نگاه ایران به انتخابات فرانسه

روزنامه شرق: مارین لوپن، نماینده قدرتمند‌ترین حزب راست‌گرای اروپا و رهبر جبهه ملی فرانسه امروز (یکشنبه) در حالی به مصاف امانوئل ماکرون می‌رود که براساس نظرسنجی‌ها شانس کمتری برای پیروزی دارد. ایرانی‌ها نیز همین را می‌خواهند. این را می‌خواهند چون نگران روابط خود با فرانسه به‌عنوان سردمدار اتحادیه اروپا هستند. روابطی که بعد از اجرائی‌شدن برجام در مسیر رشد قرار گرفت. فرانسه که در مذاکرات هسته‌ای اغلب ساز ناکوک می‌زد، بعد از امضا و اجرای توافق راه دیگری در پیش گرفت. میزبان هیئت‌های سیاسی و اقتصادی ایران بود و هیئت‌های سیاسی و اقتصادی خود را به ایران فرستاد تا جای خود را در بازار ایران باز کند.

یکی از مهم‌ترین سفرهای رسمی در این دوره سفر حسن روحانی رئیس‌جمهور کشورمان به پاریس بود. مذاکرات او با مقامات فرانسوی که امانول ماکرون وزیر اقتصاد نیز در آن نقش مهمی داشت، برای اقتصاد ایران نتایج خوبی داشت. خوب به اندازه امضای ٣٥ تفاهم‌نامه و خرید ایرباس. لوران فابیوس و ژان ماک ایرو دو وزیر خارجه فرانسه نیز به ایران آمدند. این رفت‌وآمدها بهبود روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور را نوید داد.

فرانسه حتی بعد از روی‌‌کارآمدن دونالد ترامپ در آمریکا تلاش کرد او را به پایبندی به برجام متقاعد کند. ازهمین‌رو رئیس‌جمهوری این کشور چند ساعت بعد از پیروزی ترامپ با او تلفنی مذاکره کرد. همه اینها به خاطر توسعه منافع اقتصادی بود. رشد نرخ حجم مبادلات تجاری دو کشور از ٥٦٢‌ هزار یورو به یک‌میلیارد‌و ٩٠٠‌ هزار یورو در سال گذشته و قراردادهای امضاشده برای سرمایه‌گذاری‌های مشترک به‌ویژه در زمینه خرید هواپیما و صنعت خودرو از جمله همین منافع است که اکنون در صورت پیروزی خانم لوپن به‌ خطر می‌افتد. او خواهان فرگزیت است و در مقایسه با ماکرون کمتر به رشد روابط سیاسی و اقتصادی فرانسه و ایران کمک خواهد کرد.

لوپن یکی از نمایندگان کمیته تجارت خارجی اتحادیه اروپا درباره روابط ایران و اتحادیه اروپا پس از توافق هسته‌ای بود. آن کمیته توافق هسته‌ای را راهکاری برای همکاری بیشتر کشورهای اروپایی با ایران و به نفع همه دانسته بود. لوپن حتی از جمله سیاست‌مداران مخالف استفاده از تحریم‌ها به‌عنوان اهرم فشار بر ایران درباره موضوعاتی مانند حقوق بشر است و قبلا هشدار داده که این رویکرد ممکن است به‌عنوان تحمیل ارزش‌های غربی و استعمار فرهنگی قلمداد شود.

گفتنی است لوپن در بند دیگری از اصلاحیه پیشنهادی کمیته تجارت خارجی اتحادیه اروپا که به تصویب نرسید، خواستار این بود که اعضای اتحادیه اروپا از شرکت‌های اروپایی در برابر قوانین برون‌مرزی ایالات متحده که به خاطر ممانعت از همکاری اقتصادی اروپا و ایران وضع شده‌ است، دفاع کنند.

نگاه لوپن و ماکرون به خاورمیانه

مسائل خاورمیانه از جمله بحران سوریه برای همه دنیا مهم است و اختلاف یا اتفاق‌نظر درباره آن می‌تواند به سردی یا گرمی روابط کشورها منجر شود. ازهمین‌رو حمایت راست‌های افراطی در فرانسه از بشار اسد می‌تواند در روابط ایران و لوپن تأثیر مثبتی داشته باشد.

مارین لوپن و دیگر رهبران این جریان فکری در مصاحبه‌های اخیر خود بارها از رئیس‌جمهور سوریه حمایت کرده‌اند. به‌عنوان مثال ماریون مارشال لوپن عضو جبهه ملی در پارلمان فرانسه و خواهرزاده مارین لوپن پیش‌تر (دسامبر ۲۰۱۶) گفته بود که غرب راهی جز انتخاب میان اسد یا اسلام‌گرایان در سوریه ندارد. راست‌گراها برخلاف دولت اولاند بیش از عربستان سعودی و قطر به ایران و سوریه نزدیک هستند. مصداق این مدعا آن است که مارشال لوپن در مصاحبه‌ای از حمایت‌های دولت فرانسه از قطری‌ها و سعودی‌ها انتقاد کرده بود.

پیش از آن (۲۰۱۵ - گفت‌وگو با روزنامه سوئیسی لتمپس) خود مارین لوپن نیز گفته بود که درحال‌حاضر اسد تنها فردی است که می‌تواند سوریه را اداره کند و آن را از بی‌نظمی و آشوب و هرج‌ومرج مصون بدارد. او گفته بود مبارزه علیه اسد به معنای آن است که غرب با دست خود داعش را تقویت کرده باشد. لوپن همچنین روز ٢٠ فوریه در سفری به بیروت، بشار اسد را «تنها راه‌حل پایدار» برای جلوگیری از قدرت‌گرفتن داعش در سوریه دانست.

امانوئل ماکرون رقیب او نیز در حوزه خاورمیانه با دولت کنونی فرانسه اختلاف‌نظرهایی دارد. او در سفر اخیر خود به لبنان (اواخر ژانویه) سیاست خارجی‌اش را تشریح کرد. به اعتقاد او اگرچه نباید از «بشار اسد»، رئیس‌جمهوری سوریه حمایت كرد ولی باید با او مدارا کرد. درعین‌حال، نباید برای مذاکرات صلح هم پیش‌شرط کناره‌گیری اسد را مطرح کرد. ناگفته نماند که او کمی بعد (آوریل سال جاری) و در بحبوحه حادثه شیمیایی مشكوک در منطقه «خان‌شیخون» در استان ادلب سوریه رویکرد دیگری داشت و گفت باید علیه دولت سوریه مداخله بین‌المللی شود.

ماکرون درباره تنش‌های موجود میان عربستان سعودی و ایران نیز معتقد است که باید توازن را حفظ کرد. به گفته او «اشتباه است اگر فرانسه مثل گذشته زیاد طرفدار عربستان سعودی باشد... . این به معنای آن نیست که ما روابط خود را با ایران طوری پایه‌گذاری کنیم که امنیت عربستان سعودی و اسرائیل به مخاطره بیفتد». به عقیده او، «فرانسه نباید در بازی قدرت میان دو کشور مهم منطقه مداخله کند... فرانسه باید هم با ایران حرف بزند هم با عربستان سعودی».

ماکرون حتی می‌گوید «من در برابر این دو قدرت منطقه‌ای یک سیاست گفت‌وگو‌محور را پیش خواهم گرفت. از ایران مسئولیت‌پذیری در برابر توافق هسته‌ای را خواستار خواهم شد و از عربستان سعودی هم می‌خواهم که سیاست مسئولانه‌ای در پیش بگیرد و به‌هیچ‌وجه هیچ نوع تبانی با جنبش‌هایی که دست به افراط‌گرایی و تروریسم می‌زنند، نداشته باشد».

دوست یا دشمن اسرائیل

یکی دیگر از گرایشات راست‌گراها که احتمالا در تقویت روابطشان با ایران مؤثر است، رویکرد یهودستیزانه آنهاست. ژان ماری لوپن پدر مارین لوپن از سوی مخالفانش به نئونازی‌بودن متهم شده بود. موضع او در قبال تمام اقلیت‌ها به‌ویژه یهودیان در دوران رهبری جبهه ملی فرانسه بسیار تند بود. مارین لوپن در سال ۲۰۱۵ به صراحت گفته بود که حزبش از طرح دولت و لزوم تشکیل دولت فلسطینی حمایت می‌کند. او درعین‌حال گفته بود اگرچه مخالف شهرک‌سازی‌ براي يهودي‌هاست حق حاکمیت و تضمین امنیت اسرائیل را به رسمیت می‌شناسد.
یک چشم به لوپن، یک نگاه به ماکرون

این درحالی است که امانوئل ماکرون به دلیل مواضعی از قبیل مخالفت قاطع با تحریم اسرائیل، بخش قابل توجهی از آرای یهودیان فرانسه را از آن خود کرده است. او برخلاف لوپن که اعلام کرده تمامی افراد دارای دو ملیت فرانسه- اسرائیلی باید یکی از این دو ملیت را انتخاب کنند، در سفر رسمی خود به اسرائیل (سپتامبر ٢٠١٥) گفته بود که زندگی در اسرائیل به معنای قطع ارتباط با زادگاه شهروندان یهودی فرانسه نیست و فرانسوی- اسرائیلی‌ها دارای دو فرهنگ هستند که باید از آن محافظت کرده و آن را عزیز بدارند. ماکرون با اشاره به اینکه باید روابط این افراد با فرانسه پایدار بماند، گفته بود نهاد‌های فرانسوی مهاجرت یهودیان فرانسوی به اسرائیل را مورد احترام قرار می‌دهند و آن را پذیرفته‌اند.

اتفاق‌نظر ایران و لوپن درباره روسیه

همکاری و نزدیکی با روسیه و پوتین دیگر نقطه اتفاق نظر ایران و لوپن خواهد بود. حزب لوپن همیشه با تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه روسیه مخالف بوده است. تلاش لوپن برای نزدیکی به روسیه در حالی است که ماکرون سعی می‌کند تا جایی که می‌تواند از مسکو فاصله بگیرد.

او در یکی از مصاحبه‌های خود پیش از دور اول انتخابات گفته بود «به پوتین خیلی قاطع و محکم می‌گویم که آماده احیای مذاکره برای حل بحران‌هایی که روسیه در آنها دخیل است (سوریه و اوکراین) هستم و بدون خصومت‌ورزی و درعین‌حال واگذاری هیچ‌گونه امتیازی، در دفاع از ارزش‌های فرانسه هوشیار خواهم بود». روسیه نیز بلافاصله پس از اعلام نتایج دور اول انتخابات اعلام کرد مسکو به آرای مردم فرانسه احترام می‌گذارد. «دیمیتری پسکوف»، سخنگوی رئیس‌جمهوری روسیه تأکید کرد ما خواهان برخورداری از یک رابطه معقول و مناسب دوجانبه با فرانسه هستیم و به همین منظور رئیس‌جمهوری منتخب این کشور برای ما قابل احترام است.

گفتنی است خانم لوپن می‌خواهد با همه کشورها روابط دیپلماتیک یکسان داشته باشد و با اینکه به یک کشور امتیاز داده شود، مخالف است. او گفته است «من خواستار چنان دیپلماسی‌ای هستم که فاصله‌اش هم از ایالات متحده و هم از روسیه یکسان باشد». به‌این‌ترتیب لوپن درحالی هم‌زمان از نزدیکی به آمریکا و روسیه سخن‌ می‌گوید که رقیب جوان او نسبت به مواضع ترامپ بیشتر منتقد است. بر همین اساس تحلیلگران معتقدند اگر ترامپ در قبال اروپا تندتر برخورد کند، حتما روابط فرانسه و این کشور (در صورت ریاست‌جمهوری ماکرون) تفاوت‌هایی خواهد داشت.

ایران به دنبال روابط متوازن با فرانسه

اتفاق‌نظرهای لوپن با ایران درباره توافق هسته‌ای، سوریه، حقوق فلسطینی‌ها و همکاری با روسیه برای اینکه ایرانی‌ها او را به ماکرون ترجیح دهند، کافی نیست. ماکرون ٣٩ساله که در صورت پیروزی جوان‌ترین رئیس‌جمهور فرانسه خواهد بود در بهبود روابط ایران و فرانسه در ماه‌های اخیر نقش مهمی داشته است.

او با باقی‌ماندن فرانسه در اتحادیه اروپا کاملا موافق است و این در مسیر توسعه روابط اقتصادی ایران و اتحادیه اروپا خیلی مؤثر خواهد بود. ازهمین‌رو تحلیلگران ایرانی تصور می‌کنند که سیاست متوازن و رو به بهبودی با ایران در پیش‌خواهد گرفت. به‌عنوان مثال، علی سجادی انصاری وابسته نظامی سابق ایران در فرانسه در گفت‌وگویی گفته بود «فکر می‌کنم آقای مكرون تلاش خواهد کرد نسبت به جمهوری اسلامی ایران، سیاستی متوازن و متعادل را دنبال کند و بیشتر به دنبال توسعه و ارتقای روابط باشد تا کاهش سطح روابط یا تیرگی. به نظر می‌رسد دست‌کم روند کنونی ادامه پیدا خواهد کرد».

ماکرون که به هوادارانش اطمینان داده در برنامه‌ او هیچ دیواری وجود ندارد، امنیت واقعی را در باقی‌ماندن مرزهای اروپایی‌شان می‌داند و این همان چیزی است در بهبود روابط ایران و فرانسه به‌عنوان عضوی از اتحادیه اروپا مهم خواهد بود.