ميهمان ويژه مراسم تحليف رئیس جمهور

لیلا ابراهیمیان در روزنامه شرق نوشت: ١٤ مردادماه؛ شش روز مانده تا مراسم تحلیف حسن روحانی، دوازدهمین رئیس‌جمهوری ایران در صدویازدهمین سالگرد فرمان مشروطیت.

سرنوشت تحلیف همه رؤسای جمهوری در ایران با میانه مردادماه گره‌ خورده؛ سالگرد انقلاب مشروطيت؛ فصل قانون و قانون‌گرایی؛ پیروزی قانون بر گریز از قانون. به‌جز یک رئیس‌جمهوري که تاریخ تحلیفش ٣١ تیرماه بود و عزلش ٢٦ خردادماه؛ ابوالحسن بنی‌صدر.

مراسم تحلیف بنی‌صدر، اولین رئیس‌جمهوری ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ۳۱ تیر ۱۳۵۹ در مجلس اول شورای اسلامی برگزار شد. ۱۰ روز بعد از انتخابات، یعنی ۱۵ بهمن‌ماه ۱۳۵۸ مراسم تنفیذ حکم بنی‌صدر در شرایطی که امام خمینی در بیمارستان قلب تهران بستری بود، در همان بیمارستان انجام شد.

پس از تنفیذ رئیس‌جمهوری، در ۲۴ اسفند، برای نخستین دوره مجلس شورای اسلامی رأی‌گیری و هفتم خرداد ۱۳۵۹، مجلس تشکیل شد؛ پس ‌از آن در ۳۱ تیر ۱۳۵۹، بنی‌صدر به مجلس رفت و سوگند یاد کرد. دوره اول ریاست‌جمهوری، رکورددار فاصله بین انتخابات و تحلیف است.

او در این مراسم سخنی نگفت جز متن سوگند. بعد از آن نه مراسم تحلیف در تیرماه برگزار شد و نه فاصله تحلیف و تنفیذ بیش از یک روز بود. سرنوشت همه ١١ تحلیف‌ به مردادماه گره می‌خورد، در روز صدور فرمان مشروطیت یا چند روز قبل و بعد از آن؛ حالا حسن روحانی در انتظار برگزاری مراسم تحلیف خود در مجلس دهم شورای اسلامی است برای شروع دولت ٢٤میلیونی خود و وعده‌ای که به این افراد داده است. او وعده تعامل با دنیا داده و حالا لیستی از ميهمان‌های بلندپایه خارجی در انتظار شرکت در مراسم تحلیفش هستند.

از تابستان تا تابستان

اگر در مرداد سال ١٣٩٢ «جک استراو»، وزیر خارجه اسبق انگلستان پرحاشیه‌ترین فرد دعوت‌شده به مراسم تحلیف حسن روحانی بود - که سرانجام در مراسم حاضر نشد-، امروز یکی از مهم‌ترین ميهمان‌های مراسم تحليف، فدریکا موگرینی است، دومين مسئول زن سياست خارجي اتحاديه اروپا بعد از كاترين اشتون. قرار است مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، ١٤ مردادماه (پنجم آگوست) به‌عنوان رئیس کمیسیون مشترک برجام برای شرکت در مراسم تحلیف رئیس‌جمهور به ایران سفر کند.

او در این سفر دیدارهای دوجانبه‌ای با مقامات ایران برای بررسی وضعیت اجرای توافق هسته‌ای و بحث و رایزنی درباره مسائل دوجانبه و موضوعات منطقه‌ای خواهد داشت. موگرینی بارها با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران بر سر پرونده هسته‌ای و برجام گفت‌وگو کرده است. حضور مسئول سیاست خارجی اروپا در مراسم تحلیف روحانی نشانه‌ای است از همراهی اتحادیه اروپا با دولت روحانی در مقابل بدعهدي‌ها و عهدشکنی‌های دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا.

سایه پرونده هسته‌ای بر سر٢مراسم تحلیف

تیرماه سال ١٣٩٢ بود که عباس عراقچی اعلام کرد وزارت امور خارجه از سفر جک استراو به ایران استقبال می‌کنند. این اولین بار بود که نمایندگان بلندپایه کشورهای خارجی در مراسم تحلیف رئیس‌جمهوری ایران شرکت می‌کردند؛ قبل از آن چنین دعوتی از مقامات کشورهای خارجی برای شرکت در مراسم شروع به کار رئیس‌جمهور ایران نشده بود. اما در همان زمان صدای دیگری هم از بهارستان به گوش می‌رسید.

در ایام بسته‌بودن دروازه سفارت بریتانیا در خیابان فردوسی، روح‌الله حسینیان، عضو شاخص جبهه پایداری و نماینده بازمانده از مجلس دهم می‌خواست با گوجه و تخم‌مرغ از استراو استقبال کند؛ اگرچه او به خواست خود نرسید. استراو، نماینده مجلس عوام بریتانیا و از مسئولان گروه دوستی پارلمانی بریتانیا و ایران برای آمدن به ایران ابراز تمایل کرده بود؛ او امیدوار به بهبود روابط ایران و بریتانیا بود و آماده همکاری این کشور بر سر پرونده اتمی و روابط خارجی بریتانیا و ایران. استراو سال ٩٢، از طریق سفارت عمان (حافظ منافع ایران در بریتانیا) برای رئیس‌جمهور منتخب ایران پیام تبریک فرستاده بود.

دو سال بود که رابطه ایران و انگلستان از مسیر عادی خارج‌ شده بود. پاییز سال ۱۳۹۰ و در جریان حمله به سفارت بریتانیا و اقامتگاه کارکنان آن در تهران، بریتانیا با فراخوانی همه کارکنان خود از تهران، فعالیت‌های خود در ایران را به حالت تعلیق درآورد و دستور به اخراج دیپلمات‌های ایران از لندن داد. ایران اندکی پیش‌ از این به دنبال تحریم بانک مرکزی این کشور از سوی بریتانیا، طی طرحی در مجلس، روابط دو کشور را به سطح کاردار کاهش داده بود. با زمزمه آمدن، نیامدن استراو به ایران، عده‌ای امیدوار به همراهی انگلستان بر سر پرونده هسته‌ای ایران بودند. اما آمدن استراو به ایران پیام خوبی برای مخالفان روحانی نداشت. همان زمان سیدحسین نقوی‌حسینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس ایران، گفته بود آقای استراو باید برای عذرخواهی به ایران بیاید. اما علی مطهری معتقد بود: «اگر بنا بر عذرخواهی جک استراو از ملت ایران باشد، اشغالگران سفارت انگلیس هم باید عذرخواهی کنند». جك استراو نتوانست در مردادماه سال ٩٢ به ايران سفر كند، تاريخ سفرش ١٧ آذرماه بود كه به دعوت گروه دوستي پارلماني ايران- انگليس وارد تهران شد، بدون اينكه كسي به سوي او گوجه يا تخم‌مرغ پرتاب كند.

اين ششمين سفر استراو به ايران بود؛ قبل از آن در مهرماه سال ١٣٨٢، زمانی که حسن روحانی رئيس هیئت مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران بود، به عنوان وزیر امور خارجه وقت انگلیس به همراه وزیران خارجه فرانسه و آلمان به تهران آمده بود. او بعد از بازگشت به لندن در روزنامه ایندیپندنت نوشت: «اکنون می‌توان نسیم تغییر در ایران را احساس کرد»؛ او نسبت به تبعات عدم دستیابی به توافق نهایی با ایران هشدار داده بود. وزارت امور خارجه ایران براي نخستين مراسم تحليف روحاني دعوت عام داده بود؛ عباس عراقچی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران اول مرداد گفته بود: «معمولا کشورهای همسایه و کشورهای دیگری که دوستی نزدیک دارند در این مراسم شرکت می‌کنند، اما ما دعوت عام انجام دادیم.

دعوت‌نامه ما شامل همه کشورها می‌شود، البته غیر از آمریکا و همچنین رژیم صهیونیستی که اصولا آن را به‌عنوان یک کشور قبول نداریم».عراقچی گفت تمرکز ایران در دعوت از کشورها برای شرکت در مراسم تحلیف، دعوت از کشورهای منطقه است. به گفته سخنگوی وزارت خارجه ایران «استقبال بسیار خوبی در حد استانداردهای یک مراسم تحلیف از این دعوت صورت گرفته است». آخرین جمع‌بندی وزارت امور خارجه این بود ۱۰ رئیس‌جمهور،‌ دو نخست‌وزیر، هفت رئیس مجلس، هفت معاون رئیس‌جمهور، سه معاون نخست‌وزیر و بیش از ۱۰ وزیر خارجه و همچنین بیش از ۱۰ مقام در سطح سایر وزیران در این مراسم حضور داشتند.

ميهمانان ویژه مراسم تحلیف حسن روحانی در ١٣ مردادماه ١٣٩٢، ماهاتیر محمد، نخست‌وزیر پیشین مالزی، یان کوبیش، معاون دبیرکل سازمان ملل و خاویر سولانا مسئول سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا بودند و حالا فدریکا موگرینی مسئول فعلی سیاست خارجی اتحادیه اروپا، راه تعامل با ایران را برگزیده است. به‌غیراز موگرینی، نماینده «شی جی پینگ» رئیس‌جمهور چین، یکی از کشورهای ١+٥ در مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری ایران شرکت می‌کند.

موگريني كيست؟

روز شنبه هشتم شهريور ١٣٩٣ (٣٠ آگوست ٢٠١٤) با رأی رهبران اروپا برای دوره‌ای پنج‌ساله (از ٣١ اكتبر ٢٠١٤) به عنوان مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا جانشین کاترین اشتون شد. بعد از آن روند پرونده هسته‌اي به مسير ديگري افتاد؛ مسيري چون توافق هسته‌اي برجام و بعد از آن پيگيري پايبندي كشورها به‌خصوص ايران و آمريكا به متن توافق برجام. او بعد از روي‌كار‌آمدن دونالد ترامپ بيشتر از گذشته، به حراست از برجام همت مي‌ورزد و بارها در مقابل اظهارات تند ترامپ، گفته است برجام توافقي بين‌المللي است و آمريكا به‌تنهايي نمي‌تواند درباره آن تصميم بگيرد. او بارها با محمدجواد ظريف در ايران وخارج از ايران ديدار كرده و درباره وضعيت توافق برجام گفت‌وگو كرده است.

بازتاب مراسم و انتظار برای بازتاب

چند روز قبل از نخستين مراسم تحلیف حسن روحانی، وال‌استریت ژورنال آن مراسم را برای ارائه شاخه زیتون به جهان و نمایش روابط خوب ایران با کشورهای مختلف تعبیر کرد و «جی کارنی» سخنگوی وقت کاخ سفید گفت: «مراسم تحلیف حسن روحانی به‌عنوان رئیس‌جمهوری ایران این مجال را برای این کشور ایجاد می‌کند تا در سریع‌ترین زمان ممکن نگرانی‌های جامعه جهانی درباره برنامه هسته‌ای خود را برطرف کند. چنانچه دولت جدید ایران در مسیر رفع نگرانی‌های بین‌المللی جدی باشد، آمریکا نیز از تعامل استقبال خواهد کرد». حالا چهار سال از آن زمان می‌گذرد و روحانی در انتظار مراسم تحلیفي دیگر است.

پرونده هسته‌ای ایران با توافق برجام گره‌گشایی شد؛ سفارت بریتانیا در ایران باز شد؛ روابط ایران و انگلستان و همه کشورهای جهان جز اسرائیل به مسیر تعادل بازگشت ولی همچنان سایه پرونده هسته‌ای در ایران به روی مراسم تحلیف روحانی گسترده است؛ روزی برای خروج از تحریم و روز دیگر برای ادامه مسیر برجام و نظارت بر بدعهدی ایران با تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران در سنا و کنگره. اما هنوز هم خیلی از کشورهای منطقه و جهان برای روز تحلیف حسن روحانی نماینده می‌فرستند: از رئیس‌جمهوری تا نخست‌وزیر و نماینده این کشورها.