۵۷۶۹۲۲ ۱۵ مرداد ۱۳۹۶ ۰۸:۰۶

کریستوفر هیل

ترامپ و دهن کجی به اوباما

اگر ترامپ می‌خواهد کاری در خاورمیانه بکند باید پیچیدگی‌های خاورمیانه را در نظر بگیرد و طوری رفتار نکند که گویی هنوز کارزار انتخاباتی علیه هیلاری کلینتون و اوباما بر پاست

رصدنیوز نوشت: اگر ترامپ می‌خواهد کاری در خاورمیانه بکند باید پیچیدگی‌های خاورمیانه را در نظر بگیرد و طوری رفتار نکند که گویی هنوز کارزار انتخاباتی علیه هیلاری کلینتون و اوباما بر پاست

کریستوفر هیل؛ سفیر پیشین آمریکا در عراق ۶ ماه ریاست جمهوری دونالد ترامپ می‌تواند یادآور این باشد که وی نه تنها در امور داخلی دستاوردی نداشته است، بلکه همچنین سیاست خارجی زیگزاگی‌اش چشم انداز ژئو پولتیکالی ایجاد کرده که چون بمب ساعتی به شماره افتاده است.

هیچ جا از پیامدهای ناتوانی عمدتاً عمدی ترامپ در درک مسائل پیچیده در امان نمانده است و علاقه مندی غیرعقلانی وی برای انتقام گیری از میراث سلف خود، باراک اوباما، بیش از هر جا در خاورمیانه به چشم می‌خورد.

تصمیم ترامپ در ماه آوریل برای شلیک موشک کروز به پایگاه هوایی الشعیرات سوریه در پاسخ به استفاده بشار اسد از تسلیحات شیمیایی را در نظر بگیرید. بگذریم از اینکه می‌خواست به طور غیر مجاب کننده‌ای آن را به انسان دوستی گره بزند، اما تنها منطق ترامپ برای به کارگیری توانایی نظامی ایالات متحده به نظر به این دلیل بود که اوباما - پس از آنکه «خط قرمز» مشهوری علیه استفاده سلاح شیمیایی در سوریه وضع کرد - به استفاده رژیم اسد از سلاح شیمایی در سال ۲۰۱۳ پاسخ نداده بود.

در آن زمان ترامپ علاقه‌ای به این نشان نداد که پس از حملات، دیپلماسی را در دستور کار قرار دهد. زمان گذشته و اوایل این ماه در جریان نشست گروه جی‌۲۰ در هامبورگ آلمان، وی تأکید کرد که ایالات متحده ممکن است تا حدی برای برقراری آتش بس در جنوب غرب سوریه به نیروهای روسیه ملحق شود که مدلی برای بخش‌های دیگر در کشور سوریه باشد و در نهایت صحنه را برای روند صلح مهیا کند.

هیچ کس حتی کسانی که درک عجولانه از اوضاع در سوریه دارند نمی‌توانند تصور کنند که از یک آتش بس منطقه‌ای صلح پدیدار شود. اسد سال‌هاست به متحدان خود - حزب الله لبنان، ایران، روسیه و حتی در برخی موارد ترکیه اجازه داده است که به نمایندگی از او بجنگند. در مقابل اپوزیسیون سوریه تنها کمک‌های نظامی گاه و بیگاهی دریافت کرده و همان قدری چند پاره است که در ابتدای جنگ داخلی بود.

هیچ کس نمی‌داند ترامپ در خصوص مرزهای آینده سوریه یا حکومت در این کشور چه در سر دارد. در کشوری چند شقه با نهادهای جامعه مدنی اندک و گروه‌های مذهبی و قومی بسیار، آیا حقوق اقلیت‌ها رعایت خواهد شد؟ مرزها چطور؟ اگر دنیا درسی از عراق گرفته باشد این است که دموکراسی به دولت کارآمد و نهادهای منعطف نیاز دارد و نه فقط انتخابات.

هدف دولت اوباما درسوریه این بود که گروه‌های شورشی را که میل به جنگ با اسد دارند، شناسایی و حمایت کند. در مقابل دولت ترامپ حمایت نظامی از گروه‌های میانه روی نظامی را قطع کرده و ظاهراً به این نتیجه رسیده است که چنین گروه‌هایی اساساً وجود ندارند.

پیشنهاد حمایت تاکتیکی از مذاکرات صلحی را داده که همین حالا در آستانه قزاقستان در حال انجام است و توسط ایران، ترکیه و روسیه میانجی گری می‌شود؛ اما دولت ترامپ نشانه‌ای بروز نداده است که خودش هدایت روند صلح را در دست می‌گیرد یا حتی تلاش کرده باشد که تأثیری بر روند مذاکرات داشته باشد.

اگر ۶ ماه نخست ریاست جمهوری ترامپ مبنا قرار گیرد می‌توان با طیب‌خاطر گفت که اسد فعلاً در قدرت باقی خواهد ماند. ترامپ به نظر با همان مشکلی مواجه است که اوباما مواجه بود. زمانی که تلاش کرد به مردم آمریکا توضیح دهد که سرنگونی رژیم علوی‌های سوریه به شکست گروه‌های افراطی چون داعش کمک می‌کند.

در حقیقت، همچنان که خیلی از سوری‌ها بحق هراس دارند، کنار گذاشتن اسد بدون اینکه بدانیم بعد چه اتفاقی می‌افتد می‌تواند مسیر را برای ظهور نوعی سلطنت گرایی رادیکال غیر شیعی هموار کند.

رادیکالیسم اسلامی پدیده‌ای در میان اعراب غیر شیعی است. رادیکالیسم اسلامی صرفاً نتیجه بدرفتاری حکومت‌های شیعه و علوی در کشورهای مشخصی نیست و با از میان رفتن این حکومت‌ها هم رادیکالیسم اسلامی از میان نمی‌رود. هر چه نباشد، داعش در مناطقی فرسنگ‌ها دور از سوریه، چون مراکش نیز پایگاه دارد.

در ماه مه، ترامپ در زمان حضور در اجلاس شورای همکاری خلیج فارس در ریاض، عربستان را به عنوان متحد اصلی آمریکا در منطقه مورد ستایش قرار داد. سعودی‌ها که اختلاف نظرهایی با دولت‌های جورج بوش و اوباما داشتند از اینکه دوست تازه‌ای در کاخ سفید دارند خوشحال بودند و خیابان‌های ریاض را با پوسترهای بسیار از ترامپ آذین‌بندی کردند.

اگر ترامپ می‌خواهد کاری در خاورمیانه بکند باید پیچیدگی‌های خاورمیانه را در نظر بگیرد و طوری رفتار نکند که گویی هنوز کارزار انتخاباتی علیه هیلاری کلینتون و اوباما بر پاست.