خیز نفتی‌ ها برای کاهش تولید اوپک

روزنامه آرمان - نوشین ایزدپناه:‌ طرح فریز نفتی به دنبال کاهش معنادار قیمت نفت در بازار جهانی مورد توجه کشور‌های عضو اوپک قرار گرفت. سال گذشته اعضای اوپک توانستند بعد از ماه‌ها مذاکره در مورد فریز نفتی به توافق برسند.

این توافق قیمت طلای سیاه را که در چند سال اخیر به شدت پایین آمده بود، افزایش داده و ثباتی در این بازار به وجود آورد. کشور‌هایی مانند عربستان در سال‌های اخیر تولید نفت خود را به شدت افزایش داده بودند و این افزایش منجر به کاهش قیمت نفت شد، اما به دنبال توافق اوپک که البته ایران از آن مستثناست، قیمت طلای سیاه به بالاتر از ۵۰ دلار برای هر بشکه رسیده و سود زیادی نصیب کشور‌های نفتخیز کرده است.

در روز‌های اخیر روسیه و عربستان از تمدید توافق فریز نفتی حمایت کرده‌اند. بعد از عربستان و روسیه، این بار کویت، عمان و ونزوئلا به حمایت از طرح تمدید کاهش تولید تا پایان سه ماه نخست سال ۲۰۱۸ میلادی برخاستند. روز گذشته بلومبرگ نوشت: در حالی که در یکی دو روز اخیر عربستان سعودی و روسیه خود را به‌عنوان پرچمداران تمدید توافق کاهش تولید نه‌تنها تا پایان سال جاری میلادی، بلکه ادامه روند آن تا سه ماه نخست سال ۲۰۱۸ میلادی اعلام کرده بودند و از این طرح حمایت کردند، این بار کویت و عمان هم به جمع آنها پیوستند. در همین حال «المرزوک» وزیر نفت کویت در بیانیه‌ای اعلام کرد: تمدید توافق کاهش تولید با توجه به سطح توافق شده تا مارس سال ۲۰۱۸ میلادی برای کاهش ذخایر جهانی نفت لازم است.

او تصریح کرد: علائم مثبتی شروع به نمایان شدن کرده اند و حکایت از آن دارند که ذخایر جهانی نفت طی ماه‌های آوریل و «می» به‌طرز معناداری کاهش پیدا کرده‌اند. وزیر نفت ونزوئلا هم حمایت خود را از این طرح با ارسال یک بیانیه اعلام و تصریح کرد که ادامه تمدید کاهش تولید تا ۹ ماه آینده و گام‌های بیشتر می‌تواند به ثبات بازار نفت در بلندمدت منتهی شود و در حال حاضر ذخایر جهانی نفت بیش از میانگین ۵ سال خود است و باید کاهش پیدا کند. او گفت: امیدوارم که در نشست آتی اوپک شاهد توافق تمدید تاریخی کاهش تولید از سوی کشورهای مختلف باشیم.

همچنین عمان هم به‌عنوان یکی از کشورهای غیر اوپکی مانند روسیه، از تمدید طرح کاهش تولید نفت تا پایان مارس سال ۲۰۱۸ میلادی حمایت کرد. البته هفت روز دیگر، نشست رسمی اوپک در «وین» برگزار خواهد شد که به‌طور رسمی طرح تمدید در آنجا مطرح می‌شود. با اعلام افزایش تمدید فریز نفتی و حمایت از آن تا پایان سه ماه نخست سال ۲۰۱۸ میلادی از سوی عربستان و روسیه اکنون کشورهای شرکت‌کننده در طرح کاهش تولید نفت یکی پس از دیگری در حال اعلام حمایت خود از آن هستند و این مساله بدون شک به ثبات بیشتر بازار نفت منجر خواهد شد.

اوپک و جایگاه ایران در آن

اوپک با هدف وحدت بخشیدن و هماهنگ كردن سیاست‌های نفتی كشورهای عضو تشكیل شده است. این سازمان در كنفرانسی كه ۱۰ تا ۱۴ سپتامبر سال ۱۹۶۰ در بغداد برگزار شد، با حضورنمایندگان كشورهای ایران، عراق، كویت، عربستان سعودی و ونزوئلا بنیان گذاشته شد. كشورهایی مثل قطر (سال ۱۹۶۱)، اندونزی (۱۹۶۲)، لیبی (۱۹۶۲)، امارات متحده عربی (۱۹۶۷)، الجزایر (۱۹۶۹)، نیجریه (۱۹۷۱)، اكوادور (۱۹۷۳) و گابن (۱۹۷۵) به این سازمان پیوستند تا اعضای اوپك به ۱۳ كشور افزایش یابد. مقر بین‌المللی اوپک از بدو تاسیس در سال ۱۳۳۹ در ژنو بود و در سال ۱۳۴۴ به شهر وین در کشور اتریش انتقال یافت. اکوادور در سال ۱۹۹۲ عضویت خود در اوپک را به حال تعلیق درآورد، ولی از اوایل سال ۲۰۰۷ بار دیگر تمایل خود برای عضویت در این سازمان را اعلام کرده است.

گابن نیز از ابتدای سال ۱۹۹۵ از عضویت این سازمان خارج شد. این سازمان در پی راه‌های مختلف برای تضمین قیمت‌های بازار جهانی نفت از طریق حذف نوسانات مضر و غیرضروری است و تاثيرگذارترين سازمان بر فرايند توليد، عرضه و قيمت نفت خام است كه در گذر چند دهه حضور خود با فراز و نشيب‌های متعددی روبه رو بوده است. این یک امر پذیرفته ‌شده است که تاثیرگذاری در تصمیم‌های اوپک و حفظ ثبات در بازارهای نفت تحت ‌تاثیر روابط بین‌المللی و میزان تولید نفت است. به‌طور طبیعی کشورهای دارای تولید و ذخایر بیشتر نفت و همچنین آنهایی که از بازارهای گسترده‌تر برخوردار هستند، تاثیر بیشتری دارند.

ايران به ‌عنوان یکی از بنیانگذاران اوپک، همواره نقش کلیدی در تصمیم‌های اوپک و تعادل بازار جهانی نفت داشته و در مقاطع دشوار و تنزل شدید قیمت‌های نفت سعی کرده است، با همکاری و تعامل با اعضای همفکر در اوپک، منافع ملی خود را حفظ کند. ایران همواره خواستار كاهش توليد و افزايش قيمت بوده است و در همین راستا نقش بسیار مهمی در اتخاذ تصمیم‌سازمان اوپک در زمینه کاهش تولید به منظور افزایش بهای نفت ایفا کرد.

پایان دوران سخت

تصمیم اوپک در راستای فریز نفتی شاید پایانی برای ریاضت‌های اقتصادی به دنبال سقوط قیمت نفت در کشور‌های تولید‌کننده نفت بود. قیمت نفت از ژوئن سال ۲۰۱۴ تا سپتامبر ۲۰۱۶ از بشکه‌ای ۱۱۵ دلار به کمتر از ۵۰ دلار کاهش یافته بود و حتی در ۲۰ ژانویه ۲۰۱۷ به ۲۷ دلار هم رسید. کشور‌های صادرکننده نفت، در مواجهه با کاهش قیمت نفت با مشکلات اقتصادی مانند کسری بودجه، افزایش بیکاری و تاثیر منفی روی سرمایه کشور‌های تولید‌کننده روبه رو شدند. عوامل متعددی در کاهش قیمت نفت جهانی تاثیر گذار بودند که از جمله آنها می‌توان به رکود چین و حجم بالای تولید نفت توسط عربستان اشاره داشت. عربستان سال گذشته کسری بودجه چند صد‌میلیارد دلاری را تجربه کرد که ناشی از افت قیمت نفت بود. نیجریه و ونزوئلا هم کشور‌هایی بودند که بیشترین آسیب را از سقوط قیمت نفت دیدند. در میان کشور‌های تولید‌کننده نفت، ایران علاوه براینکه با سقوط قیمت نفت، درآمد‌های نفتی‌اش کاهش یافته بود، با تحریم‌های بین‌المللی هم دست و پنجه نرم می‌کرد.

تصمیم اوپک باعث شد قیمت نفت در نخستین روز کاری سال ۲۰۱۷ به بالاترین رقم ۱۸ ماه گذشته خود برسد. روسیه به عنوان یکی از بزرگ‌ترین کشورهای تولیدکننده نفت خارج از اوپک، نقش مهمی برای حصول این توافق در میان اعضای اوپک داشت. معاون امور بین‌الملل و بازرگانی وزیر نفت در سیزدهمین اجلاس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه با تقدیر از نقش رهبری مشترک ایران و روسیه برای توافق نفتی بین کشورهای عضو اوپک و غیرعضو اوپک برای مدیریت عرضه و تولید نفت گفت: با توافق جدید اوپک و غیراوپکی‌ها دست کم روزانه ۳۰۰‌میلیون دلار به حجم درآمدهای نفتی کشورهای بزرگ تولیدکننده نفت جهان افزوده خواهد شد.

امیرحسین زمانی نیا تاکید کرد: فقط روسیه از محل توافق اوپک و غیراوپک و افزایش احتمالی قیمت نفت خام روزانه ۱۰۰‌میلیون دلار درآمد بیشتر کسب خواهد کرد. او همچنین با اشاره به افزایش روزانه ۲۰‌میلیون دلاری درآمدهای نفتی ایران پس از توافق تاریخی اوپک و غیراوپکی‌ها تاکید کرد: این توافق بزرگ صرفا در سایه هماهنگی و همکاری ایران و روسیه حاصل شده است. معاون امور بین‌الملل و بازرگانی وزیر نفت با یادآوری اینکه در طول چند سال اخیر شرکت‌های ایرانی و روسی همکاری قابل توجهی نداشته اند، یادآور شد: پس از گفت‌و‌گو و ملاقات‌های رئیس‌جمهوری اسلامی ایران و رئیس‌جمهور روسیه، جهش قابل توجهی در توسعه همکاری شرکت‌های نفتی ایران و روسیه حاصل شده است.