چرا قطر دیگر با عربستان همسو نیست؟
قطر در دامي افتاده كه سال ها خود بخشي از حلقه به وجود آورنده اين دام بوده است. حمايت‌هايش از وهابيت، اخوان المسلمين و سياست هاي سعودي در گذشته باعث ايجاد يك توقع در بين كشور هاي عربي به ويژه عربستان شده است اما قطري ها اين روزها متفاوت فكر مي كنند.
قانون نوشت: موضوع اختلاف و مناقشه بين قطر به عنوان يكي از كشور هاي عضو شوراي همكاري خليج فارس با اين شورا و به ويژه عربستان، سر و صداي زيادي را در فضاي روابط بين الملل ايجاد كرده است. عربستان به كمك متحدانش سعي در منزوي كردن هرچه بيشتر قطر دارند و قطر نيز در مقابل اين انزوا خواهي كشور هاي عربي، به دنبال جذب متحداني جديد است. اما چه اتفاقي باعث شده كه دو يار غار قديمي، امروز اين‌گونه با اختلاف روبرو شوند؟ براي بررسي اين موضوع به سراغ سيد مرتضي موسوي خلخالي كارشناس مسائل خاورميانه و اعراب رفتيم تا دلايل اين اختلاف را جويا شويم.
آقاي دكتر، چه اتفاقي افتاده كه قطر اين‌گونه مقابل متحد سابق خودش ايستادگي كند؟
اختلافي كه الان بين قطر و عربستان و شوراي همكاري خليج فارس ايجاد شده ريشه در تاريخ دنياي عرب دارد.اتحاديه عرب از زمان تاسيس تا كنون نتوانسته كنفرانسي برگزار كند كه در آن حاشيه و مناقشه نباشد. در همين شوراي خليج فارس، قطر يك اختلاف مرزي و طولاني با عربستان داشته و دارد. با عمان وبحرين و امارات هم همين‌طور. به همين منظور اين اختلاف جديد نيست اما تازه آشكار شده است.
اساس راه اندازي شوراي همكاري خليج فارس چه بوده است؟
شوراي خليج فارس پس از پيروزي انقلاب اسلامي در ايران با هدف اصلي ضديت با ايران تشكيل شد و كشورهاي سردمدار اين جريان، عربستان و امارات بودند.در بين اعضاي اين شورا، كشوري كه حتي با جنگ تحميلي عليه ايران و رويدادهاي منطقه، روابط خود با ايران را مكدر نكرد عمان بود اما بقيه كشورها در جنگ تحميلي عليه ايران در كنار بعثي ها قرار گرفتند. قطر هم جزو همين گروه بود.بنابر اين اساس اين شورا ضديت با ايران بوده و در اين مسير هزينه هاي زيادي هم پرداخت شده است.
جغرافياي سياسي قطر و عربستان چه قرابتي با هم دارند كه اين‌گونه عربستان از اين اختلاف خشمگين است؟
در كشور قطر، خاندان آل ثاني حاكم هستند. جالب اين است كه جد تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی توسط پسرش اخراج شد و پسر به جاي پدر به قدرت رسيد. تميم هم بي سر و صدا پدرش را كنار زد و به قدرت رسيد. در كل خاندان آل ثاني، آل خليفه،آل صباح،آل نهيان اختلافات قبيله اي نيز با هم دارند. كشور قطر سال هاست در بسياري از كشور هاي عربي نقش كمك كننده و منبع مالي را دارد. در ليبي، مصر، سوريه، لبنان و حتي در عراق به عنوان حامي اخوان المسلمين فعاليت داشته است.پس از اينكه اخوان المسلمين در زمان محمد ابن عبدالوهاب( يكي از رهبران جنبش وهابيت) با حاكمان وقت عربستان عبدالعزيز ابن سعود، در سال ۱۷۴۴ ميلادي پيمان تاريخي منعقد كرد كه تمامي فرق اسلامي به ويژه تشيع نابود شوند و وهابيت در سال ۱۹۶۰ نفوذ فوق‌العاده‌اي در دنياي عرب و كشور هاي اسلامي به خاطر كمك هاي مالي پيدا كرد، قطر هم جزو حاميان اصلي وهابيت بود.
پس سرنوشت حمايت قطر از اخوان‌المسلمين چه شد؟
قطر به دليل اين كمك ها با اخوان المسلمين اختلاف پيدا كرد.اخوان المسلمين، اولين ضربه خود را از عبدالناصر رييس جمهور مصر خورد.عبدالناصر، اخوان المسلمين را سركوب و رهبر آن‌ها را به زندان انداخت.
از آن زمان روابط بر سر اخوان المسلمين كه در سوريه، مصر وكشورهاي ديگر به عملكرد توده‌اي روي آوردند با حاشيه‌هايي همراه بود. از عجايب روزگار اينكه عربستان با مصر روابط دوستانه برقرار كرده است!عربستان در كنار اخوان المسلمين قرار گرفته و بين قطر و اخوان المسلمين فاصله افتاده است.
موضوعش به بحث هاي تاريخي بين اخوان المسلمين و اعراب برمي گردد؟
موضوع اصلي اين است كه كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس جمعا حدود ۱۷ ميليون نفر هستند و چيزي جر نفت و ثروت و دلارندارند.قبايلي بدوي كه متاسفانه هميشه مي‌خواهند با پول‌هايي كه مي‌پردازند، يك حامي بزرگ داشته باشند. حامي بزرگ آن‌ها در دنياي عرب مصر بوده كه دوباره عربستان دست دوستي به سوي آن دراز كرده است. در خارج از دنياي اعراب نيز عربستان با هزينه گزاف آمريكا را متحد خود كرده است.
چه شد قطر از اين ائتلاف جدا شد؟
قطر در دامي افتاده كه سال ها خود بخشي از حلقه به وجود آورنده اين دام بوده است. حمايت‌هايش از وهابيت، اخوان المسلمين و سياست هاي سعودي در گذشته باعث ايجاد يك توقع در بين كشور هاي عربي به ويژه عربستان شده است اما قطري ها اين روزها متفاوت فكر مي كنند. قطر با سفر اخير رييس جمهور آمريكا به عربستان و حضور در جلسه سران كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس زياد روي خوش نشان نداده است. قطر مي بيند كه ايران در منطقه به ويژه در عراق، سوريه، لبنان و يكمن دست بالا را دارد و با اين تحليل خواسته از ايران در اين نشست حمايت كند كه اين حمايت باعث بروز اختلافات جدي و سرو صداي زياد در بين كشورهاي عضو شورا شده و عضويتش را در اين شورا لغو كرده است.
چرا؟
در حقيقت قطر مي خواهد از اين شورا دور شود. چون احساس مي كند فعاليت و قدرت شوراي خليج فارس در برابر بحران ها با شكست روبه‌رو شده و نمونه آن اتفاقات سوريه، لبنان، يمن و عراق است.
آينده اين اختلافات را چگونه مي‌بينيد؟
طبيعي است وقتي روابط به شكلي پيش مي رود كه اختلافات تاريخي بين قطر و عربستان آشكار شود، باعث بروز واكنش‌هايي در منطقه شود. قطر با اينكه كشوري كوچك در مقابل عربستان است اما حاضر نشده است اعلام كند كه تحت قوميت عربستان است. به همراه قطر عمان و كويت نيز به دلايل خودشان ساز مخالف خودرا با اين شورا كوك كرده اند.عمان و كويت اقداماتي راكه عربستان در بين اعراب براي مقابله با كويت به دنبال آن است، دنبال نمي كنند و اين نشان از شكافي عميق در بين سياست‌هاي كشورهاي عضو شوراي همكاري خليح‌فارس دارد. مهم‌ترين ثمره اين اختلاف، فروپاشي شوراي همكاري خليج فارس و يارگيري‌هاي جديد كشورهاي دوطرف مناقشه خواهد بود.
موضع ايران در مقابل اين مناقشه چه بايد باشد؟
بايد در اين اختلاف جديد باهوش باشيم و جبهه نگيريم. حمايت علني از قطر درست نيست. شايد قطر انتظار حمايت علني ايران را داشته باشد اما واقعيت اين است كه اين موضوع اختلاف بين يك كشور عضو شوراي خليج فارس با ساير كشورها و تن دادن به انزوا كمي نيازمند تحليل بيشتر است.
آقاي دكتر، چه اتفاقي افتاده كه قطر اين‌گونه مقابل متحد سابق خودش ايستادگي كند؟
اختلافي كه الان بين قطر و عربستان و شوراي همكاري خليج فارس ايجاد شده ريشه در تاريخ دنياي عرب دارد.اتحاديه عرب از زمان تاسيس تا كنون نتوانسته كنفرانسي برگزار كند كه در آن حاشيه و مناقشه نباشد. در همين شوراي خليج فارس، قطر يك اختلاف مرزي و طولاني با عربستان داشته و دارد. با عمان وبحرين و امارات هم همين‌طور. به همين منظور اين اختلاف جديد نيست اما تازه آشكار شده است.
اساس راه اندازي شوراي همكاري خليج فارس چه بوده است؟
شوراي خليج فارس پس از پيروزي انقلاب اسلامي در ايران با هدف اصلي ضديت با ايران تشكيل شد و كشورهاي سردمدار اين جريان، عربستان و امارات بودند.در بين اعضاي اين شورا، كشوري كه حتي با جنگ تحميلي عليه ايران و رويدادهاي منطقه، روابط خود با ايران را مكدر نكرد عمان بود اما بقيه كشورها در جنگ تحميلي عليه ايران در كنار بعثي ها قرار گرفتند. قطر هم جزو همين گروه بود.بنابر اين اساس اين شورا ضديت با ايران بوده و در اين مسير هزينه هاي زيادي هم پرداخت شده است.
جغرافياي سياسي قطر و عربستان چه قرابتي با هم دارند كه اين‌گونه عربستان از اين اختلاف خشمگين است؟
در كشور قطر، خاندان آل ثاني حاكم هستند. جالب اين است كه جد تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی توسط پسرش اخراج شد و پسر به جاي پدر به قدرت رسيد. تميم هم بي سر و صدا پدرش را كنار زد و به قدرت رسيد. در كل خاندان آل ثاني، آل خليفه،آل صباح،آل نهيان اختلافات قبيله اي نيز با هم دارند. كشور قطر سال هاست در بسياري از كشور هاي عربي نقش كمك كننده و منبع مالي را دارد. در ليبي، مصر، سوريه، لبنان و حتي در عراق به عنوان حامي اخوان المسلمين فعاليت داشته است.پس از اينكه اخوان المسلمين در زمان محمد ابن عبدالوهاب( يكي از رهبران جنبش وهابيت) با حاكمان وقت عربستان عبدالعزيز ابن سعود، در سال ۱۷۴۴ ميلادي پيمان تاريخي منعقد كرد كه تمامي فرق اسلامي به ويژه تشيع نابود شوند و وهابيت در سال ۱۹۶۰ نفوذ فوق‌العاده‌اي در دنياي عرب و كشور هاي اسلامي به خاطر كمك هاي مالي پيدا كرد، قطر هم جزو حاميان اصلي وهابيت بود.
پس سرنوشت حمايت قطر از اخوان‌المسلمين چه شد؟
قطر به دليل اين كمك ها با اخوان المسلمين اختلاف پيدا كرد.اخوان المسلمين، اولين ضربه خود را از عبدالناصر رييس جمهور مصر خورد.عبدالناصر، اخوان المسلمين را سركوب و رهبر آن‌ها را به زندان انداخت.
از آن زمان روابط بر سر اخوان المسلمين كه در سوريه، مصر وكشورهاي ديگر به عملكرد توده‌اي روي آوردند با حاشيه‌هايي همراه بود. از عجايب روزگار اينكه عربستان با مصر روابط دوستانه برقرار كرده است!عربستان در كنار اخوان المسلمين قرار گرفته و بين قطر و اخوان المسلمين فاصله افتاده است.
موضوعش به بحث هاي تاريخي بين اخوان المسلمين و اعراب برمي گردد؟
موضوع اصلي اين است كه كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس جمعا حدود ۱۷ ميليون نفر هستند و چيزي جر نفت و ثروت و دلارندارند.قبايلي بدوي كه متاسفانه هميشه مي‌خواهند با پول‌هايي كه مي‌پردازند، يك حامي بزرگ داشته باشند. حامي بزرگ آن‌ها در دنياي عرب مصر بوده كه دوباره عربستان دست دوستي به سوي آن دراز كرده است. در خارج از دنياي اعراب نيز عربستان با هزينه گزاف آمريكا را متحد خود كرده است.
چه شد قطر از اين ائتلاف جدا شد؟
قطر در دامي افتاده كه سال ها خود بخشي از حلقه به وجود آورنده اين دام بوده است. حمايت‌هايش از وهابيت، اخوان المسلمين و سياست هاي سعودي در گذشته باعث ايجاد يك توقع در بين كشور هاي عربي به ويژه عربستان شده است اما قطري ها اين روزها متفاوت فكر مي كنند. قطر با سفر اخير رييس جمهور آمريكا به عربستان و حضور در جلسه سران كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس زياد روي خوش نشان نداده است. قطر مي بيند كه ايران در منطقه به ويژه در عراق، سوريه، لبنان و يكمن دست بالا را دارد و با اين تحليل خواسته از ايران در اين نشست حمايت كند كه اين حمايت باعث بروز اختلافات جدي و سرو صداي زياد در بين كشورهاي عضو شورا شده و عضويتش را در اين شورا لغو كرده است.
چرا؟
در حقيقت قطر مي خواهد از اين شورا دور شود. چون احساس مي كند فعاليت و قدرت شوراي خليج فارس در برابر بحران ها با شكست روبه‌رو شده و نمونه آن اتفاقات سوريه، لبنان، يمن و عراق است.
آينده اين اختلافات را چگونه مي‌بينيد؟
طبيعي است وقتي روابط به شكلي پيش مي رود كه اختلافات تاريخي بين قطر و عربستان آشكار شود، باعث بروز واكنش‌هايي در منطقه شود. قطر با اينكه كشوري كوچك در مقابل عربستان است اما حاضر نشده است اعلام كند كه تحت قوميت عربستان است. به همراه قطر عمان و كويت نيز به دلايل خودشان ساز مخالف خودرا با اين شورا كوك كرده اند.عمان و كويت اقداماتي راكه عربستان در بين اعراب براي مقابله با كويت به دنبال آن است، دنبال نمي كنند و اين نشان از شكافي عميق در بين سياست‌هاي كشورهاي عضو شوراي همكاري خليح‌فارس دارد. مهم‌ترين ثمره اين اختلاف، فروپاشي شوراي همكاري خليج فارس و يارگيري‌هاي جديد كشورهاي دوطرف مناقشه خواهد بود.
موضع ايران در مقابل اين مناقشه چه بايد باشد؟
بايد در اين اختلاف جديد باهوش باشيم و جبهه نگيريم. حمايت علني از قطر درست نيست. شايد قطر انتظار حمايت علني ايران را داشته باشد اما واقعيت اين است كه اين موضوع اختلاف بين يك كشور عضو شوراي خليج فارس با ساير كشورها و تن دادن به انزوا كمي نيازمند تحليل بيشتر است.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر