چرا فیسبوک می‌خواهد فکر مردم را بخواند؟

روزنامه عصر ارتباط: انتقاد از اعتیادآور بودن گوشی‌های هوشمند و اختصاص زمان کاربران به آن به‌صورت شبانه‌روزی برای شرکتی که بخش اعظم درآمدهای خود را از همین دستگاه کوچک و جیبی به دست می‌آورد کار غیرمنتظره‌ای است. ولی «رجینا دوگان» مدیر مرکز نوآوری‌های فیسبوک موسوم به Building ۸ سخنرانی خود را در کنفرانس سالانه این شبکه اجتماعی یعنی F۸ به این صورت آغاز کرد. او گفت: «گوشی‌های هوشمند قدرت زیادی در سراسر جهان دارند، ولی استفاده از آنها به صورت گسترده عواقب ناخواسته‌ای را در پی داشته است که نباید آنها را نادیده گرفت».

او در ادامه صحبت‌های خود توضیح داد: «گوشی‌های هوشمند برای ما هزینه‌هایی را هم در پی دارند. این دستگاه امکان می‌دهد با افرادی که فاصله زیادی با ما دارند به گونه‌ای ارتباط داشته باشیم که گویا در کنار ما نشسته‌اند. با این وجود اگر گوشی هوشمند نبود و ارتباطات حضوری به قوت خود باقی مانده بود، مزایای بیشتری در اختیار می‌گرفتیم».

مدیر مرکز نوآوری‌های فیسبوک در صحبت‌های خود به این مساله اشاره کرد که این داروی اعتیادآور باید کنار گذاشته شود تا بار دیگر ارتباطات را به صورت حضوری تجربه کنیم. او گفت: «این یک انتخاب نادرست است. این دستگاه نباید تا این اندازه مهم شود و همه بخش‌های زندگی را زیر کنترل خود بگیرد».

پاسخ درست به این اعتیاد مدرن چیست؟

**شرکت فیسبوک سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای انجام داده است تا به کمک توسعه فناوری‌های جدید در آینده نه‌چندان دور بتواند امواج مغزی شما را بخواند. بر این اساس با فناوری مذکور نیاز نیست سر خود را به سمت گوشی بچرخانید تا متن پست الکترونیکی را تایپ کنید و فقط کافی است به متن مورد نظر فکر کنید تا در آن واحد برای شما نوشته شود.**

شرکت فیسبوک یک گروه ویژه متشکل از 60 کارشناس در حوزه‌های مختلف از جمله فناوری یادگیری ماشینی و متخصصان عصب‌های مصنوعی را گرد هم آورده است تا چنین سیستمی را راه‌اندازی کند. فیسبوک همچنین یک مهندس رابط‌های رایانه-مغز و یک مهندس تصویربرداری عصبی را در راس این گروه قرار داده است. هدف از تشکیل گروه 60 نفره ساخت یک سیستم ویژه است که بتواند در هر دقیقه بیش از 100 کلمه تایپ کند و این سیستم پنج برابر نسبت به فرآیند تایپ کردن توسط کاربر در گوشی هوشمند سریع‌تر عمل می‌کند. سیستم مذکور به صورت مستقیم به مغز انسان متصل می‌شود و از آن فرمان می‌گیرد.

خانم دوگان در این خصوص توضیح داد: «ساخت چنین سیستمی به ظاهر غیرممکن به نظر می‌رسد، ولی به‌کارگیری عمومی آن از چیزی که فکر می‌کنید نزدیک‌تر است و به زودی می‌توانید به صورت عملی آن را مشاهده کنید».

او در صحبت‌های خود روی این مثال تاکید کرد و گفت تصور کنید شخصی از ناحیه نخاع دچار مشکل شده است و نمی‌تواند اندام خود را به راحتی حرکت دهد. یک تراشه کوچک به اندازه نخود در بدن او جاسازی می‌شود که قادر است همه سیگنال‌های مغزی را دریافت کند و به او امکان دهد با استفاده از قدرت فکر و بدون درگیر کردن دست‌ها متن‌ مورد نظر خود را تایپ کند.

**فیسبوک به دنبال ساخت فناوری هوشمندی است که فرآیند مذکور را بدون هرگونه عمل جراحی و کاشت تراشه در بدن انسان انجام می‌دهد و بدون نیاز به الکترودهای هوشمند می‌تواند امکان خواندن فکر افراد را فراهم کند. این همان اتفاقی است که با علم امروز غیرممکن به نظر می‌رسد و خانم دوگان تاکید دارد که از هم‌اکنون تا زمان عرضه عمومی آن فاصله زیادی باقی نمانده است.**

فیسبوک به جای آنکه از تراشه‌ها و الکترودهای سازگار با بدن انسان استفاده کند،‌در نظر دارد حسگرهای غیرتهاجمی را مورد استفاده قرار دهد که می‌توانند در هر ثانیه صدها بار امواج مغز را اندازه‌گیری کنند و با کیفیت بسیار بالا تمام سیگنال‌های مغزی مرتبط با زبان را در آن واحد رمزنگاری کنند. مدیر مرکز نوآوری‌های فیسبوک در این خصوص اظهار داشت: «چنین فناوری در طور تاریخ ارایه نشده است؛ ولی انسان امروزی به فناوری با چنین قابلیت‌هایی نیاز دارد».

شرکت توسعه‌دهنده بزرگترین شبکه اجتماعی جهان برای ساخت فناوری مذکور به سیستم‌های تصویربرداری نوری نیاز دارد و در این زمینه از لیزرها کمک می‌گیرد تا تمام تغییراتی که در نورون‌های مغزی اتفاق می‌افتد را ثبت کند. این سیستم قادر است تمام کلمات پراکنده‌ای که مغز انسان پیش از بیان آنها از طریق زبان شکل می‌دهد را شناسایی کند. اگر سیگنال‌های مغز بتوانند خوانده شوند، به راحتی می‌توان آن را به دیگران انتقال داد.

توجه داشته باشید** فیسبوک شرکتی است که هم‌اکنون اطلاعات شخصی بخش اعظم کاربران جهانی را در اختیار دارد و از این طریق پول درمی‌آورد. ولی هم‌اکنون تصمیم گرفته است یک گام جلوتر رود و به جز اطلاعات شخصی، تفکرات شخصی شما را هم زیر نظر بگیرد و فکر مردم را بخواند. **

خانم دوگان طی سخنرانی خود تلاش کرد ترس و نگرانی مردم در مورد فناوری جدید فیسبوک برای خواندن فکر آنها را از بین ببرد. او گفت که فناوری مذکور فقط می‌تواند سیگنال‌هایی را بخواند که مربوط به زبان و کلمات می‌شوند و به همین خاطر دیگر بخش‌های ذهن به صورت اختصاصی برای در اختیار فرد باقی می‌ماند. دوگان توضیح داد: «ما قصد نداریم همه تفکراتی که در مغز انسان شکل می‌گیرد را رمزنگاری کنیم و به آنها دست پیدا کنیم. ما در تلاشیم فناوری هوشمندی بسازیم که بتواند کلمات را در مغز انسان شناسایی کند و آنها را به زبان صوتی یا نوشتاری تبدیل کند».

بدیهی است در هر لحظه تفکرات مختلف در مغز انسان شکل می‌گیرد و از ذهن او عبور می‌کند که دسترسی به آنها می‌تواند حریم شخصی هر فرد را زیرپا بگذارد. با این وجود خانم دوگان به فناوری جدید بسیار خوشبینانه نگاه می‌کند و بر این مساله تاکید دارد که فیسبوک فقط بخشی از مغز را که مربوط به پردازش کلمات و لغات است زیر نظر می‌گیرد و از این طریق به مردم کمک می‌کند آسان‌تر از قبل در دستگاه موبایلی خود تایپ کنند.

او می‌گوید: «بدون آنکه گوشی هوشمند را در دست بگیرید به راحتی می‌توانید به او پیام متنی بفرستید، پست الکترونیکی را به فرد مورد نظر ارسال کنید و بدون هرگونه غلط تایپی در کوتاه‌ترین زمان همه نامه‌نگاری‌های خود را انجام دهید. این اتفاق برای همیشه از بین می‌رود که متن شما به صورت اشتباه به شخص دیگری ارسال شود».

به هر حال، برای مدیر نوآوری‌های فیسبوک که گوشی هوشمند را عامل جدا شدن انسان‌ها از یکدیگر می‌داند چنین فناوری می‌تواند زمینه لازم برای دورتر شدن کاربران از هم را فراهم سازد. باید دید شرکت توسعه بزرگترین شبکه اجتماعی جهان تا چه اندازه در این زمینه به موفقیت می‌رسد.