معجونی: موضوع را فقط تئاتری نكنيم

روزنامه شرق - رضا آشفته: محمدحسن معجونی، کارگردان و بازیگر شناخته‌شده کشورمان، به طور پیوسته هر شب قرار است دو نمایش «سه خواهر»، نوشته آنتون چخوف و «ماجرای متران پاژ»، نوشته الکساندر وامپیلوف و با ترجمه کیوان سررشته را در تماشاخانه پالیز اجرا کند. سه خواهر دقیقا درباره زندگی سه خواهر است که در یکی از شهرستان‌های روسیه به‌سر می‌برند به امید روزی که بتوانند دوباره به مسکو برگردند و...، اما ماجرای متران پاژ، داستان مدیر یک هتل به نام کالوشین است که با یکی از مسافرانش به نام پاتاپف درگیر می‌شود و سپس تردید می‌کند که پاتاپف آدم مهمی باشد و متوجه می‌شود او یک متران پاژ است. با معجونی درباره انتظاراتش از دولت دوازدهم و همچنین این دو نمایش گفت‌وگو کرده‌ایم.

‌ چه انتظاراتی به‌لحاظ فرهنگی از دولت دوازدهم که در آستانه شکل‌گیری است، دارید؟

در همان دوره قبلی نیز از من پرسشی در همین مورد شد که من نظری دادم و تقریبا پاسخی که دادم درست درآمد. من در آن‌موقع گفتم که دولت یازدهم بر سیاست خارجی متمرکز خواهد بود و چنین هم شد و اهل فرهنگ بسیاری صبوری کردند و نسبت به انتظاراتشان چشم‌پوشی کردند اما الان گمانه‌ام این است که دولت دوازدهم باید به فرهنگ توجه بیشتری داشته باشد و ضرورت آن هم احساس می‌شود چون به‌هرحال وضعیت طوری است که هنرمندان نیز باید درباره مطالبات خود انتظار پاسخ‌گویی داشته باشند.

‌ درباره مطالبات تئاتری‌ها بگویید که كدام انتظارات آنها در اولویت است؟

بیایید موضوع را فقط تئاتری نکنیم؛ چون فرهنگ مقوله‌ای گسترده و پیچیده است که باید با ضوابط مشخص‌تری اداره شود. طوری که ما با توقیف‌شدن فیلم‌ها مواجه نشویم و نمایش‌نامه‌ها دچار حذف و اضافه نشوند و همه اهل فرهنگ بتوانند راحت‌تر کار کنند و باید شرایطی فراهم بشود که این راحتی ممکن‌تر شود. همچنین سرمایه‌گذاری کنند برای ساخت سالن و چیزهایی که در امر فرهنگ طبیعی‌ و پایه‌ای است.

‌ بنابراین خواسته شما بیشتر به دو مقوله ممیزی و سرمایه‌گذاری خلاصه می‌شود؟

باید امکاناتی فراهم کنند و کمک مالی به فضای فرهنگ شود. منظورم کمک به گروه‌ها نیست، بلکه سالن‌های تئاتری ساخته شوند و به کسانی که سالن می‌سازند توجه کنند و به آنها سرویس بدهند و یارانه برای مخاطبان تئاتر در نظر گرفته شود. همچنین خودشان اگر سالن‌ها را قبول ندارند، سالن در حد استاندارد بسازند و از سالن‌های خصوصی هم حمایت‌های لازم بشود.

‌ با توجه به گسترده‌شدن خصوصی‌سازی در تئاتر الان نقش دولت دوازدهم چگونه است؟

این کمی پیچیده می‌شود؛ چون در بخش خصوصی‌شدن هنوز مسیر روشن نیست و ما مسیر اصلی را پیدا نکرده‌ایم. دولت‌ها با خودشان بلاتکلیف هستند و ما هنوز در مرحله آزمون و خطا هستیم و دولت باید با خودش و فضای خصوصی کنار بیاید و راحت‌تر مجوز برای ساخت سالن‌ها بدهد و در انجام نیز آنها را حمایت کند.

‌ افتتاحیه کارهایتان چگونه است؟

امروز چهارشنبه ساعت نه و نیم «سه خواهر» و فردا پنجشنبه هم ساعت شش «ماجراي متران‌پاژ» در پالیز افتتاح خواهند شد.

‌ دو نمایش سه خواهر و ماجرای متران پاژ آیا هم‌زمان در تالار پالیز اجرا می‌شوند؟

بله.

‌ چگونه است که این دو نمایش را به طور هم‌زمان تمرین و آماده اجرا کرده‌اید؟

من سه خواهر را از قبل آماده کرده بودم، اما به دلیل اینکه ساعت اجرایش در پالیز طوری نبود که متناسب باشد نتوانستم آن را همراه با آشپزخانه اجرا کنم، بنابراین زمان اجرا را به بعد موکول کردم که الان برای آن این زمان مناسب است، اما قرار بود همچنین آشپزخانه را اجرای مجدد کنم که باز دیدم این زمان برای آن مناسب نیست، بنابراین «ماجرای متران پاژ» را جایگزین آشپزخانه کردم و آن را با تمرین به این زمان رسانیدیم.

‌ ترکیب بازیگرانتان چطوری است، گروه حرفه‌ای لیو هستند یا با گروه جوان‌تر لیو تلفیق شده‌اند؟

باید بگویم که در هر دو کار همان اکیپ شناخته‌شده‌ام برایم بازی می‌کنند، اما از کارهای قبلی، مستعدترین بازیگرانی که هنوز شناخته نشده‌اند، در کنار این افراد حرفه‌ای جذب دو کار شده‌اند. بنابراین می‌توانم بگویم که گروه کاملا حرفه‌ای است و خودم که از همه این بازیگران راضی هستم، اما در «سه خواهر»، سعید چنگیزیان، فریبا جدیکار، پوریا رحیمی‌سام، حسین امیدی، مهدی بجستانی، حسین حسینیان، میلاد شجره و آوا شریفی از جمله بازیگران شناخته‌شده هستند که برخی از گروه لیو هستند که در کنارشان همان چهره‌های مستعد بازی می‌کنند و در ماجرای متران پاژ هم رضا بهبودی و سعید چنگیزیان حضور دارند که نقش اصلی را رضا بهبودی بازی می‌کند.

‌ شما دیگر متون چخوف را هم کار کرده‌اید، «سه خواهر»تان در ادامه آن کارهاست؟

الان خودم درون کار هستم و چندان متوجه این تفاوت‌ها و شباهت‌ها نیستم، اما می‌توانم بگویم که نسبت به دایی وانیا و مرغ دریایی خیلی فرق می‌کند، اما شاید نسبت به باغ آلبالو تغییر زیادی نکرده باشد.

‌ می‌شود گفت که نسبت به باغ آلبالو اجرایتان نوتر است؟

بله... به‌هرحال نگاهم تغییر کرده و می‌دانم که حس‌وحالم به مرور نسبت به درک متون چخوف تغییر کرده است.

‌ با توجه به اینکه سه خواهر پیش از این هم چندبار کار شده، کارتان چه تفاوتی با آنها دارد؟

من آن کارها را اصلا ندیده‌ام، اما تا آنجایی که مطلع هستم، یک نمایش با تغییرات زیاد که دقیقا برداشتی از سه خواهر بوده اجرا شده است و یک کار به کارگردانی اکبر زنجانپور که وابسته به متن چخوف بوده، اما کار ما با تغییراتی با این دو اجرا کاملا متفاوت است و ما براساس دراماتورژی اجرایمان را به صحنه می‌آوریم.

‌ ماجرای متران پاژ متن ناشناخته‌ای است، درباره‌اش توضیح می‌دهید؟

به‌اصطلاح خیلی شبیه به حال‌وهوای متن‌های چخوف است. شاید شبیه‌تر به برداشت‌های نیل سایمون در پزشک نازنین است که ما مبنای کارمان را توهم و ترسی در نظر گرفته‌ایم که کاراکتر اصلی همه‌چیزش بر مبنای آن شکل می‌گیرد.

‌ آیا می‌شود گفت که این ترس و توهم منجر به گروتسک هم می‌شود؟

نه! چون یک کمدی است که حال‌وهوایش به ترس گروتسک نزدیک نمی‌شود و ما هم این کمدی را در حد کمدی‌های اولیه چخوف اجرا می‌کنیم.

‌ این دراماتورژی بر چه اساسی است؟

دقیقا متوجه نشده‌ام که چه منظوری دارید... .

‌ تغییرات در متن چقدر است؟

ما با توجه به آنچه مترجم در اختیارمان قرار داده، به دنبال ایجاد لحنی متناسب برای اجرا بوده‌ایم که این کار به وسیله گروه انجام شده است و دراماتورژ نیز در متن تغییراتی را اعمال کرده و البته آنچه باید متناسب با زمان در اجرا دیده شود، شامل این تغییرات می‌شود.