ماجراي پيچيده انتقال سرورهاي تلگرام به ایران

روزنامه اعتماد: دوباره وزارت ارتباطات از انتقال سرورهاي تلگرام به ايران خبر داد و دوباره مديران تلگرام خبر را تكذيب كردند. اصرار واعظي و معاونانش بر انتشار خبر انتقال سرورهاي تلگرام به ايران در هفته‌هاي گذشته همواره با تكذيب پاول دوروف مواجه شده اما همچنان ادامه پيدا كرده است.

روز گذشته باز هم واعظي بر صحت خبر انتقال سرورها پافشاري كرد و باز هم كاربران و خبرنگاران رسانه‌هاي بين‌المللي به سراغ حساب كاربري دوروف در توييتر رفتند و باز هم او مخاطبان را ارجاع داد به توضيحاتي كه هفته گذشته در يادداشتش در كانال تلگرامي‌اش منتشر كرده بود. يادداشتي كه تاكيد مي‌كرد سرورها هرگز به كشور ديگر منتقل نمي‌شوند اما اين امكان وجود دارد كه CDN‌هاي اين شبكه پيام رسان با هزينه كشورها براي ارتقاي سطح خدمات دهي و افزايش سرعت انتقال اطلاعات، در كشورهاي ديگر مستقر شوند.

محمود واعظي وزير پر خبر اين روزهاي كابينه روحاني روز گذشته در خصوص تلگرام گفت: «كار بزرگي انجام شده است به نحوي كه براي كانال‌هاي پرظرفيت و كانال‌هايي كه مراجعه زيادي دارد، تلگرام سرور خود را به ايران آورده است و روي آن CDN نصب كرده است. هم‌اكنون كار در حال انجام است و اين شروع يك كار بزرگ است و من فكر مي‌كنم بايد اجازه دهيم همين سياست كه بين ما و مدير تلگرام توافق شده است پيش برود.

ما گام به گام در اين زمينه پيش مي‌رويم و اميدواريم همان طور كه وعده كرديم انتقال سرورهاي تلگرام به ايران به نتيجه برسد. مذاكرات با اين شبكه پيام‌رسان نتيجه داده است و موضوع، يكطرفه نيست. اينكه تلگرام در ايران در حال نصب CDN است نتيجه توافقات ما و تلگرام است.» واعظي همچنين با گلايه از صحبت‌هاي اخير برخي مسوولان درباره انتقال سرورهاي تلگرام به كشور گفت: «برخي با حرف‌هاي غيرتخصصي خود در به انجام رسيدن مذاكرات ما اختلال ايجاد كردند. اجازه بدهيد تا ما گام به گام مذاكرات‌مان را پيش ببريم.» يك هفته پيش بود كه اظهارات جهانگرد معاون وزير ارتباطات در خصوص پذيرش انتقال سرورهاي تلگرام از سوي مديران اين شركت به ايران، جنجال آفريد، اما وزير ارتباطات اين خبر را تصحيح كرد و گفت همچنان در حال مذاكره‌اند، جهانگرد هم دقايقي بعد جمله خود را تكذيب (اصلاح) كرد و گفت در هيات مذاكره‌كننده حضور ندارد و مسوولان بايد در اين خصوص اطلاع‌رساني كنند.

همان روز هم پاول دوروف هم در حساب توييتري‌اش و هم در كانال تلگرامي‌اش اعلام كرد تلگرام هيچ تصميمي براي انتقال سرورها به ايران ندارد. اما دو روز بعد دوروف اعلام كرد با استقرار CDNهاي تلگرام به ايران موافق است. و در پرسش و پاسخي كه در اين زمينه منتشر كرد اعلام كرد: «ما وارد هيچ توافق يا تفاهمي با دولت‌ها در اين مورد نشده‌ايم. ما هيچگاه سرورهاي‌مان را به كشوري ديگر انتقال نمي‌دهيم. تنها هدف استفاده از CDNها اين است كه كيفيت اتصال در مناطق با تقاضاي بالا، كه تلگرام نمي‌تواند سرورهاي خود را به آنجا منتقل كند، با روشي ايمن، افزايش يابد.»

در هفته‌هاي اخير علاوه بر اختلاف نظر بين مسوولان وزارت ارتباطات و تلگرام، واعظي با مسوولان كارگروه تعيين مصاديق مجرمانه و دادستان كل كشور نيز اختلاف نظر داشت و محور اين اختلافات موضوع اعمال نظارت بر فعاليت كاربران در تلگرام بود. حال به نظر مي‌رسد در اين واپسين روزهاي وزارت محمود واعظي، وزير قصد دارد پاسخ تمام مخالفان را با انتشار اخباري ولو اشتباه، بدهد و استقرار CDN‌ها را با انتقال سرورها يكي بداند و مسوولان كميته فيلترينگ را خيال آسوده كند از توان اعمال نظارت بر تلگرام. از سويي هم اين احتمال وجود دارد كه مديرعامل تلگرام تمام اطلاعات مربوط به مذاكراتش با طرف ايراني را رسانه‌اي نكند و ترجيحش اين باشد كه فعلا كاربران چند ده ميليوني خود را در ايران با اين تكذيب‌ها حفظ كند.

به هر روي كاربران ايراني همچنان كه اخبار اصرار و انكار و اختلاف نظرهاي طرفين اين دعوا را در ميان كانال‌هاي تلگرامي دنبال مي‌كنند، به فكر شبكه‌اي جديد و امن و بي‌حاشيه هم هستند تا در نخستين فرصت از تلگرام كوچ كنند. چرا كه با استقرار CDN‌ها و تلاش مسوولان ايراني براي اعمال نظارت و كنترل بر اين شبكه‌ها، در آينده اين احتمال وجود دارد كه شاهد اختلال‌هايي در اين شبكه پيام رسان باشيم. هر چند كه مديرعامل تلگرام اعلام كرده است: «در صورتي كه مقامات رسمي اقدامي در جهت پاك كردن يا سانسور محتواي آنها انجام بدهند، كاربران مي‌توانند به نسخه اصلي اين محتوا در سرور‌هاي تلگرام در اروپا دسترسي داشته باشند.

بنابراين امكان سانسور وجود نخواهد داشت.» اما بي‌اعتمادي همان چيزي است كه در اين نزاع مجازي طرف ايراني و طرف روس شبكه تلگرام، نصيب كاربران اين شبكه شده است. اگرچه جهرمي معاون وزير ارتباطات و مديرعامل زيرساخت گفته: «متاسفانه برخي ايران‌هراسي را در فضاي مجازي رواج مي‌دهند و اينطور ترويج مي‌كنند كه ما با انتقال سرورهاي تلگرام به ايران به دنبال دسترسي به اطلاعات شهروندان و جاسوسي هستيم. تاكيد رييس‌جمهور به عنوان رييس شوراي عالي فضاي مجازي حفظ حريم خصوصي مردم و دسترسي آزاد به اطلاعات است.»