کُردها و جنبش مدنی ایرانیان

فیض‌الله پیری در روزنامه شرق نوشت: عقلانیت سیاسی در جامعه کردستان به مرحله‌ای از شکوفایی رسیده که اینک عموم کُردها به این قطعیت رسیده‌اند که پیشبرد دموکراسی در ایران بدون تلاش همگاني ممکن نیست، همچنان‌که گشایش فضای مدنی و رسیدن کُردها به مطالباتشان بدون همکاری دیگر ایرانیان امکان ندارد.

همین خودآگاهی مدنی امروز کردها - که ریشه‌ای به درازای تاریخ و از جمله نشانی بزرگ در تاریخ مشروطه‌خواهی ایرانیان دارد- حکم به همگامی و همراهی جنبش آزادی‌خواهی ایرانیان می‌دهد.

اینکه کردها چه مطالباتی دارند و چه میزان از این مطالبات در دولت‌های بعد از انقلاب برآورد شده یا به آن توجه شده، بی‌ارتباط با انتخابات امروز ریاست‌جمهوری نیست، اما نکته مهم همراهی کردها با جنبش مدنی و آزادی‌خواهی ایرانیان است. همراهی کردها با جنبش مشروطه‌خواهی و حرکت‌های آزادی‌خواهانه بعد از آن تا به امروز، تاریخ دورودرازی نیست که بتوان آن را فراموش کرد. این مردمان همواره پای ثابت حرکت‌های عمومی مردم برای نیل به آزادی، پیشرفت، دموکراسی و عدالت بوده‌اند و تاریخ این مرزوبوم به این مشارکت و فداکاری مدنی گواهي می‌دهد.

اگرچه همه مطالبات کردها از جمله در استانی چون کردستان کاملا تأمین نشد، اما آنچه روحانی در اجرای بیانیه شماره ۳ (بیانیه اقوام) انجام داد، چنان قابل‌توجه هست که کردها را به همراهی با سیاست‌مدار میانه‌رویي چون روحانی متقاعد کند و در مسیر دموکراسی‌خواهی آنها را همگام کند.

همان‌گونه که دولت اصلاحات بعد از دو دهه با اجرای اصل مربوط به شوراهای شهر و روستا و توسعه دموکراتیک محلی گامی مقدماتی برداشت، دولت روحانی نیز با اجرای اصل ۱۵ قانون اساسی بعد از ۳۶ سال به خواسته کردها در ایران رنگ واقعيت بخشید، زيرا شکل‌گیری شوراهای شهر و روستا خواسته عموم ایرانیان و تدریس زبان کردی در دانشگاه‌ها و مدارس در اجرای اصل ۱۵ قانون اساسی مطالبه مشروط و اختصاصی کردها در انتخابات ریاست‌جمهوری ۹۲ بود. همین گام‌های کوچک و تدریجی و آرام است که به حرکت اصلاح‌طلبی در ایران هویت می‌بخشد.

کردهای اهل سنت البته در دولت روحانی نخستین‌بار عناوین سفیر و معاون وزیر را تجربه کردند و مدیریت میانی آنها از جمله پست‌های فرمانداری و مدیرکلی در سطح مدیرکلی استانی و حتی ملی اینک طبیعی می‌نماید. فضای مدنی در دولت تدبیر گشایش نسبی یافته و مطبوعات متعددی امکان انتشار و تولد یافته‌اند. فضای هنری برای هنرمندان امیدبخش شده، چنان‌که در سال گذشته ۷۰ کنسرت موسیقی برگزار شد و لغو کنسرت‌ها در این استان نسبت به دیگر مناطق به حداقل رسیده و از تعداد انگشتان دست فراتر نمی‌رود. تولید انبوه فیلم و اجرای متعدد تئاتر و برگزاری نمایشگاه‌های متنوع فرهنگی و هنری و نیز درخشش گروه‌های مرتبط در عرصه ملی و بین‌المللی مانند ارکستر فیلارمونیک سنندج و ایجاد انگیزه برای تقویت ارتباط بین هنرمندان سرشناس با کردستان و برگزاری جشنواره‌های معتبر مانند جشنواره اقوام و جشنواره پیش‌روی مطبوعات کردی (برای نخستین‌بار) نشانه‌های خوبی برای نمايان كردن تفاوت فضای دولت تدبیر و امید با عصر مهرورزان دارد.

در زمینه اقتصادی نیز پروژه‌های چندی مانند لاستیک‌سازی کردستان، پتروشیمی و... به بهره‌برداری رسیده، اجرای راه‌آهن همدان به سنندج، فرودگاه سقز و بزرگراه میاندوآب به کرمانشاه (که قسمت اعظم آن در کردستان قرار دارد) شتاب بیشتری به خود گرفته، ادبیات توسعه به کردستان بازگشته و رئیس‌جمهور مشخصا از اتصال راه‌آهن سنندج به کردستان عراق برای اتصال به مدیترانه سخن می‌گوید.

گروه‌هاي اصلاح‌طلب و مدنی که حتی امکان انتشار رسانه در عصر عدالت مهرورزان از آنها سلب شده بود، اینک در دولت روحانی تولد دوباره و امکان بازسازی تشکیلاتی و مطبوعاتی و امکان برگزاری نشست‌های سیاسی یافته‌اند.

این فضای حداقلی گرچه تا نقطه آرمانی تأمین مطالبات کردها فاصله زیادي دارد، اما تحلیل درست کردها از شرایط تاریخی جنبش مدنی امروز ایران، آنان را به حرکت تدریجی و گام‌به‌گام و مسالمت‌آمیز، اما نتیجه‌بخش ترغیب می‌کند.