توپ در زمین قطر است!

فرارو: چند کشور عربی که با قطر قطع رابطه کرده و از دوحه خواسته بودند برای ازسرگیری روابط ۱۳ شرط آن‌ها را بپذیرد، اکنون خواستار رعایت آنچه «اصول شش‌گانه» برای مقابله با افراطی‌گری و تروریسم نامیده‌اند، شده‌اند. خواسته تازه شش کشور از عربستان از سوی ناظران "عقب نشینی" ازمواضع پیشین تفسیر شده است.

عربستان، امارات متحده عربی، مصر و بحرین، از قطر خواسته‌اند تا پایبندی خود را به «شش اصل» برای مقابله با افراطی‌گری و تروریسم اعلام کرده و برای پذیرش طرحی در عمل به آن‌ها، با این کشورها مذاکره کند.

به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس این اقدام ممکن است راهگشای بحران پیش‌آمده در منطقه خاورمیانه باشد.

کشورهای حوزه خلیج فارس از این سه کشور عربستان، امارات، بحرین به اضافه قطر و عمان و کویت تشکیل می شوند. در میان کشورهایی که با قطر به اختلافات جدی خورده اند چند کشور عربی دیگر از جمله مصر قرار دارند.

چهار کشور عربی در میانه خرداد ماه، با متهم کردن دوحه به "حمایت از تروریسم"، "دخالت" در امور برخی از کشورها و یا «به‌خطرانداختن» امنیت و ثبات در منطقه، تمامی روابط خود را با قطر قطع کرده، مسیرهایی ورودی و خروجی به آن کشور را بستند. قطر این اتهام‌ها را رد کرده و این کشورها و در صدر آن‌ها عربستان و امارات، را به تلاش برای دخالت در امور خود و نادیده‌گرفتن حق حاکمیت ملی‌اش، متهم کرده‌است.

پس از آن کویت به عنوان میانجی میان قطر و دیگر کشورهای عربی وارد میدان شد. رایزنی های کویت منتهی به اعلام شروط ۱۳ گانه مخالفان قطر برای بازگشت به شرایط پیشین بود.

در میان شروط ۱۳ گانه برای قطر، کاهش شدید روابط با ایران، تعطیلی شبکه الجزیره و یا برچیدن پایگاه نظامی ترکیه‌ قرار داشت. قطر تمام این موارد را رد کرد. با این حال عربستان ضرب الاجل دیگری برای قطر تعیین کرد که بازهم به نتیجه نرسید.

در همین راستا آمریکا و بریتانیا و دیگر متحدان غربی عربستان و قطر وارد میدان شدند و تلاش گسترده ای را برای پایان تنش آغاز کردند. تلاش هایی که تا امروز بی نتیجه بوده است. اما امروز اکنون شرایط تازه کشوره متخاصم با قطر نشان می دهد تحول جدیدی در راه است.

عبدالله المعلمی، نماینده عربستان در سازمان ملل متحد، در جمع خبرنگاران گفته است کشوره های منتقد قطر اکنون خواستار رعایت اصول شش‌گانه‌ای هستند، که وزرای خارجه در نشست پنجم ژوئیه در قاهره بر سر آن توافق کردند.

المعلمی ابراز امیدواری کرده‌است که قطر نیز تعهد خود را به این اصول اعلام کند.

نماینده عربستان در سازمان ملل در عین حال گفته است که این کشورها می‌توانند در مورد جزئیات، تاکتیک‌ها و ابزارهای مورد نیاز در اجرای این اصول، گفت‌وگو کنند.

المعلمی به خبرنگاران گفته جلوگیری از تحریک به خشونت و افراطی‌گری در اولویت قرار دارد، ولی جزئیاتی مانند «تعطیلی شبکه الجزیره» ممکن است ضروری نباشد: «اگر تنها راه دستیابی به آن‌ها (اصول شش‌گانه) تعطیلی الجزیره است، قبول؛ و اگر می‌توانیم بدون بستن شبکه الجزیره به آن‌ها برسیم هم خوب است».

تاکنون جزییات تازه‌ای از اصول شش گانه مورد نظر کشورهای عربی درگیر با قطر منتشر نشده است.

اما نماینده عربستان در سازمان ملل اشاره به همکاری قطر با ایران و ترکیه کرده است، به نظر می رسد شروط مربوط به ایران و ترکیه در جزییات این اصول ششگانه قرار دارند.

عبدالله المعلمی در عین حال گفته آینده‌ی قطر در همراهی با همسایگان آن است که تامین می‌شود و "نه مکان‌های دور"؛ آسوشیتدپرس نوشته است که این اشاره به‌طور مشخص به کشورهای ترکیه و ایران است که طی هفته‌های اخیر به‌شکلی از دوحه حمایت کرده‌اند.

نماینده عربستان در سازمان ملل گفته است: «برادران ترک ما لازم است درک کنند، که عصر مداخله پنهانی، و به‌نوعی ناخواسته، در جهان عرب، مدت‌ها است که سر آمده. اگر ترکیه می‌خواهد نقشی سازنده بازی کند، استقبال می‌کنیم، اما تلاش برای ایفای نقش از طریق ایجاد پایگاه نظامی و دخالت نظامی، نتیجه‌بخش نخواهد بود و به چهره ترکیه در جهان عرب آسیب می‌زند».

وزیر امارات در امور همکاری‌های بین‌المللی نیز تاکید کرده است: «اکنون توپ در زمین قطر است». پیش از این انور قرقاش وزیر خارجه امارات اعلام کرده بود که فشارها به قطر در حال به نتیجه رسیدن است.

حال سوال اساسی این است که آیا کشورهای عربی از مواضع خود عقب نشینی کرده اند و یا اینکه می خواهند با عقب نشینی از بخشی از شروط خود از جمله تعطیلی شبکه الجزیره به روابط قطر با ایران و ترکیه ضربه بزنند؟

دکتر علی اصغر زرگر، تحلیل مسائل بین الملل درباره تحول تازه در روابط قطر با کشورهای عربی به فرارو گفت: «کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس روابط همسو با آمریکا دارند و سیاست خارجی متفاوتی با هم ندارند. تنها قطر در این میان به واسطه ثروت عظیم نفت و گاز و همچنین فعالیت شبکه الجزیره توانسته بود مشی آزاد تری نسبت به دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس در پی بگیرد.»

او با اشاره به روابط مناسب قطر با ایران گفت: «قطر به سبب این که هیچ اقلیت شیعی در کشور نداردکه حساسیت زا باشد و همچنین حوزه های مشترک گازی و نفتی با ایران دارد روابط خود را با ایران حفظ کرده است.»

از دیدگاه این کارشناس؛ به این ترتیب قطر با مولفه های "شبکه الجزیره" و "پول نفت و گاز" توانسته است خودش را در دل اعراب جا کند. قطر از سال ۲۰۰۰به بعد با پرچم صلح طلبی در کشورهای عربی همچون لبنان و فلسطین و سودان عمل کرده است.

زرگر گفت: «با این پیشینه دیگر کشورهای عربی به این نتیجه رسیدند که باید رویکرد دیگری در برابر قطر در پیش بگیرند، که این رویکرد جدید کار را به این نقطه از تقابل رسانده است.»

او افزود: «اما با توجه با مقاومت قاطع قطر در برابر فشارها، حمایت محکم ایران و ترکیه از این کشور و همچنین محبوبیت نسبی در جوامع عربی به واسطه الجزیره و پول سرشار نفت،کشورهایی که قصد گوشمالی دادن به قطر را داشتند، اکنون تصمیم گرفتند این کشور را به خانواده بر گردانند.»

این تحلیلگر مسائل بین المللی تاکید کرد: «ممکن مطرح کردن شرایط شش گانه مبارزه با تروریسم در واقع برای حفظ آبرو در جهت بازگشت از سیاست پیشین بوده باشد. تا زمانیکه ابعاد این شرایط مشخص نشود دقیقا نمی توان آن را تفسیر کرد. دقیقا نمی توان گفت چقدر بر روابط ایران و قطر و ترکیه و قطر اثر می گذارد.»

این تحلیلگر مسائل خاورمیانه درباره نقش میانجیگری رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا و دولت بریتانیا برای حل بحران گفت: «قطعا اثر گذار بوده است. کشورهای عربی حوزه خلیج فارس از آمریکا و بریتانیا حرف شنوی دارند. حتی سفر یوسف بن علی وزیر خارجه عمان به تهران هم احتمالا در این راستا بوده است. ممکن است بن علی حامل پیامی از سوی عربستان و یا آمریکا برای ایران بوده باشد. تا ایران را هم وارد همکاری در این زمینه کند.»

زرگر تاکید کرد: «تصمیم تازه کشورهای عربی در قبال قطر برآیند طبیعی امور است چرا که این کشورها مخصوصا عربستان در این باره مواضعشان مستحکم نبود. از طرف دیگر آمریکا و غرب هم فشار آوردند. چرا که آنها در قطر منافع زیادی دارند. ایالات متحده در آنجا پایگاه نظامی دارد و نگران وضعیت آن پایگاه است. توصیه بازنشستگان ارتش آمریکا در این زمینه به ترامپ را هم نباید نادیده گرفت که از او خواسته بودند مصلحت آمریکا در این است که آرامش در خلیج فارس حفظ شود.»