نقش تعیین‌ کننده سیاست در اقتصاد ایران

پایگاه خبری الف: اقتصاد ایران با مشکلات عدیده‌ای زیادی دست‌به‌گریبان است، در این اقتصاد تولید در حال رخت برکندن است، زیرا تجارت و واردات و سفته‌بازی سودآوری بیشتری دارد.

امروز اگر یک فعال اقتصادی بخواهد کالایی را وارد کنند، به‌راحتی این اقدام را انجام می‌دهند و حتی مزیت‌هایی برای آن اعطا می‌شود، اما همین فرد برای ایجاد یک بنگاه تولید باید ماه‌ها و حتی سال‌ها بدود تا بتواند فقط مجوز فعالیت بگیرد؛ این در کنار نبود حمایت‌هایی دیگر، باعث شده سرمایه‌گذاری در تولید کاهش یابد و حتی افرادی که صاحب بنگاه تولیدی بودند، امروز آن را فروخته یا در نظام بانکی سپرده‌گذاری می‌کنند (البته بانک‌ها در یک رقابت باطل قرار گرفتند و به نظر می‌رسد با پرداخت سودهای کلان، بازیان مواجه شده باشند) و یا آن را به سمت بازارهای دیگر مثل سکه و ارز می‌برند.

رهبر حکیم انقلاب امسال را همانند سال‌های گذشته با موضوع اقتصادی نام‌گذاری کردند و نام آن را اقتصاد مقاومتی؛ تولید و اشتغال نامیدند؛ تولید که اساس و پایه‌یک اقتصاد است. اشتغال از دل تولید حاصل می‌شود. تولید ملی در کشورهای توسعه‌یافته خط قرمزی است و به هر نحوه تلاش می‌کنند از تولید ملی خود حمایت کنند تا اقتصاد آن‌ها با کمبود اکسیژن روبرو نشود بتواند به حیات خود ادامه دهد.

همه فقط توصیه می‌کنند/ انگیزه و سودآوری تولید افزایش یابد

محمدقلی یوسفی، استاد دانشگاه و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی در مورد وضعیت تولید (صنعت و کشاورزی) در اقتصاد ایران، گفت: تولید یک فعالیت پرزحمت است و نگاهی بلندمدت و عزم ملی نیاز دارد؛ تولید را فعالان بخش خصوصی انجام می‌دهند و این باید اساس کار در کشور باشد.

وی افزود: هر کشوری که بخواهد به توسعه دست پیدا کند، باید رشد مبتنی بر صنعت و کشاورزی داشته باشد تا پایدار بماند و تا هم میزان تولید و اشتغال بالا رود و رفاه مردم افزایش یابد. برای اینکه انگیزه تولید وجود داشته باشد، باید شرایط لازم فعالیت‌های تولید ایجاد شود و شرایط اقتصادی به‌گونه‌ای باشد که بازدهی و سوددهی تولید بالا برود و سرمایه‌گذاری‌ها به این سمت سوق پیدا کند.

استاد دانشگاه ادامه داد: مسلماً فردی که سرمایه دارد اگر، ببیند سپرده‌گذاری سرمایه‌اش در بانک‌ها سود بهتری نصیب او خواهد کرد، یا اینکه در واردات و بخش خدمات سودی وجود دارد، سرمایه خود را به آن سمت می‌برد؛ بنابراین اگر بخش خصوصی بخواهد وارد فعالیت اقتصادی شود، باانگیزه کسب سود اقدام می‌کند؛ پس باید شرایطی فراهم کرد تا منابع و سرمایه‌های بخش خصوصی به‌جای ورود به تجارت پول، کالا و واسطه‌گری، به سمت تولید حرکت کند.

کسی انگیزه فعالیت تولیدی ندارد و پیدا نمی‌کند/ خدمات، تولید نیست

قلی یوسفی بابیان اینکه کارکرد درست بخش خصوصی مربوط به تولید است، گفت: وقتی از بخش خصوصی کارآمد سخن گفته می‌شود این است که می‌تواند آینده کشور را رقم بزند، به این معنی که بخش خصوصی می‌تواند به سمت تولید رفته و اقتصاد را رونق دهد؛ متأسفانه در ایران قوانین بازدارنده در این مورد بسیار زیاد است و کسی انگیزه فعالیت تولیدی ندارد و پیدا نمی‌کند.

به گفته وی، راه‌های غیرقانونی در کسب سود زیاد است و وقتی سیاست بازدهی بیشتری دارد، معمولاً منابع به سمت سیاست می‌رود، نه به سمت کار و فعالیت تولیدی. در جامعه ما تعداد افرادی که تنها دستور می‌دهند و توصیه سیاستی می‌کنند روزبه‌روز بیشتر می‌شود، تمام افراد غیر مرتبط و غیر متخصص در بخَشهای مختلف و سایر افرادی که در دولت‌ها نقش دارند، سخن می‌گویند.

این کارشناس اقتصادی با تأکید بر اینکه سایر بخش‌های خدماتی، تولید منظور کشاورزی یا صنعت، نیست، اظهار کرد: امروز همه تنها توصیه می‌کنند، سؤال اینجاست که چه نیازی به توصیه است؟ آیا افرادی که در یک جامعه زندگی می‌کنند، عقل ندارند یا نمی‌توانند تشخیص دهند که چه راهی را بروند. با هیچ توصیه‌ای افراد تغییر روش نمی‌دهند، مگر اینکه انگیزه تولید و کار و سودآوری ایجاد شود و شرایط اقتصادی به‌گونه‌ای باشد تا مردم سرمایه خود را به سمت فعالیت تولیدی ببرند.

سیاست نقش تعیین‌کننده را در اقتصاد ایران دارد/ برخی متغیرهای برای مردم عادی بی‌معنی است

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی با تأکید بر اینکه متأسفانه در کشور ما شرایط برای رونق تولید مهیا نشده و کسی هم راغب نیست شرایط را ایجاد کند، گفت: حتی افرادی که قبلاً سرمایه‌گذاری تولیدی کرده بودند، امروز وقتی مشاهده می‌کنند که بازدهی بخش‌های دیگر بالاست، منابع و سرمایه خود را به سمت‌ دیگر فعالیت‌ها می‌برند؛ درحالی‌که اگر فردی سرمایه خود را در تولید سرمایه گذاری کند، هم خود سود کرده و هم جامعه؛ اما این موضوع نیاز به عزم جدی دارد.

وی ادامه داد: امروز سیاست نقش تعیین‌کننده را در اقتصاد ایران دارد و دولتمردان تنها درصدد این هستند که بگویند اقتصاد رشد کرده و تورم کم شده است، درحالی‌که برای مردم عادی این متغیرهای بی‌معنی هستند، زیرا مبهم‌اند. دولتمردان برای اینکه حرفی برای گفتن داشته باشند، منابع را در فعالیت‌های زودبازده تزریق می‌کنند تا رشد اقتصادی بالا رود و از آنجا هم به سمت واردات سوق می‌دهند که عرضه کالا افزایش پیدا کرده و قیمت‌ها کاهش یابد.

قلی یوسفی تصریح کرد: تا زمانی که اقتصاد ایران، سیاست زده باشد و در جهت منافع نیروهای خاص عمل کرده و منافع مردم نادیده گرفته می‌شود، وضعیت همین‌گونه خواهد بود؛ در مورد ریشه‌یابی مشکلات تولید در ایران، گفت: مجموعه سیاست‌ها دست‌به‌دست هم داده‌اند و اقداماتی که صورت گرفت، باعث شده به‌جای اینکه افراد خود تصمیم‌گیر باشند و آینده خود را رقم بزنند، دیگران برایشان تصمیم می‌گیرند.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: اگر مسئولین و دولتمردان به نحوی کار می‌کردند که آزادی‌ها و انگیزه‌های فردی تقویت می‌شد، خود افراد در جهت تأمین منافعشان راه‌های درست را تشخص داده و گام برمی‌داشتند. مشکل این است که جمع‌گرا هستند؛ سیاست‌ها تحت عنوان منافع جناحی،گروهی، حزبی و یا قومی در سطح ملی مطرح و منافع فردی را قربانی می‌کنند.

چرا تعداد شرکت‌های دولتی زیاد می‌شود؟

وی بیان کرد: زمانی که افراد توانایی ندارند، سعی می‌کنند با جمع‌گرا شدن، وارد دسته‌ها و گروه‌ها شده تا ناتوانی خود را بپوشانند، این باعث می‌شود افراد شایسته قربانی تصمیمات جمعی شده و نتیجه این می‌شود که تصمیمات اخذشده در سطح کلان عملاً منافع بلندمدت جامعه را تأمین نمی‌کند. باید به سمتی می‌رفتیم که قانون در جامعه حکم‌فرما شود و احترام به قانون و رعایت آن مانند مقدسات اهمیت پیدا می‌کرد، در این صورت می‌توان انتظار داشت که اقتصاد رونق پیدا می‌کند.

قلی یوسفی اظهار داشت: وقتی گروه‌ها تصمیم می‌گیرند، شرکت‌های دولتی گسترش پیدا می‌کند، مدیران انتصابی به روی کار می‌آیند و شایسته‌سالاری از بین می‌رود. امروز افرادی که وارد مجلس می‌شوند، باید قوانین در جهت حمایت از بخش خصوصی را وضع کنند، اما جناح‌ها و گروه‌ها وقتی وارد مجلس می‌شوند، استقلال فکری ندارند و همه به‌صورت جناحی و حزبی رأی می‌دهند و با این روش منافع جامعه تأمین نمی‌شود، بلکه منافع احزاب تأمین خواهد شد.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: درنتیجه شرکت‌های دولتی افزایش پیدا می‌کند و به‌جای وضع قوانین برای خصوصی‌سازی، عملاً اراده‌ای ایجاد نمی‌شود. چراکه اگر این اراده تقویت شود نفوذ افراد خاص در تصمیم گیری ها کمتر خواهد شد.

وی تأکید کرد: اگر شرکت‌ها خصوصی باشند، چرا یک ررخی نمایندگان باید میلیاردها تومان هزینه کند تا به مجلس ورود پیدا کند. اگر فرضاً نتواند خانواده خود را درجایی و پستی قرار دهد و امتیازاتی بگیرد، انگیزه برای ورود به مجلس ایجاد نمی‌شود؛ بنابراین شرایط دست‌به‌دست هم می‌دهند و قوای مختلف در این رابطه کارایی خود را از دست می‌دهند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به این سؤال که تولید برای یک اقتصاد یک کشور چقدر حیاتی است؟ گفت: متأسفانه زمانی که از تولید صحبت می‌کنیم در ذهن این‌گونه خطور می‌کند که مدیری باید دستور دهد تا تولید رونق پیدا کند که این نگاه غلط به اقتصاد است.

نقش دولت چیست؟

وی ادامه داد: افرادی که متأسفانه نه تخصص و نه تجربه لازم را در بخش تولید دارند، می‌خواهند تولید را هدایت کنند، درحالی‌که تولید به‌وسیله افراد کارآفرین رونق می‌گیرد. کارآفرینان بخش خصوصی از فرصت‌ها استفاده کرده و منابع خود را به کار می‌گیرند؛ باید کاری کرد که هیچ‌گونه سختگیری و منعی برای ورود به فعالیت‌های اقتصادی در کشور وجود نداشته باشد.

این کارشناس اقتصادی بابیان اینکه باید شرایط ایجاد شود؛ تا افرادی که سرمایه‌دارند در بخش تولید بتوانند آن را سرمایه گذاری کنند، بیان کرد: دولت باید زمینه لازم را برای ایجاد انگیزه به وجود آورد؛ یعنی امنیت حقوق مالکیت و امنیت فعالیت‌های اقتصادی را تضمین کند؛ وقتی برخی ارگان‌ها در کار شخصی افراد دخالت می‌کند، یا تصمیمات مدیران را زیر سؤال می‌برند، اینجاست که قانونی حاکم نیست.

آیا کارتن‌خواب‌ها توان دارند وام بگیرند؟

قلی یوسفی با بیان اینکه تأسیس کارخانه به‌قدری دشوار است که فرد را پشیمان می‌کند؛ اما واردات انواع کالا و خودرو هم آزاد است و هم محترم شمرده می‌شود، گفت: تأسیس کارخانه با اینکه هم پردردسر و برای کشور مهم‌تر و ماندگارتر است که نگاه نادرست‌تری دیده می‌شود. امروز منابع بانکی توسط آقازاده‌ها خالی‌شده و هیچ‌گاه اسمی از آن‌ها برده نمی‌شود، آیا کارتن‌خواب‌ها توان این رادارند که وام بگیرند؟

این دکترای اقتصاد ادامه داد: مسلماً پشت پرده افراد دیگری هستند؛ امروز سهامداران بانک‌ها و شرکت‌های بزرگ، چه کسانی هستند؛ چرا تاکنون اسامی آن‌ها روشن نشده است؟؛ این‌ها ابهاماتی است که وجود دارد و تا این ابهامات پا برجا باشد، نمی‌توان انتظار داشت که تولید رونق پیدا کند.

قانون موضوعی اضافی است!/اقتصاد کشورهای پیشرفته از راه رونق تولید شکل‌گرفت

به گفته وی، متأسفانه کسانی که امروز کار و فعالیت تولیدی انجام می‌دهند، باید جریمه شوند و کسانی که کار و تولید ندارند؛ از زحمات دیگران رانت‌های زیادی را می‌برند. برای جلوگیری از این‌ها باید قانون حاکم شود و در حالی که امروز نتیجه این است که نقدینگی روزبه‌روز بالا می‌رود و اقتصاد به سمت فعالیت‌های زودبازده و کم اثر که منافع برای عده خاص دارد.، سوق پیدا می‌کند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی بیان کرد: نتیجه این شده که نرخ بیکاری روزبه‌روز بالا می‌رود و فقر حتی در بین حقوق‌بگیران گسترش پیدا می‌کند، البته در ایجاد این شرایط هر دو جناح نقش دارند؛ هم اصلاح‌طلبان و هم اصولگرایان. باید کاری کنیم که در جامعه قانون حاکم باشد و تاکیدمان روی قانون باشد، اما انگار در جامعه ما قانون موضوعی اضافی است.

قلی یوسفی با تأکید بر اینکه اقتصاد کشورهای پیشرفته از طریق رونق تولید شکل‌گرفته است، گفت: تولید یعنی صنعت و کشاورزی که در ایران شرایط کشاورزی مساعد نیست؛ آب‌وهوا مطلوب نیست؛ با این وضعیت کسی در بخش آب سرمایه‌گذاری نمی‌کند و این هزینه کشاورزی را بالا می‌برد.

استاد دانشگاه تصریح کرد: صنعت می‌توانست نقش دست‌یابی به رونق اقتصادی را ایفا کند و برای آن نیاز به صنایع مدرن و فنّاوری روز دنیا است؛ که این فنّاوری می‌بایست از وارد شود و نیاز به ورود سرمایه‌گذاری خارجی داریم که جذب سرمایه‌گذار نیازمند تعامل با دنیا است.

به اعتقاد وی؛ بخش‌های تولیدی ریسک بالایی در ایران دارند، زیرا بازدهی آن کم است و از طرفی به سرمایه نیاز دارند و مشکل سرمایه در ایران نداریم، اما این سرمایه ریسک‌پذیر نیست که وارد صنعت شوند. اگر سرمایه‌گذار خارجی را جذب کنیم می‌توانیم حتی در بخش صنعت و کشاورزی فعالیت کنیم و سرمایه داخلی را جذب کنیم. به همبن دلیل برجام برای ایران بسیار اهمیت دارد و باید به‌طورجدی حمایت شود تا بتوانیم فنّاوری را از خارج کشور وارد کنیم.

قلی یوسفی در مورد اینکه یکی از مطالبه‎های مهم رهبر انقلاب از دولت دوازدهم تعامل گسترده با دنیا است، بابیان اینکه بزرگ‌ترین دستاورد دولت آقای روحانی در چهار سال گذشته تعامل سازنده با دنیا بوده است، گفت: رهبری واقعاً موضوع بسیار مهمی را مطرح کرده‌اند؛ به‌عبارت‌دیگر، تمام ابهاماتی که گویا در ایران دو گروه وجود دارند که برخی می‌خواهند با دنیا سازش کنند و برخی دیگر می‌خواهند با دنیا سر جنگ داشته باشند را برهم می‌زند و نشان می‌دهد که کلیه مردم ایران خواهان ایفای نقش بزرگی در جهان و طول تاریخ می‌باشند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی افزود: ایران همواره کشوری متمدن بوده و در حل مسائل بین‌المللی مشارکت داشته است. این هم به نفع ما است و هم به نفع جهان. به نظرم روند سیاست تعامل با جهان دنبال می‌شود و باید بشود. البته در بعد داخلی نیز نیازمند اقدامات جدی در راستای تعامل با دنیا باید صورت گیرد.

مهم‌ترین مشکل اقتصاد ایران، اصلاح نظام پولی و بانکی است

وی ادامه داد: در گذشته جدایی ایجاد و فکر می‌کردیم، سیاست خارجی مستقل از سیاست داخلی می‌تواند پیگیری شود. درحالی‌که این دو مکمل هم هستند. بهترین سیاست داخلی نمی‌تواند جایگزین سیاست خارجی باشد و برعکس. هم‌زمان که سعی می‌کنیم با دنیا تعامل داشته باشیم باید در داخل نیز سیاست‌های اصلاحی را دنبال کنیم.

این استاد دانشگاه تأکید کرد: محدودیت‌هایی که از طریق امرونهی یا مداخله‌های بیجا و موانع تولید؛ باید برطرف شود. شایسته‌سالاری باید به‌طورجدی دنبال شده تا همگان بتوانند وارد فعالیت‌های اقتصادی شوند. دولت جدید باید مشکلات اساسی مردم را برطرف کند.

وی بابیان اینکه مهم‌ترین مشکل اقتصاد ایران نظام پولی و بانکی است، گفت: اصلاح سیاست پولی و بانکی باید انجام شود و بعدازآن ایجاد اشتغال و افزایش حقوق کارکنان دولت باید در نظر گرفته شود، زیرا قدرت خرید مردم به‌شدت کاهش پیداکرده، البته دولتمردان مشکلی در مورد تأمین معاش ندارند، اما کارمندان با مشکلات جدی مواجه هستند.

قلی یوسفی در پایان گفت: دولت دوازدهم با مشکلات بسیاری مواجه است؛ هم باید اشتغال ایجاد کند و هم باید درآمد شاغلین را افزایش دهد. به‌هرحال دولت بر اساس اولویت‌ها، سیاست‌هایی را دنبال کند و افرادی را به کار گیرد که بتوانند یکدست در جهت شعارهای داده‌شده گام بردارد.