روزانه چه تعداد نوزاد معتاد در ایران متولد می شود؟

روزنامه آرمان- زهرا سلیمانی:‌ کودکانی که از مادر معتاد متولد می‌شوند یا در خانه توسط والدین به آنها مواد یا داروهای ترک اعتیاد خورانده می‌شود یا آنکه خودشان به صورت تصادفی اقدام به مصرف این مواد می‌کنند، کودکان مسموم به مواد مخدر نامیده می‌شوند. سال گذشته ‌هزار و ۱۸۹ مورد مسمومیت کودکان با مواد مخدر گزارش شده است.

از این تعداد پس از بررسی‌های لازم ۴۶۷ کودک به بهزیستی تحویل، ۶۴۷ نفر به خانواده و ۶۰ نفر به اقوام سپرده شدند و ۱۵ کودک نیز فوت کردند. در مجموع ‌هزار و ۱۸۹ مورد مسمومیت به مواد مخدر، ۶۰۰ مورد دختر و ۵۸۹ مورد پسر بودند. از مجموع این آمار ۶۳۹ مورد نوزاد و مابقی در سنین بالاتر قرار داشتند. در کشور، استان‌های تهران، کرمان، کرمانشاه و خراسان جنوبی به ترتیب دارای بیشترین موارد گزارش شده در این زمینه بودند. به لحاظ رده سنی نیز می‌توان گفت بیشترین موارد مسمومیت مربوط به نوزادان و کمترین موارد مربوط به گروه سنی ۱۱ تا ۱۸ سال بوده است.

اعتياد كودكان در ايران قابل پيش‌ بينی است. شايد در سال‌های گذشته همچون امروز این تعداد کودک معتاد وجود نداشت، اما با توجه به شيوع اعتياد صنعتی و زنانه شدن اعتياد، كاملا قابل پيش‌ بينی بود كه كودكان هم درگير اعتياد شوند، چون معتاد بودن مادر با اعتياد كودک رابطه تنگاتنگ دارد. این در حالی است که مسئولان منتظرند يک کودک معتاد شود و بعد او را درمان كنند. در حالی كه باید برای کودک در معرض اعتياد اقدامات پیشگیرانه اعمال شود. فردی که در سنین قبل از ۱۸ سالگی یعنی در کودکی و نوجوانی مواد مصرف می‌کند قطعا عواملی همچون وجود آسیب یا مصرف اعتیاد در خانواده‌ او وجود داشته است.

تولد روزانه۲۰ تا۲۰۰ نوزاد معتاد در ایران

بنابر اعلام مسئولان شورای شهر و وزارت بهداشت روزانه ٢۰ تا ٢۰۰ نوزاد معتاد در ايران متولد می‌شود. اين نوزادان بايد در بخش مراقبت‌های ويژه بيمارستان‌ها بستری شده و به بهزيستی تحويل داده شوند. آيا بيمارستان‌ها و مراكز بهزيستی توان پذيرش اين تعداد كودک را در خود ايجاد كرده‌اند؟ البته انتقال به مراكز بهزيستي برای نوزادان و كودكان معتاد اقدام مناسبی است كه حداقل، كودک بعد از بهبودی از اعتياد، تحت نظارت بهزيستی باشد و به شرط امن شدن محل زندگی، به خانواده بازگردد.

شروع مصرف۶۰‌درصد معتادان از دوره دانش‌آموزی

از آ‌نجا که بیش از ۷۰‌درصد از نوجوانان ۱۰ تا ۱۹‌ساله کشور در حال تحصیل هستند و مدرسه محیطی است که آنها پس از محیط خانواده بیشترین وقت خود را در آنجا سپری می‌کنند و تاثیر قابل توجهی از آن محیط می‌پذیرند،‌ بررسی میزان مصرف دخانیات به‌طور کلی و اعتیاد به‌طور خاص در میان دانش‌آموزان اهمیت دارد. همچنین برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که سن اعتیاد به ۱۳ سال کاهش یافته و این به معنای باز شدن پای اعتیاد به مدارس است و از آنجا‌ که دانش‌آموزان در سنی هستند که بیشترین تاثیر را از گروه همسالان خود می‌پذیرند قرار گرفتن آنها در معرض خطر اعتیاد، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. از سوی دیگر، بر اساس آمارهای ارائه شده شروع مصرف بیش از ۶۰‌درصد افراد از دوره دانش‌آموزی بوده است. این مساله نیز ضرورت توجه هر چه بیشتر به این حوزه را آشکار می‌سازد.

تاثیرات اعتیاد بر کودکان

حضور در محیط‌های آشفته و خطرناک باعث می‌شود احساس نیاز و وابستگی کودکان به والدین خود با ترس و نگرانی همراه باشد. کودکان خانواده‌های معتاد در دوران جوانی ممکن است با هيجانات و احساسات شدید روحی و روانی رو به رو شده و به علت برخوردار نبودن از حمایت و تربیت مناسب خانوادگی نتوانند این مسائل و مشکلات روانی را درک و آنها را حل و فصل کنند. در نتیجه معمولا نوجوانی که در یک خانواده معتاد پرورش یافته است، رفتارهای تدافعی شدید از جمله نادیده گرفتن احساسات خود، انکار وجود مشکلات، مقصر دانستن دیگران، توجیه کردن و منطقی جلوه دادن مشکلات، کنترل شدید، انزوا‌طلبی و گوشه گیری، ظاهر سازی یا خوددرمانی با هدف کنترل آشفتگی درونی را در پیش می‌گیرد.

آمار دقیقی از میزان مسمومیت ‌کودکان با موادمخدر نیست

رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد کمیته مستقل مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره مسمومیت با مواد مخدر در کودکان به «آرمان» می‌گوید: از گذشته تاکنون در جامعه ایران مسمومیت به مواد مخدر در بین کودکان وجود داشته است، اما در سال‌های اخیر این امر در برخی شهرهای کشور با روند رو به افزایش مواجه شده است. قبل از هر اقدام برای رسیدگی به کودک مسموم شده از سوی مراکز درمانی این مقوله که کودک خانواده دارد یا خیر مورد بررسی قرار می‌گیرد، چون کودک بی‌خانواده مورد سوء استفاده قرار می‌گیرد. اغلب این کودکان از سوی افراد سودجو بر سر چهارراه‌ها در کلانشهرها برای جریحه‌دار کردن احساسات مردم استفاده می‌شوند.

سعید صفاتیان می‌افزاید: ‌در این شرایط وظیفه شهرداری‌ها و سازمان بهزیستی به عنوان متولیان امر باید مورد توجه قرار گیرد. به گفته او برخی خانواده‌ها به دلیل مسائل سنتی در صورت بروز مشکلات گوارشی همچون اسهال، سرفه و گوش درد به کودکانشان تریاک می‌دهند. باید بتوان سطح آگاهی خانواده‌ها را ارتقا داد. رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد کمیته مستقل مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌افزاید: از دیگر عوامل بروز مسمومیت در کودکان می‌توان به مصرف شربت تریاک اشاره کرد. در بسیاری از موارد پدر یا یکی از اعضای خانواده شربت تریاک یا شربت متادون مصرف می‌کند و کودک نیز با مراجعه به یخچال آن را مصرف کرده و این مصرف منجر به بروز مسمومیت در او می‌شود. هم اکنون دانشگاه‌ علوم پزشکی درپوش‌های ویژه برای ظروف شربت متادون یا شربت تریاک طراحی کرده است تا به این شکل بتوان میزان بروز مسمومیت در بین کودکان را کاهش داد. صفاتیان با بیان اینکه در مسمومیت کودکان هیچ‌گونه تفکیک وجود ندارد، تاکید می‌کند: باید ستاد مبارزه با مواد مخدر، سازمان بهزیستی و دیگر سازمان‌های مربوطه در این زمینه ورود پیدا کنند. به گفته او تاکنون هیچ ‌پژوهشی درباره کم و کیف مسمومیت کودکان به مواد مخدر انجام نشده است، هر چند هرگونه آمار در زمینه میزان مسمومیت در کودکان کار و خیابان، بر اثر سوء استفاده افراد یا مسمومیت در کودکان دارای خانواده می‌تواند به برنامه‌ریزی مسئولان در این زمینه کمک کند. باید دلایل بروز چنین مسمومیتی بررسی شود. رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد کمیته مستقل مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌گوید: بیش از ۹۵‌درصد مسمومیت در کودکان به دلیل مواد مخدر به ویژه تریاک است. علائم این امر نیز تنگی مردمک چشم، بروز مشکلات گوارشی، تهوع، استفراغ، ضعف تنفسی و... است. برخی مسمومیت‌های مواد مخدر به دلیل ناخالصی‌های موجود در مواد مخدر است. در مواد مخدر به ویژه تریاک شاهد وجود میزان قابل توجهی سرب هستیم. باید میزان سرب بدن کودکان مسموم‌شده با مواد مخدر نیز مورد بررسی قرار گیرد. این در حالی است که سرب از طریق مادر معتاد به فرزند قابل انتقال نیست، اما در نوزادان می‌توان به دیگر ناخالصی‌های موجود در مواد مخدر اشاره کرد.

ایجاد مراکز درمان اعتیاد در ۶بیمارستان کودکان

چندی پیش معاون دفتر سلامت روان، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، آخرین وضعیت راه‌اندازی مراکز درمان اعتیاد کودکان و نوجوانان را تشریح کرد. علی اسدی درباره آخرین وضعیت مراکز درمان اعتیاد کودکان و نوجوانان که پیش‌تر به عنوان یکی از برنامه‌های وزارت بهداشت اعلام شده بود، گفت: ما در شش بیمارستان تخصصی کودکان، مراکز درمان اعتیاد این گروه سنی را به صورت آزمایشی راه‌اندازی کرده‌ایم که خدمات آن از طریق گروه‌های تخصصی روانپزشکی، متخصصان کودک و نوجوان و روانشناس ارائه می‌شود. ارزیابی این مراکز به ما نشان می‌دهد که می‌توانیم این برنامه را در حوزه سایر دانشگاه‌ها نیز گسترش دهیم. او افزود: یکی از برنامه‌های دیگری که به صورت جدی دنبال می‌شود، درمان اعتیاد در مادران باردار است. بیشتر آنها جزو زنان ویژه محسوب می‌شوند که بعد از بارداری، نوزاد خود را در بیمارستان‌ها رها می‌کنند. ما در سال ۹۵ توانستیم از رها شدن بیش از‌ هزار نوزاد که مادران آنها اعتیاد داشتند، جلوگیری کنیم، به همین منظور به محض تولد، درمان مادر و مراقبت از نوزاد شروع شده است.

معاون دفتر سلامت روان، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت درباره نحوه ارجاع این کودکان و نوجوانان به مراکز درمان اعتیاد گفت: هر خانواده‌ای خودش می‌تواند به این مراکز مراجعه کند یا اینکه بهزیستی این نوجوانان و کودکان را که حتی می‌توانند جزو کودکان کار و خیابان باشند را شناسایی کند و به مراکز درمان این بیمارستان‌ها ارجاع دهد. او ادامه داد: در این مراکز سلسله مراتب مداخلات درمانی از حوزه بیمارستان شروع و بعد از آن نیز ارائه خدمات روانشناختی آغاز می‌شود. این کودکان و نوجوانان نیز در صورت نداشتن سرپرست، از طریق سیستم ارجاع به سازمان‌های متولی واگذار می‌شوند. معاون دفتر سلامت روان، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، گفت: بحث مراقبت‌های بعد از درمان اعتیاد به حوزه‌های مختلفی بازمی‌گردد و در حال حاضر این ارتباط بین شهرداری و وزارت بهداشت برقرار است. ما در تهران با همکاری شهرداری در حدود ۲۰ مددسرا و سامان سرا و مرکز بازتوانی فعالیت داریم.