طرح های چکاوک ۲ و ۳ کلید خورد

دبیرکل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران از آغاز اجرای طرح «چکاوک ۲» برای تجمیع آمار چک های درون بانکی با آمار چک‌های بین‌بانکی و «چکاوک ۳» با هدف واگذاری چک به مقصد حساب‌های دولتی نزد بانک مرکزی از شعبه‌های بانکی سراسر کشور خبر داد.

خبرگزاری ایرنا: دبیرکل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران از آغاز اجرای طرح «چکاوک ۲» برای تجمیع آمار چک‌های درون بانکی با آمار چک‌های بین‌بانکی و «چکاوک ۳» با هدف واگذاری چک به مقصد حساب‌های دولتی نزد بانک مرکزی از شعبه‌های بانکی سراسر کشور خبر داد.

«سیدمحمود احمدی» امروز (یکشنبه) به مناسبت دومین سالگرد راه‌اندازی سامانه چکاوک به تارنمای بانک مرکزی گفت: عملیات سامانه چکاوک فقط به چک‌های بین بانکی مربوط می‌شود، اما به دلیل اهمیت آمار و اطلاعات چک‌های درون بانکی در نظر است تجمیع آمار چک‌های درون بانکی با آمار چک‌های بین‌بانکی، توسط بانک مرکزی صورت پذیرد که از تجمیع و یکپارچه‌سازی این اطلاعات، به چکاوک ۲ تعبیر می‌شود.

احمدی ادامه داد: قرار است در وهله نخست، اطلاعات به صورت فایل از بانک‌ها گرفته شود که این امر از آغاز خردادماه به صورت روزانه امکانپذیر شد و در وهله دوم، دریافت اطلاعات به صورت برخط انجام می‌شود.

وی گفت: در اجرای تکالیف مربوط به ماده ۹۴ قانون برنامه پنجم توسعه و انتقال همه حساب‌های دولتی به بانک مرکزی که در قوانین احکام دائمی و برنامه ششم توسعه تکرار شده است و به منظور وصول درآمد سازمان‌های مشمول این ماده قانون با استفاده از ظرفیت سامانه چکاوک، امکان واگذاری چک به مقصد حساب‌های دولتی نزد بانک مرکزی از شعبه‌های بانکی سراسر کشور ایجاد شد که دلیل آن ساختار متمرکز بانک مرکزی و امکان اندک ارائه خدمت در شهرستان‌ها بود و از آن به عنوان طرح چکاوک ۳ یاد می‌شود.
به گفته وی، اکنون این امر، در همه شعبه‌های بانک پاسارگاد امکانپذیر شده و مقرر است به دیگر بانک‌ها نیز تسری یابد.

احمدی مواردی مانند کندی فرایند، افزایش تردد غیرضروری، مفقودی یا سرقت چک‌ها، تحمیل هزینه‌های گزاف به شبکه بانکی و احتمال تبانی و حتی فساد را از مشکلات سیستم قدیمی استفاده از چک دانست و ادامه داد: به دلیل اینکه کار به صورت دستی انجام می‌شد، با فقدان یکپارچگی و گسست در آمار نظام‌های پرداختِ کشور روبرو بودیم. فقدان اطلاعات جامع از عملیات چک و بی نیازی از ثبت و ضبط منسجم اطلاعات موجب شده بود تسویه بین‌بانکیِ چک‌های رمزدار با یک روز تاخیر انجام شود که نتیجه آن خلق پول بی‌ضابطه و کاهش قدرت بانک مرکزی در کنترل اضافه‌برداشت بانک‌ها بود.

وی هدف از اجرای سراسری طرح راه اندازی سامانه چکاوک از خردادماه سال ۱۳۹۴ را حذف گردش فیزیکی چک‌ها بین شعبه‌ها و واحد‌های بانکی و به تبع آن کاهش مدت زمان تسویه بین بانکی، اعمال نظارت متمرکز توسط بانک مرکزی و بانک‌های تجاری بر جریان گردش وجوه و اعمال کنترل‌های قانونی و مقرراتی اعلام کرد.

به گفته وی، شفاف‌سازی و امکان نظارت متمرکز بر شیوه و حجم تبادل چک‌های اشخاص، امکان رهگیری لحظه‌ای وضعیت چک‌ها، انجام فرایند فقط در یک روز کاری، تسویه عملیات چک رمزدار در همان روز و جلوگیری از خلق پول بی‌ضابطه، امکان تغییر مدت زمان عملیات پایاپای و تسویه چک‌ها و... از دیگر نتایج اجرای این طرح است.

دبیرکل بانک مرکزی اعلام کرد با عملیاتی شدن سامانه صیاد (صدور یکپارچه الکترونیکی دسته چک) ظرفیت بهینه‌سازی و ارتقای کارکرد سامانه چکاوک افزایش می‌یابد و در ویژگی هایی مانند اتصال برخط به اطلاعات و سوابق مشتریان، ابلاغ سریع چک‌های برگشتی به سامانه متمرکز چک برگشتی و ارتقای امنیت با استفاده از گواهی دیجیتال پیشرفت می‌کند.

این مسوول افزود: بانک مرکزی بر اساس مصوبات شورای پول و اعتبار و ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی طرح صدور یکپارچه الکترونیکی دسته چک را که به اختصار صیاد نامیده می‌شود در دست اجرا دارد.

به گفته وی، اهداف اجرای این طرح ارتقای ضرایب امنیتی و اعتباربخشی به برگه چک، استانداردسازی جانمایی موارد نوشتاری، طرح ظاهری، محتوا و ابعاد چک و به تبع آن کاهش عملیات تصدی‌گری و مدت زمان ورود اطلاعات، بررسی صلاحیت دارنده دسته چک، شفافیت اطلاعاتی و جلوگیری از سوءاستفاده‌های ناشی از تبانی شعبه‌ها به منظور اختصاص دسته چک به متقاضیان فاقد صلاحیت است.

در این طرح به منظور ایجاد شفافیت حداکثری در کارکرد حساب جاری اشخاص، با اختصاص شماره شناسه استعلام مرتبط به سریال هر برگ از دسته چک متقاضی و ثبت و به‌روزرسانی برخط اطلاعات مربوط به چک برگشتی، گیرندگان چک می‌توانند با استعلام این شناسه از سامانه استعلامات بانک مرکزی، درباره صحت نام صاحب حساب و سابقه چک برگشتی وی اطلاعاتی دریافت و نسبت به پذیرش آن تصمیم‌گیری کنند.

احمدی اعلام کرد: چاپخانه دولتی تا پایان سال ۱۳۹۵، اخذ تاییدیه نهایی و چاپ چک برای پنج بانک انجام شد. از آغاز امسال نیز ۶ بانک تاییدیه نهایی خود را ارایه کرده اند و سفارش این بانک‌ها در مراحل مختلف تولید یا در حال تحویل است.

به گفته وی، در نظر است تا پایان تابستان بانک‌ها به شخصی سازی فقط روی چک‌های صیادی ملزم شوند. از اوایل سال ۱۳۹۷ نیز چک‌های غیرصیادی در عملیات بین بانکی در چکاوک پذیرش نشود.

وی خوداظهاری بانک‌ها و فقدان اطلاعات کامل مربوط به دوره‌های گذشته را دلیل نقص در اطلاع رسانی درباره عملکرد چک‌های مبادله‌ای اعلام کرد و گفت: با راه‌اندازی چکاوک و ایجاد تغییرات فراوان در ساختار جمع‌آوری و نگهداری اطلاعات و تفکیک و دسته‌بندی آن‌ها از منظرهای مختلف و تغییر برخی مفروضات و حذف مهلت ۱۰ روزه در احتساب چک برگشتی، با داده‌های علمی و متفاوت، روبروییم.

به گفته وی، از این پس اطلاعات کامل با جزییات و تحلیل آن‌ها به صورت دوره‌ای و فصلی برای بهره برداری همگان در تارنمای بانک مرکزی منتشر می‌شود.

به گزارش ایرنا، پنجم خردادماه ۱۳۹۴ با حضور معاون اول رییس جمهوری سامانه چکاوک به عنوان بزرگ‌ترین طرح شبکه بانکی راه‌اندازی شد.

در سامانه هوش تجاری چکاوک، امکان نگهداری اطلاعات و گزارش گیری به تفکیک نمودار تعداد و مبالغ تراکنش‌ها، چک‌های واگذاری و عهده بانک‌ها، وضعیت چک‌ها و رویت مشخصات آنها، علت برگشت و... وجود دارد.