جدی گرفتن انتخابات شوراها حال تهران را خوب می کند
انتخابات پارلمان‌های محلی در کشورهای توسعه‌یافته، به یک «عنصر سه وجهی» مجهز است که خلأ آن در ایران، برخی کرسی‌های شوراهای شهر طی ۴ دوره اخیر را در اختیار افراد «بدون برنامه، بی‌تجربه در مدیریت شهری و فاقد تایید توسط محافل تخصصی» قرار داده است.
فرآیند برگزاری انتخابات شوراهای شهر در ایران، در مقایسه با مدل تشکیل دولتهای محلی در کشورهایی که شورای شهر در آنها از «قدرت سالم» برای «اداره» و «توسعه مطلوب» شهر برخوردار است، یک «نارسایی اساسی» دارد. تحقیقات رئیس موسسه مطالعات اجتماعی دانشگاه تهران درباره «عنصر غایب» در انتخابات شوراهای شهر نشان می‌دهد: در کشورهای دارای دولت محلی «مقبول» و مورد رضایت شهروندان، یک «عنصر سه وجهی»، پیششرط ثبتنام نامزدهای انتخابات شوراهای شهر قرار می گیرد تا از ورود افراد «بی برنامه» و «بی تجربه به معنای عدم سابقه کار در لایه های پایین حکومت محلی»، به شورا جلوگیری شود و در عین حال، ریسک نامزدی برای افراد «فاقد پشتوانه رای تخصصی اولیه» افزایش یابد.
در قالب عنصر جهانی فعال در پروسه انتخابات شوراهای شهر کشورها، شرط ثبت نام، رعایت سلسله مراتب مدیریت شهری از سوی فرد متقاضی نامزدی است. فرد باید برای دورهای مشخص، در شورای محلات، تجربه حضور داشته باشد. همچنین تهیه امضای حمایت از سوی جمعی از متخصصان حوزه شهری، بهعنوان قبولی نامزد در نوعی پیش انتخابات نیز وجه دوم عنصری است که در نهایت، برای مجموعه پارلمان محلی، قدرت نظارتی و مدیریتی بر شهرداری را ایجاد می کند. نامزدهایی که حائز این دو وجه باشند، باید برنامه آینده نگر برای حل مشکلات و توسعه شهر ارائه کنند تا بتوانند آرای عمومی را به سمت خود، متمایل کنند.
این عنصر که تاکنون در چهار دوره انتخابات شورای شهر در ایران، فعال نبوده است در روزهای آینده می تواند محور تبلیغات نامزدها قرار بگیرد تا ضمانت حل و فصل آنچه «۸ دست‌انداز بزرگ در پایتخت» عنوان می شود، در پارلمان پنجم تهران به‌وجود بیاید.بررسی مدل جهانی انتخابات پارلمان‌های محلی و مقایسه آن با شکل حضور نامزدها در دور پنجم انتخابات شورای شهر از غیبت یک عنصر سه‌وجهی در عرصه رقابت چند هزار نفری کاندیداها برای به دست آوردن ۲۱ کرسی ساختمان بهشت حکایت دارد.
این تحقیقات که از سوی رئیس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران انجام شده، نشان می دهد: در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته انتخابات پارلمان محلی با تکیه به یک عنصر سه‌وجهی شامل «جلوگیری از ورود اتفاقی کاندیداها به پارلمان شهری بدون سابقه حضور فعالیت لایه های اولیه در پارلمان‌های محله ای همچون شوراهای محله»، «حمایت پیش‌انتخاباتی از نامزد در یک جمع تخصصی» و «ارائه برنامه مکتوب و آیندهنگر برای حل مشکلات شهر» پیش می رود. به این معنا که نامزدهای ورود به پارلمان‌های محلی به عنوان بازوی اصلی نظارتی بر عملکرد شهرداریها، وظیفه دارند از یک «فیلتر نامرئی سهگانه» عبور کنند. در مرحله نخست هر شهروندی که ارادهای برای حضور در شوراهای شهر دارد باید ابتدا حضور و فعالیت در سطوح پایینتر شوراها همچون شورایاری های محله ای را تجربه کند. تا از این مسیر هم با نوع فعالیتهای یک عضو شورا در مقیاس کوچک‌تر از شهر(محله) آشنا شود و هم بتواند در سطح شورای شهر برای مشکلات محلات مختلف شهر (کل شهر) چارهجویی کند. مرحله دوم به حمایت پیش‌انتخاباتی از یک کاندیدا مربوط می شود. به این صورت که هر کاندیدا پیش از ورود به عرصه
انتخابات اصلی، باید از سوی یک جمع متخصص و تعدادی از شهروندان حمایت شود و نهایتا مرحله سوم این فیلتر به ارائه برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت برای رفع فوری مشکلات حاد همچون کاهش میزان آلودگی هوا و برنامه های میان مدت و بلندمدت باهدف ارائه راهکار برای چالشهای ریشه دار همچون کاهش درآمدهای ناپایدار شهری همزمان با شروع رقابتهای انتخاباتی بازمی گردد.
الگوی جهانی پروسه ورود افراد به عرصه رقابت انتخاباتی پارلمان محلی شهرها بیان می کند داوطلبان حضور در شوراهای شهر با لحاظ این سه فیلتر میتوانند پس از انتخاب شدن به شکل مسلط و هدفدار به تقویت مسیرهای نظارتی و حرکت بر مدار مدیریت شهری کمک کنند. حسین ایمانی‌جاجرمی رئیس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران در این مطالعات تاکید دارد غیبت یک عنصر سه‌وجهی جهانی انتخابات دولتهای محلی، در انتخابات دور پنجم شوراهای شهر به خصوص در شهری چون تهران در حالی است که اداره شهر تهران به دلیل مواجهه با هشت دست‌انداز بزرگ در مقطع حساسی قرار گرفته است. طوری که بسیاری از نامزدهای انتخابات شورای شهر نه تنها از دو فیلتر اولیه عبور نکرده اند بلکه به نمایش ژستهای انتخاباتی بدون پشتوانه برنامه ای می پردازند. اما هموار کردن مسیر نظارتی شورای شهر پس از گذشت چهار دوره در مقطع حساس کنونی اداره شهر به ویژه از جهت ته کشیدن منابع مالی پایتخت ایجاب می کند نامزدهای پرشمار انتخابات شورای شهر در آستانه شروع تبلیغات وجوه سه گانه عنصر غایب را در فضای انتخاباتی احیا کنند.
الگوی جهانی
نامزد شدن برای عضویت در شورای شهر پایتخت بدون ارائه برنامه مدون برای حل مشکلات دشوار نیست؛ این در حالی است که در سایر کشورها نامزد شدن برای عضویت در پارلمان محلی شهر نیازمند عبور از سه فیلتر مهم است. در بسیاری از کشورها هر فردی برای کاندیدا شدن نمی تواند به صورت اتفاقی و بدون سابقه حضور و فعالیت در پارلمان های محله‌ای(شورایاریها) برای انتخابات شورای شهر ثبت نام کند. بهعنوان مثال در نظامهای انتخاباتی مورد قبول در کشورهای توسعه‌یافته یک فرد نمیتواند بدون آنکه عضو شورای محله باشد به عضویت شورای شهر درآید. به تعبیری دیگر یکی از پیش شرطه ای ثبت نام در انتخابات این است که پیش از آن در مقیاس کوچک‌تری تجربه کسب کرده باشد. بنابراین کسی که نماینده شورای شهر می شود یک پیشینه از حضور در چنین عرصهای را در مقیاسی کوچک‌تر دارد. بنابراین خود به خود فردی که معروف شده و در المپیک مدال گرفته است یک دفعه نمی تواند در انتخابات شورای شهر شرکت کند بلکه تا چند سال باید در عرصه محلی فعالیت کند و آموزش ببیند. اما یکی از اشکالات اصلی حکومتهای محلی در ایران نبود سلسله مراتب کاری است.
دومین فیلتر، حمایت پیش‌انتخاباتی از نامزد در یک جمع تخصصی است. در این فیلتر هر نامزدی باید چند هزار امضا جمع آوری کند که نشانه حمایت این تعداد نفرات از کاندیدا شدن این فرد برای عضویت در شورای شهر است. همچنین نامزد انتخاباتی باید پولی را در حسابی بگذارد که اگر از تعداد امضای جمع شده آرای کمتری را در انتخابات کسب کرد این پول به نفع دولت ضبط شود. به تعبیر دیگر فرد کاندیدا باید اعتبار اولیه و پشتوانه مالی داشته باشد. سومین فیلتری که از سوی کاندیداها در سایر کشورها مورد توجه قرار میگیرد ارائه برنامه و راهکار برای تک تک مشکلات شهر است. کارشناسان و صاحب‌نظران شهری معتقدند اگرچه در برخی کشورها فیلترهای متعددی برای ثبت نام افراد در انتخابات پارلمان‌های محلی وجود دارد اما در ایران چنین سخت گیری هایی برای ثبت نام افراد وجود ندارد و یک فرد ممکن است فقط به اعتبار مدرک تحصیلی یا سابقه کاری بستگان خود در انتخابات ثبت نام کند. به گفته آنها غیبت این عنصر سه‌وجهی به ویژه در دوره پنجم شورای شهر بارزتر می شود، چراکه به نظر می رسد فعالیت در این دوره شورا کار آسانی نیست چون مسائلی که شهرداری در سالهای گذشته داشته هنوز حل
نشده است.
هشت دست‌انداز مدیریت شهری
مطالعات اخیر رئیس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران حاکی از آن است که پارلمان محلی پایتخت در دور پنجم با هشت دست‌انداز در اداره مطلوب پایتخت روبه رو است که در غیاب عناصر اصلی انتخاب اعضای شورا مشکلات بیشتری ایجاد می کند.
دست‌انداز اول موضوع ناپایداری درآمدهای شهری است. طی چند دهه اخیر مدیریت شهری با هدف کسب درآمدهای سهل‌الوصول از هر فرصتی برای فروش تراکم و تغییر کاربری استفاده کرده است، اما به نظر میرسد هماکنون سقف کسب درآمد از این محل به ویژه پس از دو دهه گذشته به دلیل نوع تفکر خاص حاکم بر مدیریت شهری پرشده است. در این دوره مدیریت شهری تنها زمینهای باقی مانده شهر تهران که در منطقه ۲۲ قرار داشت و ذخیره گاه تهران به لحاظ زمین شهری بود زیر بار ساخت و سازهای گسترده رفت و عمده درآمدهای به دست آمده از این محل هزینه شد. بنابراین اولین چالشی که شورای دوره پنجم با آن مواجه است مساله تامین درآمد است.
از این رو شورای شهر باید راه‌حلی برای کسب درآمدهای پایدار و سالم پیدا کند چون نه تنها شهر تهران تحمل تراکمفروشی بیشتر را ندارد بلکه به میزان گذشته نیز امکان سرمایهگذاری در آن وجود ندارد. دست‌انداز دوم تورم نیروی انسانی در شهرداری تهران است. مطابق با گزارشهای ارائه شده حدود ۶۰ تا ۷۰ هزار نفر در شهرداری تهران نیروی شاغل وجود دارد که بیش از ۵ تا ۶ برابر ظرفیت انسانی پیش‌بینی شده برای مجموعه شهرداری است. این حجم نیروی انسانی شاغل در مجموعه نیازمند حقوق و مزایا هستند، بنابراین چالش منابع درآمدی در این حوزه نیز مشکل زا است و باید راه حلی پیدا شود که چطور شهرداری را از زیر بار تورم نیروی انسانی رها کنند.
دست انداز سوم موضوع بحرانهای شهر تهران همچون آلودگی هوا و ترافیک شهر است که نه تنها حل نشده بلکه هر سال شاهد بدتر شدن آن هستیم بنابراین باید نامزدهای انتخابات شورای شهر برنامههای خود را بهصورت دقیق برای حل این مشکلات ارائه دهند. چهارمین دستاندازی که باید مورد توجه اعضای شورای شهر تهران در دوره بعدی قرار گیرد مساله منطقه تهران یا همان مجموعه شهری تهران است، چراکه تهران شهری است که با شهرها و روستاهای اطراف خود تعامل زیادی دارد و اگر هماهنگی لازم بین شهرها و روستاها نباشد نتیجه آن آشفتگی می شود که هم اکنون در منطقه شهری تهران تا کرج شاهد هستیم. به تعبیری دیگر در حال حاضر شورای شهر تهران نباید فقط به شهر تهران فکر کند بلکه باید برنامهای ویژه مجموعه شهری تهران تدوین کند.
در این مرحله نقطه تلاقی غیبت وجه سوم عنصر جهانی انتخابات شورای شهر یعنی ارائه برنامه مدون برای رفع مشکلات شهر نمایان می شود. از دیدگاه ایمانی جاجرمی اعضای شورای شهر تهران در دوره بعدی در جریان تدوین برنامه مجموعه شهری تهران باید به هزینه های تحمیلی از سوی شهرها و روستاهای اطراف به پایتخت نیز توجه کنند. در حال حاضر هزینه هایی بدون ارائه هیچ نوع امتیاز یا منفعت متقابل به شهر تهران فقط بر گردن پایتخت افتاده است. بهعنوان مثال شهرهایی همچون کرج، اسلامشهر و... به دلیل نزدیکی به تهران وسعت و ارزش پیدا کردهاند، اما منافع چندانی را به شهر تهران نمی رسانند. از این‌رو به نظر می رسد اگر یک مدیریت یکپارچه در قالب هماهنگی و تعامل میان شهرهای منطقه شکل بگیرد می توان به ارائه خدمات در مقیاس بزرگتر برای کاهش هزینه ها اقدام کرد. به عنوان مثال در حوزه حمل و نقل عمومی به جای آنکه هر شهرداری به صورت جداگانه یک سازمان اتوبوسرانی داشته باشد میتوان در یک مقیاس بزرگتر یک سازمان اتوبوسرانی منطقه ایجاد کرد.
دست انداز پنجمی که شهر تهران با آن مواجه است شکاف اجتماعی میان مناطق ۲۲ گانه پایتخت است. در حال حاضر عمده پروانه های ساخت وساز در مناطق یک، دو، سه، پنج و ۲۲ صادر میشود ولی سایر مناطق تهران همچون منطقه ۱۲ جزو مناطق فرسوده هستند. بنابراین لازم است اعضای دوره پنجم شورای شهر تهران درخصوص نوسازی بافت فرسوده برنامه های ویژهای داشته باشند.
همچنین تهران شهری است که از تمام نقاط کشور افراد آسیب دیده را جذب میکند حال سوال اینجاست که آیا برنامهای برای ساماندهی افراد مهاجر و جویای کار به شهر تهران وجود دارد. این مساله ششمین دستاندازی است که اعضای پارلمان محلی پایتخت با آن مواجه هستند به ویژه آنکه آمارها حاکی از رشد جذب جمعیت مهاجر طی پنج سال اخیر به استان تهران است. دست‌انداز هفتم موضوع رقابت تهران در سطح منطقه است. عضو جدید شورای شهر باید درخصوص این مساله فکر کند که تهران چگونه باید با استانبول، دبی، باکو و... رقابت کند و بتواند جایگاه جهانی شهر تهران را ارتقا دهد.
و نهایتا مساله هشتمی که اعضای دوره پنجم شورای شهر با آن روبه رو هستند شهردار آینده است. جاجرمی معتقد است: تیمی که برای اداره تهران انتخاب می شود باید از هم اکنون عنوان شود که چه برنامه هایی برای اداره پایتخت دارد و برنامه جامع شهر تهران را چگونه اجرایی خواهند کرد، اما در حال حاضر هیچ ایدهای از سوی کاندیدها دیده نمی شود فقط مساله رقابت است این یک قسمتی از موضوع است مساله این است که فردای انتخابات باید تهران اداره شود و برای مشکلات آن برنامه ارائه دهند.
سه پیامد ورود اتفاقی چهرهها به شورا
افراد معروف و مشهور اگرچه به عنوان چهره شناخته شدهاند، اما تجربه نشان داده است این افراد اگر نتوانند در قالب یک برنامه از قبل فکر شده به صورت هماهنگ با هم همکاری کنند نتیجه آن سوء مدیریت شهری، از دست رفتن فرصتهای شهر، تشدید مشکلات شهر و به فروش رفتن شهر میشود.
مطالعات اخیر جامعه شناسان شهری به مسائل شهر تهران نشان می دهد: الگوی مدیریت شهری طی سالهای گذشته نشان دهنده حاکمیت یک نوع تقلیل‌گرایی و کاستن مساله شهر به کسب درآمد است که منجر به تشدید مشکلات شهر تهران شده است. مشاهده چنین روندی در شهر تهران این سوال را در ذهن به وجود میآورد که آیا بهعنوان مثال شهردار لندن یا پاریس ایده فروش تراکم در اطراف فضاهای شهر خود مثل برج ایفل را ندارند مسلما چنین ایدهای دارند، اما به نتیجه آن فکر می‌کنند که با اجرای چنین ایدهای شهر از دست میرود، اما در تهران به نظر میرسد هنوز پارادایم شهردار تهران در سالهای ۱۳۰۲ تا ۱۳۱۲ در الگوی مدیریت شهری فعلی حاکم است به این معنا که همه برنامهها در قالب پروژه و کسب درآمد از آن دیده میشود و در نهایت میدانهای شهری، محلات شهری، کیفیت زندگی شهری، زمینهای ذخیره شهری و فرصتهای توسعه آینده از دست می رود.
بررسیهای موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران از نحوه ورود چهرهها به پارلمان محلی پایتخت نشان می دهد: در سایر کشورها نیز تجربه حضور چهرههای ورزشی و هنری در پارلمان یا انجمن شهر یا سایر عرصه های سیاست وجود دارد. به عنوان مثال رونالد ریگان رئیس جمهوری آمریکا پیش از ورود به عرصه سیاست یک هنرپیشه نسبتا معروف هالیوود بود، اما تفاوت حضور این چهره ها با چهره هایی که بهعنوان مثال در انتخابات شورای شهر تهران حضور پیدا می‌کنند در یک نکته است. در بسیاری از کشورهای دنیا چهره ها پیش از ورود به عرصه سیاست یک نوع تعلیم تربیت حزبی و کار سیاسی می بینند. یعنی صرفا این‌طور نیست که یک نفر به خاطر چهره زیبا یا شهرت در عرصه غیرسیاسی از جمله اینکه در دنیای ورزش مقامی کسب کرده است یا در خانواده مشهوری به دنیا آمده است وارد عرصه سیاست شود.
ارسال نظر