پایان مهلت دو ماهه بسته شدن پرونده فیلم های توقیفی

روزنامه شهروند - پولاد امین: دو هفته بیشتر به پایان مهلت دو ماهه وزیر ارشاد به رئیس سازمان سینمایی مبنی بر بسته شدن پرونده فیلم‌های توقیفی باقی نمانده و در این میان به جز چند فیلم چون مادر قلب اتمی، زادبوم، بلوک ٢ خروجی ٩، پری‌ناز، صد‌سال به این سال‌ها و خانه دختر که از ابتدا نیز بلاتکلیف بودن‌شان محل سوال بود، کاری قابل اشاره درباره یک‌سری از فیلم‌های بحث‌انگیز و البته ارزشمند به انجام نرسیده است که تازه این دو فیلم آخری فقط و فقط بنا به ادعای سازندگان‌شان رفع توقیف شده‌اند و در اطلاعیه‌ها و بیانیه‌های رسمی ارشاد به این قضیه اشاره نشده است.

به این دلیل هم هست که انتظار می‌رود کم‌کم سروصدای کارگردانانی که در این مدت یک ماه و اندی باری از دوش‌شان برداشته نشده و تکلیف فیلم بلاتکلیف مانده‌شان روشن نشده است، دربیاید که به نظر می‌رسد حق هم با آنها باشد. هرچه باشد، در همین روزها تکلیف کابینه یازدهم روشن شده و کابینه‌ای جدید پشت میز مستقر خواهد شد و بنابراین انجام وعده‌های داده شده کمترین انتظاری است که از مدیران فرهنگی می‌رود؛ حتی اگر شنیده‌ها و شایعات حاکی از ابقای وزرایی چون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد.

صحبت‌های روز گذشته عبدالرضا کاهانی را در اینستاگرامش در همین راستا می‌توان ارزیابی کرد. او که دو فیلم بلاتکلیف به نام‌های ارادتمند؛ نازنین، بهاره و تینا و وقت داریم حالا دارد، روز گذشته ضمن یادآوری گفته‌های وزیر ارشاد که عنوان کرده بود در مدت دو ماه باید پرونده فیلم‌های توقیفی بسته شود، با کنایه‌ای آشکار خطاب به وزیر عنوان کرده بود: «وفای به عهد از صفات بارز ایشان بود. خدا قوت...»

آنچه صحبت‌های رضا کاهانی را زهردار‌تر نشان می‌دهد، صحبت‌های حسن آقا کریمی، مدیر تولید آخرین ساخته کیانوش عیاری بود که عنوان داشت کاناپه اصلا در شورای فیلم‌های توقیفی بازبینی نشده، چون تصمیم‌گیری در مورد اکران آن در اختیار وزارت ارشاد نیست و دوستان گفتند درباره نمایش آن فعلا صحبت نکنید. درواقع مدیران ارشاد به ما گفتند که اجازه نمایش این فیلم سینمایی در اختیار آنها نیست و دستوری از بالا آمده تا فعلا این فیلم به نمایش درنیاید. درواقع این سینماگر با این گفته‌ها خاطرنشان کرد که تصمیم‌گیری درباره برخی فیلم‌ها چون کاناپه، رستاخیز، آشغال‌های دوست‌داشتنی و شاید خیابان‌های آرام از اختیار وزارت ارشاد خارج است و بنابراین ارشاد قطعا نخواهد توانست در ضرب‌الاجل زمانی وزیر به وعده‌اش مبنی بر تعیین تکلیف فیلم‌های بلاتکلیف عمل کند.

فراموش نکرده‌ایم روزهایی را که کیانوش عیاری پس از توقیف فیلم خانه پدری، فیلم کاناپه را به سی‌وپنجمین جشنواره فیلم فجر ارایه داد. عماد افروغ یکی از اعضای هیأت انتخاب، اعلام کرد که کاناپه فیلم بسیار خوبی است، اما باید در مورد استفاده از کلاه‌گیس برای بازیگران زن آن مراجع تقلید، فتواهایی را صادر کنند. چند ماه پس از عدم راهیابی فیلم کاناپه به جشنواره فجر که با واکنش کیانوش عیاری هم مواجه شد، سیدرضا صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دستور داد که سازمان سینمایی تکلیف بسیاری از فیلم‌های توقیفی را مشخص کند.

در هفته‌های گذشته و پس از برگزاری جلسات شورای بازبینی فیلم‌های توقیفی، برخی از آثار توقیفی نظیر خانه دختر، پریناز، بلوک ٩ خروجی ٢ و صد‌سال به این سال‌ها توانستند مجوزهای لازم برای نمایش در سینماهای کشور را دریافت کنند؛ ولی خبری از فیلم‌هایی چون کاناپه، رستاخیز، آشغال‌های دوست‌داشتنی و چند فیلم دیگر نشد (درباره اغلب فیلم‌های بلاتکلیف در روزنامه فردا مروری کامل منتشر خواهد شد)؛ تا این انتظار ایجاد شود که انتقاد سازندگان آثار مشکل‌دار در روزهای آتی به حداکثر خواهد رسید. شاید به همین دلیل هم باشد که محمداسماعیل سعیدی، نماینده مجلس و از اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس در روزهای اخیر عنوان کرده که نمی‌توان از هنرمندان توقع داشت که نسبت به توقیف و هدر رفت هزینه‌های مادی و معنوی‌شان ساکت بمانند.

این نماینده با بیان این نکته که یکی از چالش‌های پیش روی ارشاد در دولت چگونگی مواجهه با بخش هنر خواهد بود، گفته که تعیین چارچوب و شفافیت رویکرد فرهنگی برای دولت جدید یکی از ضرورت‌هایی است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید تکلیف آن را مشخص کند. عرض و طول هنر در کشور ما مشخص نیست و همین مسأله بین هنرمندان و ممیزان اصطکاک و چالش‌آفرینی می‌کند. محمداسماعیل سعیدی عقیده دارد باید چارچوب‌های مشخصی برای هنرمندان وجود داشته باشد: مسئولان تصمیم‌ساز بخش فرهنگ کشور باید با دعوت و همفکری از اهالی هنر چارچوبی مناسب برای هنر این مملکت تعیین تکلیف کنند.

اگر چارچوب‌ها و ساختار هنری کشور برای هنرمندان مشخص باشد، می‎توان از آنها انتظار داشت که در این مسیر گام بردارند و پروانه‌های ساخت و مجوزهای آثار نمایشی و سینمایی نیز باید در این راستا صادر شود. سعیدی در ادامه تأکید می‌کند که با تصویب چارچوب‌های مشخص دیگر نمی‌توان با آثار هنرمندان به شکل سلیقه‌ای برخورد کرد: نباید از هنرمندان انتظار داشت که وقتی چارچوب‌ها مشخص نیست و مجوز و پروانه ساخت می‌گیرند نسبت به توقیف و به هدر رفتن هزینه‌های مادی و معنوی ساکت بمانند. تعریف شفاف از هنر و آثار هنری باید پس از مشورت با هنرمندان به تصویب کمیسیون فرهنگی یا شورایعالی انقلاب فرهنگی برسد تا با هنرمندان به شکل سلیقه‌ای برخورد نشود.

صحبت‌هایی که اگر مورد توجه قرار گیرد، قطعا در سال‌های آتی نشانی از این همه فیلم توقیفی در کار نخواهد بود. هر چه باشد سینماگران به‌عنوان اهالی این جامعه و افرادی که اگر عرف و خط قرمزهای شرعی را بیشتر از مدیران ندانند، کمتر هم نمی‌دانند، در صورتی که چارچوب مشخصی پیش روی‌شان باشد، خود شناخت لازم برای خط قرمزها را دارند و می‌توانند آثاری را روانه پرده سینماها کنند که نه مشکلی برای خودشان و نه برای سیستم ایجاد کند. این تمام چیزی است که در این مورد می‌توان گفت.