جدال ايران ستيزها در كاخ سفيد

سارا معصومي در روزنامه اعتماد نوشت: اختلاف‌هاي داخلي در كاخ سفيد به اوج خود رسيده است. هر روز يك خبر اخراج و به تبع آن انتصاب جديد در محل استقرار رييس‌جمهور ايالات متحده به گوش مي‌رسد. اتفاقي كه نشان از هرج و مرج در دولت امريكا ٧ ماه پس از حضور دونالد ترامپ در آن دارد.

به نظر مي‌رسد كه چهل و پنجمين رييس‌جمهور ايالات متحده همچنان روزهاي حضور در دولت انتقالي را پشت سر مي‌گذارد و هنوز مشخص نيست كه چه كساني قرار است براي ايستادن مداوم در كنار ترامپ تا سال ٢٠٢٠، در چپ و راست وي قرار بگيرند. در تازه‌ترين خبرهاي رسيده، طرفداران اندكي سخت‌گيري با ايران با حاميان برخوردهاي قهرآميز با تهران در چهارسال آينده با هم در كاخ سفيد درگير شده‌اند. براساس اخباري كه سايت‌هاي پوليتيكو و المانيتور منتشر كرده‌اند، جناح تندروهاي مخالف ايران در چند روز گذشته با شكست‌هاي جدي در كاخ سفيد روبه رو شده‌اند. برخي از مقام‌هايي كه با استراتژيست معروف كاخ سفيد، استيو بنون در ارتباط بودند از شوراي امنيت ملي كنار گذاشته شده‌اند.

در ميان افرادي كه در چند روز گذشته كنار گذاشته شده‌اند نام‌هاي ازرا كوهن واتنيك، مسوول ارشد اطلاعاتي شوراي امنيت ملي به چشم مي‌خورد كه در تاريخ ٢ آگوست از كار بركنار شد. همچنين درك هروي نيز كه مسووليت امور خاورميانه اين شورا را بر عهده داشت، هفته گذشته مجبور به استعفا شد. در حالي كه جان كلي از روز دوشنبه كار خود را با عنوان رييس جديد كاركنان كاخ سفيد آغاز كرده است، به نظر مي‌رسد كه حضور وي، به مشاور امنيت ملي ترامپ، ژنرال مك مستر براي پيشبرد ايده‌هايش در كاخ سفيد و اخراج كاركنان و چهره‌هاي متفاوت قدرت عمل بيشتري داده است.

شكست طرح توخالي تغيير نظام در ايران

المانيتور در گزارشي در اين باره مي‌نويسد: به نظر مي‌رسد كه هدف از اين اخراج و استخدام‌هاي جديد، اتحاد و هماهنگي بخشيدن بيشتر به تصميم‌گيرندگان در حوزه سياست خارجي است. در ٧ ماه گذشته كاخ سفيد از نوعي بي‌نظمي و حركت‌هاي غيرقابل پيش بيني رنج مي‌برده است كه هرچند بخشي از آن ريشه در شخصيت دونالد ترامپ دارد اما بخشي از آن نيز نتيجه نگاه‌هاي متفاوت به مقوله سياست خارجي در كاخ سفيد بوده است. هرچند كه ژنرال مك مستر پس از آنكه اختيار شوراي امنيت ملي را در ماه فوريه و با استعفاي ژنرال فلين در دست گرفت و عملا بنون را در اين شورا به هيچ كاره بدل كرد اما گفته مي‌شود كه بنون همچنان هم نقشي موازي را در مركز تصميم‌گيري كاخ‌سفيد بازي مي‌كرد كه يكي از ايده‌هاي آن صحبت كردن از تغيير نظام در ايران بود.

گروهي كه اطراف بنون را احاطه كرده‌اند، دايما در فكر پرورش ايده‌هايي براي بي‌ثبات كردن ايران هستند و البته در گوشه ذهن خود هم اين هشدار دونالد ترامپ را دارند كه وي نمي‌خواهد امريكا را وارد يك جنگ بزرگ و در ابعاد وسيع ديگر بكند. المانيتور اين اطلاعات را از طريق تحليلگران امور نظامي كه در جلسات كاخ سفيد در چندماه گذشته حضور داشته‌اند به دست آورده است. اين منبع آگاه به المانيتور مي‌گويد: چالش اينجا است كه دولت ترامپ مي‌خواهد مساله ايران و كره شمالي را در سال نخست حضور در قدرت حل و فصل كند و سال ٢٠١٨ را با در اختيار داشتن يك سرمايه در حوزه امنيت ملي آغاز كند. البته اين مسائل برداشت‌هاي ما از مكالمه‌هايي است كه با استيو بنون در اين مدت داشته‌ايم. هيچ‌كس در دولت ترامپ نيست كه بتواند وي را به سمت يك جنگ سوق بدهد چراكه وي به هيچ‌وجه خواهان تكرار تجربه عراق نيست. در مورد ايران، آنها (هواداران استيو بنون) مساله تغيير نظام را پيش كشيدند اما عملا هيچ گونه ايده‌اي براي انجام آن نداشتند.

نه از برنامه مدون خبري بود و نه اينكه مي‌توانستند حمله به اين كشور و تبعات آن را پيش بيني كنند. تصور خام و اوليه آنها براي تغيير نظام در ايران اين بود كه مي‌توانند با فشارهاي اقتصادي به اضافه ايجاد ناآرامي و نارضايتي در بخش‌هايي از محل سكونت اقليت‌هاي قومي در اين كشور مانند بلوچستان كار خود را آغاز كنند. تصور عمومي آنها اين بود كه با تداوم اين سياست‌ها مي‌توانند ايران را از داخل با چالش مواجه كنند.

اكنون به نظر مي‌رسد كه با كنار گذاشته شدن چهره‌هاي وابسته به بنون در كاخ سفيد توسط مك مستر، اين ايده‌ها نيز به پايان خود نزديك شده‌اند. البته تنها مساله دخيل هم اخراج اين چهره‌ها نيست بلكه دونالد ترامپ هم به صراحت اعلام كرده كه تمايل ندارد امريكا را در يك جنگ تمام‌عيار ديگر در منطقه خاورميانه گرفتار كند. در چنين شرايطي آرزوي تغيير نظام در ايران هم به جديت و عزم جامعه جهاني براي تداوم توافق هسته‌اي با ايران برخورد خواهد كرد و شايد در بهترين حالت هم بتوان طمع ايران‌ستيزي اين افراد را در تهديدهاي لفظي رييس‌جمهور امريكا براي خروج از برجام ديد. از سوي ديگر منابعي آگاه در دولت ترامپ به المانيتور گفته‌اند كه وزارت خارجه، پنتاگون و شوراي امنيت ملي كه به اتخاذ رويكردهاي منطقي‌تر و قدم‌هاي حساب شده‌تر از سوي دولت امريكا اعتقاد دارند نيز تصور مي‌كنند كه با توجه به جابه‌جايي‌هاي اخير و همچنين مجموعه اتفاقاتي كه در سطح داخلي و جهاني رخ داده است اكنون فرصت براي رخ‌نمايي و قدرت‌نمايي آنها بيش از پيش فراهم شده است. يك مقام آگاه در اين خصوص به المانيتور مي‌گويد: مك مستر مشكلات بسيار زيادي را حل و فصل كرد اما ترامپ همچنان همان ترامپ است. او همچنان هم به سخنان استيو بنون و داماد خود كوشنر بسيار توجه مي‌كند.

دونالد ترامپ همچنان مصمم است كه سياست‌هاي ايراني ايالات متحده نبايد تحت تاثير تمايل‌ها براي حفظ توافق هسته‌اي با ايران قرار بگيرد. ركس تيلرسون، وزير خارجه ايالات متحده نيز در نخستين نشست خبري خود با خبرنگاران در ٧ ماه گذشته به صراحت اين مساله را اعلام كرد و تاكيد داشت كه برجام ابتدا و انتهاي پرونده طويل رابطه پرچالش ايران و امريكا با هم نيست. به گفته ركس تيلرسون، دونالد ترامپ به صراحت نارضايتي خود از برجام را اعلام كرده است اما دولت وي همچنان در مورد سودمند بودن يا نبودن اين توافق براي امريكا به كار كارشناسي ادامه خواهد داد.

خروج مخالفان برجام

علاوه بر المانيتور، سايت «واشنگتن‌فري‌بيكن» نيز گزارشي با همين سوژه فراهم كرده اما در آن ادعا كرده كه اختلاف‌هاي دونالد ترامپ با مك مستر در حال افزايش است. به گزارش اين سايت برخي از اخراج‌هايي كه از سوي مك مستر صورت گرفته بدون اطلاع رييس‌جمهور امريكا بوده است. اين سايت ادعا كرده است چهره‌هايي كه مك مستر در حال اخراج آنها از كاخ سفيد است در پرونده‌هاي بسيار كليدي مانند راهبردهاي نظامي امريكا در سوريه، ماندن در برجام يا خروج از آن آشتي‌جويي با كوبا و توافق جوي پاريس با وي اختلاف دارند.

تاكنون به غير از كوهن واتنيك؛ ريچ هيگينز، از كاركنان دفتر برنامه‌ريزي راهبردي شوراي امنيت ملي امريكا ماه گذشته در حالي اخراج شده كه ترامپ تا بعد از زمان اخراج او از آن مطلع نشد. درك هلوي نيز جزو سرسخت‌ترين منتقدان توافق هسته‌اي ايران و گروه ١+٥ بود. «كوهن واتنيك» و «هروي» و برخي از ديگر نفرات از خروج دولت ترامپ از توافق هسته‌اي با ايران حمايت كرده و مدعي شده بودند كه برنامه‌هاي موشكي ايران ناقض توافق هسته‌اي است. اين در حالي است كه به ادعاي واشنگتن‌فري‌بيكن، مك‌مستر و ركس تيلرسون و برخي از بازماندگان دولت اوباما در وزارت خارجه امريكا سرسختانه از ماندن در اين توافق حمايت مي‌كنند.

ادامه دوئل نفسگير در مرحله حذفي

سايت خبري- تحليلي پاليتيكو نيز از منظر ديگري به اين روزهاي مك مستر در كاخ سفيد نگاه كرده است. اين سايت در گزارش خود به تاثير حضور جان كلي در كاخ سفيد بر افزايش قدرت مك مستر پرداخته و نوشته است: مك مستر كه دوئل سختي را با ساير چهره‌ها و مقام‌هاي حاضر در كاخ سفيد براي به كرسي نشاندن حرف‌ها و سياست‌هاي خود آغاز كرده است بيش از هر فرد ديگري از حضور جان كلي به عنوان رييس كاركنان كاخ سفيد بهره‌مند خواهد شد. كلي در نخستين ديدار خود با مك مستر به صراحت به وي اعلام كرده كه خواهان باقي ماندن او در پست مشاور امنيت ملي است و البته به او اين اختيار عمل را داده كه هر تغيير و جابه‌جايي را كه مناسب مي‌داند، انجام دهد. گام‌هايي كه مك مستر پس از اين ديدار برداشت و يكي از آنها اخراج كوهن واتنيك بود از همان چراغ سبزي ريشه مي‌گيرد كه از جان كلي دريافت كرد. كوهن واتنيك به‌شدت به جارد كوشنر داماد ترامپ نزديك بود و از جمله كساني بود كه توسط مايكل فلين به كار گرفته شده بود.

البته برخي از مقام‌هاي كاخ سفيد تلاش مي‌كنند ارتباطي ميان حضور جان كلي در كاخ سفيد و اخراج كوهن واتنيك ايجاد نكنند و تنها به گفتن اين جمله بسنده مي‌كنند كه سابقه اختلاف‌هاي مك مستر و واتنيك قديمي بوده است. مك مستر كه به ژنرال سه ستاره شهرت دارد در ماه فوريه به عنوان جانشين مايكل فلين انتخاب شد و گفته مي‌شود كه يكي از جنجالي‌ترين چهره‌هاي حاضر در بال غربي كاخ سفيد است.

شايعات در مورد رابطه وي و ترامپ بسيار زياد است و برخي مي‌گويند كه مشاور امنيت ملي و رييس‌جمهور رابطه بسيار پرتنشي را تجربه مي‌كنند و ترامپ به اين فكر مي‌كند كه براي دور شدن از وي او را به ماموريتي فرامرزي مثلا به افغانستان اعزام كند. در طول چندهفته گذشته مك مستر نظارت ويژه‌اي را بر رفتار چهره‌هاي فعال در كاخ سفيد آغاز كرده و مانع از انتشار هر خبري شده است كه تصور مي‌كند توسط دشمنان يا رقباي وي در داخل كاخ سفيد براي تيرخلاص زدن به اعتبار وي انجام مي‌شود.

با وجود اينكه كوشنر و مك مستر رابطه نه‌چندان حسنه‌اي با هم دارند اما برخي از منابع در كاخ سفيد مي‌گويند كه در چند روز اخير استثنائاً كوشنر با وي از در صلح وارد شده است. پوليتيكو در بخش‌هاي ديگري از گزارش خود مي‌نويسد: اختلاف‌هاي بنون و مك مستر قديمي است و مك مستر اعتقاد دارد كه بنون در پشت پرده درز اخبار منفي در مورد وي است.

در حالي كه اخبار در مورد باقي ماندن يا نماندن ژنرال سه ستاره در كاخ سفيد ضد و نقيض است اما برخي چهره‌هاي حاضر در كاخ سفيد مي‌گويند اين ژنرال كه در رشته تاريخ امريكا مدرك دكترا هم دارد فعلا در مسند خود به عنوان مشاور امنيت ملي باقي مي‌ماند. وي در چند هفته اخير نوعي هماهنگي و اتحاد با ركس تيلرسون و جيمز متيس را رقم زده است تا مانع از تاثيرپذيري تصميم‌گيري‌هاي ترامپ از نظرات چهره‌هايي مانند استيو بنون يا استفان ميلر شود.

گزارش‌هايي كه رسانه‌هاي امريكايي مانند نيويورك تايمز منتشر كرده‌اند نيز نشان از اين دارد كه در جريان روزهاي منتهي به ١٨ جولاي كه زمان صدور دومين نامه اعلام پايبندي ايران به توافق هسته‌اي بود نيز درگيري داخل كاخ سفيد به راه افتاده بود كه در يك سوي آن ژنرال مك مستر و تيلرسون و متيس قرار داشتند كه خواهان باقي ماندن امريكا در برجام بودند و در سوي ديگر آن چهره‌هاي تندروهايي مانند استيو بنون كه از ترامپ مي‌خواستند نامه به كنگره مبني بر تاييد پايبندي ايران را ارسال نكند.

مك مستر در چندماه گذشته موفقيت‌هاي بسياري را به نام خود سند زده است. وي با توضيحات خود مانع از اين شد كه ترامپ از لفظ اسلام راديكال استفاده كند. لفظي كه باراك اوباما همواره از به كار بردن آن پرهيز داشت اما مايكل فلين بر لزوم به كار‌گيري آن تاكيد داشت. وي همچنين به دونالد ترامپ توصيه كرد كه به صراحت از تقويت ماده ٥ توافقنامه ناتو صحبت كند.‌بندي كه بر تعهد امريكا بر حمايت از متحدان اروپايي‌اش تاكيد دارد.

اما شكست‌هاي مك مستر نيز در اين مدت كم نبوده‌اند. وي از جريان ديدار دونالد ترامپ با ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه در حاشيه نشست‌هاي گروه ٢٠ در هامبورگ آلمان كنار زده شد و همچنين نتوانست ترامپ را متقاعد به ارسال نيروهاي بيشتر به افغانستان كند. وي همچنين نتوانسته است ترامپ را به اين قطعيت برساند كه بايد به توافق هسته‌اي با ايران پايبند مانده و به موش و گربه بازي با آن پايان دهد.