه و برخی برنامه‌های دیگر تلویزیون، باید رده‌بندی سنی داشته باشد و در اغلب کشورهای جهان، نظام رده‌بندی سنی برای طبقه‌بندی برنامه‌های تلویزیونی، براساس محتوای آن‌ها وجود دارد. این نظام به والدین کمک می‌کند که بر محتوای فرهنگی مورد استفاده فرزندان خود نظارت داشته باشند.

وی افزود: این رده‌بندی براساس شرایط فرهنگی و ساختار اجتماعی جامعه بنا می‌شود و به همین دلیل در مناطق مختلف جهان از رده‌بندی‌های متفاوت استفاده می‌شود. در تصویر برنامه رده‌بندی شده، سن مورد نظر به نمایش درمی‌آید و معمولاً خانواده‌ها آن را رعایت می‌کنند. در برنامه خندوانه، مخصوصاً در بخش مسابقه خندانه شو، برای جلب رأی بیشتر، از شوخی‌هایی استفاده می‌شد که مناسب سن کودکان نبود و اصولاً خارج از ارزش‌هایی بود که یک کودک یا نوجوان باید بیاموزد و به آن‌ها احترام بگذارد.

نویسنده کتاب اثرات تلویزیون بر کودکان خاطرنشان کرد: در کشور امریکا تمامی شبکه‌های تلویزیونی رده‌بندی سنی می‌شوند و این رده‌بندی، خانواده‌ها را راهنمایی می‌کند تا به راحتی برنامه‌های مناسب افراد خانواده خود را انتخاب کنند. PG به معنی راهنمای خانواده است که خانواده‌ها می‌توانند به راحتی با فرزندانشان برنامه‌های تلویزیونی را به تماشا بنشینند. این قانون بیست سال پیش در کنگره امریکا تصویب و روی شبکه‌های تلویزیونی قرار گرفته است. در این قانون، برنامه‌های تلویزیونی به شش رده تقسیم شده که رده اول مخصوص کودکان است و برنامه‌هایی را پخش می‌کنند که همه کودکان با همه سنین می‌توانند این برنامه‌ها را تماشا کنند. این برنامه‌ها بیشتر برای یادگیری مورد استفاده قرار می‌گیرد و محدودیت خاصی ندارد. رده بعدی، افراد بالای ۷ سال را دربرمی‌گیرد و این برنامه‌ها می‌توانند استعداد کودکان را افزایش یا آن‌ها را معرفی کنند. رده سوم، برای تمامی سنین است و همه می‌توانند این برنامه‌ها را نظاره کنند. در رده چهارم، برنامه‌ها می‌تواند برای کودکان با سنین پایین مناسب نباشد و خانواده با صلاحدید خود می‌تواند این برنامه‌ها را برای کودکان به نمایش درآورد. در رده پنجم، برنامه‌ها برای کودکان زیر ۱۴ سال مناسب نیستند و خانواده‌ها این برنامه‌ها را برای آن‌ها مجاز نمی‌دانند. رده ششم هم برنامه‌هایی است که برای سنین پایین تز از ۱۷ سال مناسب نیستند.

باستانی با انتقاد از هرج و مرج و بی‌ضابطگی در برنامه‌های تلویزیونی تصریح کرد: شبکه نمایش برای فیلم‌های سینمایی خارجی، با درج نشانه‌ای کوچک محدوده سنی تعریف می‌کند، اما این مسئله متأسفانه فقط به شبکه نمایش و آن هم برای فیلم‌های خارجی محدود می‌شود و در شبکه‌های دیگر جدی گرفته نشده است. برای کشور ما که مدعی اخلاق مداری است، چنین رویه‌ای مطلوب نیست و نیاز به اصلاح دارد.

این استاد دانشگاه، دلیل بی‌توجهی مسئولین صداوسیما را فقدان نظارت دانست و اظهار داشت: در قانون، شورایی متشکل از نمایندگان قوای سه گانه برای نظارت بر سازمان صداوسیما تعیین شده است، اما متأسفانه مصوبات آن ضمانت اجرایی ندارد و بنا به گفته برخی اعضای شورا، مسئولان رسانه ملی توجهی به مصوبات آن نمی‌کنند و نتیجه آن وضعیت کنونی است که شاهدش هستیم.

وی افزود: در کجای دنیا، تلویزیونی که بودجه آن از محل مالیات‌های مردم تأمین می‌شود، چنین بی‌مهابا وقت ارزشمند مردم را به بنگاه‌های تجاری می‌فروشند. بیننده تلویزیون مرز بین آگهی و برنامه را نمی‌تواند تشخیص دهد. لحظه لحظه برنامه‌ها را می‌فروشند و این نتیجه فقدان نظارت است. استاندارد رسانه آن است که به مخاطب، وقت پخش آگهی از پیش اعلام شود، در حالی که اکنون در اثنای برنامه، انواع آگهی به سخیف‌ترین شکل ممکن به خورد مخاطب داده می‌شود و این دقیقاً تجاوز علنی به حق مخاطب است.

باستانی گفت: در کشور ما، مردم به جهت قانون انحصار رادیو تلویزیون، مجبور هستند به لحاظ قانونی، از برنامه‌های رسانه ملی استفاده کنند. از طرف دیگر مبلغ کلان ۱۶۰۰ میلیارد تومان از محل بودجه عمومی دولت به سازمان صداوسیما پرداخت می‌شود. ضمن آنکه حدود هزار میلیارد تومان هم از محل پخش آگهی درآمد پیدا می‌کند. با این همه بودجه، چرا باید در اثنای برنامه‌ها، باز شاهد تبلیغات سبک و سخیف تجاری هستیم. در دنیا با چنین بودجه‌های هنگفتی، ده‌ها شبکه جذاب و مخاطب پسند، بدون پخش حتی یک آگهی، اداره می‌کنند، اما متأسفانه سوءمدیریت و عدم نظارت مؤثر بر رسانه ملی، باعث شده که حقوق مردم به شکل جدی ضایع شود و کسی پاسخگو نباشد.

وی در پایان ابراز امیدواری کرد، نمایندگان مجلس شورای اسلامی با تدوین و تصویب قانون اداره سازمان صداوسیما و پیگیری اجرای آن، رسانه ملی را از این افسارگسیختگی و بی‌مبالاتی به حقوق مخاطبان نجات دهند.