پیام روشن آمریکا به ایران و روسیه

یک مقام ارشد کاخ سفید روز جمعه اعلام کرد واشنگتن در حال نهایی کردن مجموعه‌ای از قراردادهایی است که به موجب آن‌ها بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار سلاح‌های تولید آمریکا و ابزارهای مرتبط به عربستان سعودی فروخته خواهد شد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا تا کمتر از یک هفته دیگر به عربستان سفر خواهد کرد.

این مقام ارشد کاخ سفید گفت: ما در مراحل نهایی برای این توافق‌ها با عربستان قرار داریم. این قراردادها هم‌زمان با سفر دونالد ترامپ در ۱۹ می و در نخستین سفر خارجی‌اش به عربستان بسته می‌شوند. ترامپ در سفرش به ریاض قرار است در سه رویداد بزرگ شامل دیدار با مقام‌های سعودی، جلسه‌ای جداگانه با رهبران شش کشور عضو شورای همکاری خلیج (فارس) و صرف ناهار با رهبران عرب و مسلمان شرکت کند.

پیام روشن آمریکا به ایران و روسیه با قرارداد ۱۰۰ میلیار دلاری فروش سلاح به عربستان
بخش اصلی دستور کار دیدار ترامپ با رهبران شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس جنگ داخلی در سوریه و ایجاد مناطق کاهش تنش در این کشور است. ترامپ قرار است علاوه بر سفر به عربستان به فلسطین اشغالی، واتیکان و بروکسل سفر کند و در نشست سران ناتو حاضر شود.

این مسئول عالی‌رتبه کاخ سفید که نخواست نامش فاش شود گفت: این بسته (توافق) در مدت 10 سال برای کمک به افزایش توان دفاعی عربستان به بیش از 300 میلیارد دلار افزایش می‌یابد؛ البته این توافق با عربستان در زمانی انجام می‌شود که آمریکا همچنان به اسرائیل و حمایت نظامی از آن در مقابل همسایگانش پایبند است.

وی تصریح کرد: این توافق‌های تسلیحاتی شامل تسلیحات آمریکایی و موارد مربوط به حفظ و نگهداری، ناو، سیستم‌های دفاع موشکی و امنیت دریایی می‌شود. ما التزام کاملی به اجرای این توافقات داریم و هدفمان افزایش توان دفاعی عربستان در مقابل تهدیداتی است که با آن مواجه می‌شوند.

این در حالی است که خبرگزاری رویترز همچنین هفته گذشته اعلام کرده بود واشنگتن در حال کار برای دریافت مجوز قرارداد تسلیحاتی با عربستان به ارزش ده‌ها میلیارد دلار است که برخی از آن‌ها جدید است و برخی از آن‌ها در سفر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا به عربستان رایزنی می‌شود. آمریکا اصلی‌ترین صادرکننده تسلیحات به عربستان به‌شمار می‌رود و جنگنده‌های اف 15 و سیستم‌های کنترل به ارزش ده‌ها میلیارد دلار در سال‌های گذشته به عربستان داده است.

دور جدید از سیاست های آمریکا برای رقابت تسلیحاتی و فروش سلاح

موضوع قرار داد عربستان و آمریکا در خرید و وفروش سلاح البته موضوع جدیدی نیست و تمامی روسای جمهوری پیشین آمریکا همین سیاست را با فراز و فرود های متفاوتی ادامه داده بودند. حتی باراک اوباما در دوران ریاست جمهوری‌اش قراردادهای فروش سلاح بسیاری را در خاورمیانه به امضا رساند به گونه ای که گزارش سازمان همکاری امنیت دفاعی پنتاگون نشان می‌دهد که ایالات متحده از سال 2009 مقدار 115 میلیارد دلار سلاح به عربستان سعودی و 198 میلیارد دلار سلاح به کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس فروخته است.

پیام روشن آمریکا به ایران و روسیه با قرارداد 100 میلیار دلاری فروش سلاح به عربستان
مؤسسه «سیپری» (SIPRI) یا «مؤسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم» (Stockholm International Peace Research Institute) در گزارش اخیر این مؤسسه درخصوص هزینه‌های نظامی در کشورهای جهان نشان داد که رشد خرید تسلیحات در منطقه خاورمیانه در پنج سال اخیر درخور توجه بوده؛ به‌طوری‌که این افزایش از زمان جنگ سرد بی‌سابقه است.

بر این اساس تجارت اسلحه در دوره ١١-٢٠٠٧ نسبت به دوره ١٦-٢٠١٢ معادل ٨,٤ درصد افزایش یافته است که بخش عمده این افزایش مربوط به منطقه خاورمیانه است. همچنین واردات تسلیحات کشورهای منطقه خاورمیانه در دوره ١٦-٢٠١٢ نسبت به دوره ١١-٢٠٠٧ رشد ٨٦درصدی نشان می‌دهد که این رقم بالغ بر ٢٩ درصد از کل واردات جهانی در دوره مذکور است. بر‌این‌اساس، عربستان سعودی و قطر، بزرگ‌ترین واردکنندگان ادوات نظامی در منطقه بوده‌اند. در پنج سال گذشته اغلب کشورهای منطقه خاورمیانه واردات تسلیحات نظامی پیشرفته را از آمریکا و اتحادیه اروپا افزایش داده‌اند. با وجود افت قیمت‌ نفت در این دوره، درگیری‌های شدید منطقه‌ای، عامل افزایش درخواست‌های روبه‌رشد برای واردات سلاح در دوره مذکور بوده است.

طبق آمار و گزارشهای متعدد عربستان سعودی دومین کشور واردکننده تسلیحات نظامی در جهان در دوره ١٦-٢٠١٢ بوده است که ٢١٢ درصد افزایش نسبت به دوره ١١-٢٠٠٧ نشان می‌دهد. تنها در سال ٢٠١٥، عربستان سعودی به دلیل حمله به یمن و مسلح‌کردن تروریست‌های منطقه در عراق و سوریه ٩‌میلیاردو ٣٠٠ ‌میلیون دلار تسلیحات خریداری کرده است که این رقم نسبت به سال قبل از آن ٥٠ درصد رشد نشان می‌دهد. از این میزان، ٨٠٠ ‌میلیون دلار صرف خرید جنگنده‌های اف-٣٥ و انواع موشک‌های هوا‌به‌هوا، هوابه‌زمین و سطح‌به‌سطح شده است.

همچنین در دوره ١٦-٢٠١٢ نسبت به دوره ١١-٢٠٠٧، واردات اسلحه قطر ٢٤٥ درصد افزایش یافته است. در سال ٢٠١٦، قطر قراردادی ١١‌میلیارددلاری را با پنتاگون (وزارت دفاع آمریکا) منعقد کرد تا بالگردهای تهاجمی آپاچی و سامانه‌های دفاع هوایی ژاولین و پاتریوت را خریداری کند. قطر امیدوار است شمار بزرگی از جنگنده‌های اف-١٥ را خریداری و جایگزین ناوگان قدیمی‌تر جت‌های جنگنده میراژ فرانسه کند.

در سال‌های اخیر با بالاگرفتن تنش در منطقه، رشد هزینه دفاعی در کشورهای خاورمیانه به‌ویژه در عربستان و قطر، چشمگیر بوده است. این رشد در شرایطی رخ داده است که قیمت نفت در چند سال اخیر کاهشی بوده اما این موضوع بر سیاست افزایش خرید تسلیحات اثری نداشته است. سازمان‌های امنیتی آمریکا در گزارش‌های خود اعلام کرده‌اند جنگ‌های نیابتی خاورمیانه می‌تواند سال‌ها به طول بینجامد که این امر سبب خواهد شد کشورهای درگیر منطقه به خرید تسلیحات گران‌قیمتی همچون جنگنده‌های اف-٣٥ (که گران‌بهاترین موجودی زرادخانه تسلیحاتی آمریکا در آینده محسوب می‌شود) هرچه بیشتر علاقه‌مند شوند.

آنچه به نظر میرسد آن است که ایالات متحده در صدد است تا از طریق فروش تسلیحات پیشرفته به منطقه خاورمیانه ضمن ادامه روند تزریق سرمایه به اقتصاد خود از طریق فروش تسلیحات، بخش مهمی از استراتژی کلان در مورد منطقه را که مبتنی بر حفط توازن قوا علیه ایران است، به خوبی پیاده کند.

این موضوع زمانی مهم جلوه میکند که اخبار و گزارش های اخیر در مورد قراردادهای نظامی میان ایران و روسیه برای خرید تجهیزات نظامی را مدنظر قرار دهیم. طبق این گزارشات بیان شده است که بعد از فروش اس ۳۰۰ به ایران از سوی روسیه قرار است سلسه ای از قراردادهای مهم نظامی و امنیتی - دفاعی میان دو کشور عقد شود که سهم مهمی در تقویت قوای نظامی ایران در منطقه خواهد داشت.

اکنون قرار داد ۱۰۰ میلیارد دلاری آمریکا با عربستان سعودی که گفته میشود طی یک دهه آینده قرار است به بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار افزایش یابد، نشانی صریح از این امر است که ایالات متحده همچنان در صدد است تا با تقویت تسلیحاتی متحدان عرب خود در منطقه، مانع از چرخش اساسی موازنه قوا در خاورمیانه شده و فشار بر ایران را به این طریق و از مسیر ایجاد یک رقابت تسلیحاتی نامتوازن با ایران و روسیه افزایش دهد.

علاوه بر ایران، این پیام واجد معانی بسیار زیادی به ویژه برای روسیه است که اکنون با سیاست حرکت به سمت خاورمیانه به نظر در پی آن است که گشایش های مهمی را در سیاست اصلی خود در اروپای شرقی و در چانه زنی با ایالات متحده و اروپا ایجاد کند.