آیین ازدواج در آذربایجان غربی، میراث ثبت شده
آیین سنتی ازدواج شاید یکی از مراسم شادی آور ایرانیان باشد که در میان اقوام مختلف با رنگ و لعاب و شکل های متفاوتی برگزار می شود. از میان آیین های سنتی ازدواج در استان های مختلف آیین ازدواج مردم استان آذربایجان غربی در آبان ۱۳۹۰ با شماره ۲۵۸ در فهرست میراث ناملموس کشور ثبت شد.
ماهنامه مهر پارسه - مری لیلاوند: آیین سنتی ازدواج شاید یکی از مراسم شادی آور ایرانیان باشد که در میان اقوام مختلف با رنگ و لعاب و شکل های متفاوتی برگزار می شود. از میان آیین های سنتی ازدواج در استان های مختلف آیین ازدواج مردم استان آذربایجان غربی در آبان ۱۳۹۰ با شماره ۲۵۸ در فهرست میراث ناملموس کشور ثبت شد.
آغاز پیوند زناشویی در میان مردم آذربایجان غربی با خواستگاری شروع می شود. خواستگاری در زبان آذری «ال چی لیق» و در زبان کردی «خوازبینی» است. در میان خانواده های کرد یک ریش سفید یا ماموستا «روحانی» به عنوان قاصد به خانه پدر دختر می رود و موضوع را به اطلاع آنها می رساند.
آغاز پیوند زناشویی در میان مردم آذربایجان غربی با خواستگاری شروع می شود. خواستگاری در زبان آذری «ال چی لیق» و در زبان کردی «خوازبینی» است. در میان خانواده های کرد یک ریش سفید یا ماموستا «روحانی» به عنوان قاصد به خانه پدر دختر می رود و موضوع را به اطلاع آنها می رساند.
در میان آذری ها نیز مادر یا خواهر بزرگ یا یکی از نزدیکان به عنوان «ال چی» به خانه پدر دختر می رود و موضوع خواستگاری را با آنها در میان می گذارد. در مناطق کردنشین تا حدود ۳۰ سال پیش رسم بود که خواستگاران علاوه بر رضایت خانواده دختر باید نظر مساعد دایی او را جلب می کردند و این عمل با دادن هدیه ای به او تحت عنوان چک خال که حتما یک قبضه اسلحه بود انجام می شود.
نامزدی با کله قند
در مراسم نامزدی که در زبان آذری به «نشانلاماق» معروف است، والدین داماد به اتفاق اقوام نزدیک و با اطلاع قبلی و با تدارک یکی دو جعبه شیرینی و کله قند تزیین شده عازم منزل پدر دختر می شوند. در این مجلس یکی از ریش سفیدها به میمنت با چکش سر کله قند را می کشند. سر قند که به سویی پرتاب می شود جوانان علاقه مند به سوی آن یورش می برند و سعی در قاپیدن آن دارند.
هر کس سر قند را بقاپد و آن را به خانواده دختر دهد، همان لحظه پیراهنی را از آنها هدیه می گیرد. بعد در مجلس زنانه، مادر یا خواهر به عنوان نشانه نامزدی حلقه انگشتری در انگشت عروس می کند یا روسری بر سرش می بندد. در میان آذری ها و اغلب گردها، گاهی ممکن است صیغه عقد در همان مراسم نامزدی جاری شود. اما در مواقعی که خانواده بخواهند جشن مفصلی برپا کنند مراسم عقد را به روز دیگری موکول می کنند.
حنابندان با خونچا
شب قبل از عروسی، مراسمی برگزار می شود به نام حنابندان. در مراسم حنابندان آذری ها فردی را که آگاه به امور برگزاری مراسم حنابندان باشد به عنوان «بیک» (بَی) انتخاب می کنند. او هم فرد دیگری را به عنوان دستیار خود «اَمر بَی» (امربر بیک) بر می گزیند. وظیفه بیک، مدیریت جشن حنابندان است.
در روستاها مراسم حنابندان با نوای دهل و سورنا آغاز و با توجه به مقام های ساز و دهل آذری، رقصی به صورت دسته جمعی در میان مردان به نام «جَلمان» یا «یاللی» اجرا می شود. قبل از شام تعدادی از مردان نزدیک خانواده عروس وظیفه آوردن لباس دامادی و سایر لوازم مورد نیاز او را بر عهده دارند و این وسایل را همراه حنا در طبق های چوبی به نام «خونچا» بالای سر خود می گذارند و به سمت محل برگزاری مراسم حنابندان حرکت می کنند. سپس نوبت انتخاب ساقدوش و سولدوش برای داماد است.
در میان کردها فردی را که انتخاب می شود «برازاوا» می گویند که هر دو شخص وظیفه مراقبت از داماد را در همه احوال بر عهده دارند. شب حنابندان در خانه عروس همزمان با حنابندان داماد، با کمی رقص و پایکوبی، حنابستن به دست و پای عروس و دختران دم بخت هم اجرا می شود. در منزل عروس هم یکنفر زن گیس سفید و باتجربه به عنوان «ینگه عروس» انتخاب می شود که در میان کردها «بربوک» نامیده می شود، او هم مانند ساقدوش داماد وظایف شب زفاف را به عروس یاد می دهد.
گلین، گلین، قیزگلین
روزی که می خواهند عروس را به خانه بخت ببرند، او را آرایش می کند و آماده حرکت می شوند. اما قبل از اینکه از منزل بیرون برود برادر داماد پا پیش می گذارد و کمر عروس را با شال یا روبانی سرخ می بندد. گاهی مبلغی هم پول لای شال عروس می گذارند. زنان یا محارم عروس بازوان او را می گیرند و به بیرون منزل هدایت می کنند و به خانواده داماد تحویل می دهند.
وقتی عروس نزدیک منزل پدرشوهرش می رسد گوسفندی قربانی می کنند و داماد بالای بام می رود و یکی دو عدد سیب یا انار و مقداری تنقلات یا سکه بر سر عروس و حضار می ریزد. سپس زنان و دختران او را به اتاق حجله هدایت می کنند.
رقته رقته مهمانان منزل را ترک می کنند و تنها زنان و دختران فامیل دور و بر او می مانند و تا پاسی از شب به پایکوبی و شادی مشغول می شوند و هدایایی به عروس داده می شود. همچنین پسربچه نابالغی را در بغل او می نشانند به امید اینکه نخستین فرزندشان پسر باشد.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
نظر کاربران
در مورد ترک ها نمی دونم ولی در مورد کردها همش نادرست بود اگر هم همچین رسم هایی بوده باشه مال یک صد سال پیش الان هیچ کذومش صدق نمی کنه و ما هیچ کدام از این رسم هارو نداریم به غیر از موردی که گفتین روبان میبندن به دور کمر عروس
یکم تحقیقات کن برادر من!
مثل اغلب رسوم اینام در شهر ها از بین رفته و در روستاها ممکنه باقی مونده باشه.
در مناطق کردنشین این عمل با دادن هدیه ای به او تحت عنوان چک خال که حتما یک قبضه اسلحه بود انجام می شود.چه رسم مزخرفی،ای کاش یه مقدار فرهنگ سازی شه
پاسخ ها
یعنی چه؟کجای این رسم مزخرفه؟بعد...فرهنگ سازی بشه؟؟؟؟؟منظورتان از فرهنگ سازی چیه؟یعنی چکار کنند؟
من یه ترکم. درسته بیشتر رسومات ازبین رفته اماهمین رسومات به شکل امروزی هنوزم هست.ما تو حنابندان خونچا داریم که وسایل داماد رو شیک تزیین میکنن وخانواده عروس میبرن توتالار. خیلی قشنگه."امر بی" و" بی" هم هنوز هستن. جلمان میریم تو تالارامون وعروسامون آذری میرقصن خوششششگل! تازه اون روبان قرمزم هس که بعدازبستنش به برادر داماد پیراهن یا سکه میدن. فقط ینگه من ندیدم باشه. خلاصه خیلی باحاله. ماخودمون که کیف میکنیم
بیشترش در مورد ترک ها درست بود
اصلا مدل عروسی ترکا و کردا متفاوته رقصاشونم متفاوته چطوری با هم جمع بستین اینا رو در ضمن به اصالت و ریشه و قدمت ورود کنیم یه عده تاب نمیارن همون جدا بررسی میکردین یه دوتا تاریخ هم بهش اضافه میکردین
همش در مورد ترک ها درست بود