سرنوشتی که برای پسته و زعفران رقم خورد

خبرگزاری ایسنا: راه‌اندازی بورس زعفران و پسته در راستای نقدینگی محصولات کشاورزی، تشکیل بازار منسجم به منظور حضور فعال در بازار جهانی، مدیریت نوسانات قیمت این محصولات، جلوگیری از واسطه گری، تنظیم بازار و شفافیت اقتصادی یکی از مجموعه اقدامات وزارت امور اقتصادی و دارایی در دولت یازدهم بوده است.

وزارت اقتصاد در هشتاد و سومین روز از اجرای برنامه ١٠٠ روز ١٠٠ اقدام که در آن به معرفی ١٠٠ اقدام وزارت اقتصاد در دولت یازدهم می پردازد با معرفی «ساماندهی بازار پسته و زعفران ایران در دولت یازدهم»، به عنوان یکی از دستاوردهای وزارت اقتصاد در گزارشی آورده است: ایران به عنوان یکی از بزرگترین تولید کنندگان پسته و زعفران در دنیا شناخته می شود، در حال حاضر کشورمان به تنهایی بیش از ۹۶ درصد زعفران و ۴۰ درصد از کل تولید جهانی پسته را تولید می‌کند. از این رو در بین استانهای کشور استان کرمان با سهمی معادل ۳۸ درصد از کل تولید کشور مقام اول و استان خراسان رضوی و یزد هر یک با تولید حدود ۱۸ درصد در رتبه های بعدی قرار دارد. به طوری که در حال حاضر ۴۰ درصد از سهم تولید کل جهان به ایران اختصاص می یابد. پسته بعد از صنایع گاز و پتروشیمی و فرش مهم ترین محصول در سبد صادرات غیر نفتی ایران محسوب می شود.

در نتیجه به دلیل حجم بالای تولید پسته و زعفران، ساماندهی این محصولات در داخل کشور و گرفتن بازار جهانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به منظور تنظیم بازار و حضور فعال در بازار جهانی این محصولات، وزارت امور اقتصادی و دارایی به این نتیجه رسید که ۵ متغیر مهم اثرگذار در تقاضا یعنی محصول، قیمت، کانال‌های توزیع، بسته‌بندی و تبلیغات را مدیریت کند، چرا که بازار زعفران و پسته در کشور ما مبتنی بر خرده فروشی است و باید منسجم و از استانداردهای روز بهره مند شود. به همین منظور کارشناسان اقتصادی بر این عقیده اند که پسته و زعفران به دلیل بازار نقدی روان، استاندارد پذیری، وجود انبارهای مناسب جهت نگه داری آن، قابلیت نگه داری در مدت زمان معین و وجود مازاد عرضه، قابلیت معامله در قالب معاملات فیزیکی و گواهی سپرده کالایی می تواند در بورس جایگاه ویژه ای داشته باشد.

مزایای گواهی سپرده کالایی

شورای عالی بورس و اوراق بهادار در تاریخ ۱۲ خرداد ماه ۱۳۹۳ بر اساس بند ۲۴ ماده یک و بند ۴ ماده ۴ قانون بازار اوراق بهادار مصوب آذرماه ۱۳۸۴، "گواهی سپرده کالایی" را به عنوان ابزار مالی قانون بازار اوراق بهادار، شناسایی و تصویب کرد. گواهی سپرده کالایی، اوراق بهاداری است که بیانگر مالکیت دارنده کالا بر مقدار معین آن با پشتوانه قبض انبار استانداردی که توسط انبارهای مورد تایید بورس صادر می‌شود. در این روش، دارندگان زعفران و پسته، با استاندارد خاصی که بورس اعلام می کند، می توانند با اخذ کد بورس اوراق بهادار (سهام)، محصول خود را به انبار پذیرش شده نزد این سازمان سپارند و در قبال آن، قبض انباری (گواهی سپرده ای) دریافت کنند.

این افراد می‌توانند با مراجعه به کارگزاری های بورس و تکمیل فرم درخواست فروش، محصولات خود را از طریق بورس بفروشند و یا آن را تا مدت معینی در انبار نگهداری کنند. یکی از مزایای گواهی سپرده کالایی برای فعالان این بازار، عدم نیاز تحویل فیزیکی محصولات است به طوری که نیازی به جابه جایی و پرداخت هزینه و افت مربوطه در هر بار خرید نیست. از دیگر مزایای این گواهی‌ها می توان به نگهداری کالا در شرایط استاندارد با هزینه‌های پایین، امکان خرید و فروش مستمر و متعدد بدون جابجایی، ایجاد اطمینان در خریدار و فروشنده نسبت به کیفیت کالای خریداری شده اشاره دارد.

همچنین گواهی سپرده کالایی امکان فروش محصول به قیمت واقعی به ویژه با افزایش حجم معاملات و تعداد فعالان بازار در بورس کالا واستانداردسازی محصول قابل پذیرش در انبار و افزایش تعهد به استاندارد کالا را به خریداران و فروشندگان کالا می دهد. در نتیجه گواهی سپرده کالایی می تواند به ارتقای برند زعفران و پسته ایرانی در سطح جهانی کمک به سزایی کند، چراکه اطلاعات قیمت ها به صورت آنلاین و از طریق اینترنت در سطح دنیا منتشر می شود و این امکان را به خریداران داخلی و بین المللی می دهد تا به طور مستقیم در این معاملات شرکت کنند. با توجه به مزیت های گفته شده، این اوراق بستر مناسبی برای عرضه پسته و زعفران ایرانی محسوب می شود.

راه اندازی پسته و زعفران در بورس کالای ایران

همانطور که پیش تر گفته شد ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان پسته و همچنین بزرگترین تولید کننده زعفران در دنیا است، این در حالی است که در دولت های گذشته به دلیل مدیریت غیراصولی به فروش و بازاریابی این محصولات توجهی نمی‌شد، اما با روی کار آمدن دولت یازدهم، امید تازه ای به صادرات این محصولات دمیده شد. بر همین اساس وزارت امور اقتصادی و دارایی در راستای نقد شوندگی محصولات کشاورزی، تشکیل بازار منسجم به منظور حضور فعال و قدرتمند در بازار جهانی، مدیریت نوسانات قیمت، جلوگیری از واسطه گری، تنظیم بازار و شفافیت اقتصادی، در تاریخ ۲۴ بهمن ماه سال ۱۳۹۵ و ۱۶ اسفند، سال ۱۳۹۵ بورس زعفران و پسته را در بورس کالای ایران راه اندازی کرد.

یکی از مزایای عرضه پسته و زعفران در بورس کالای ایران، کشف قیمت در بازاری رقابتی و شفاف است. بر این اساس عرضه مستقیم و بی واسطه پسته و زعفران کشاورزان خرد به مصرف کننده یا صادرکنندگان، امکان راه‌اندازی بازار مشتقه با استفاده از ابزاری مانند آتی و اختیار معامله بر روی محصول پسته در آینده نزدیک می‌دهد. به طوری که این اقدام کمک به توسعه و رونق سیستم های پیشرفته و استاندارد انبارداری و حضور و در دست گرفتن بازار جهانی این محصولات می کند.

با این همه بنظر می رسد که معاملات پسته با همکاری و پیگیری اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کرمان و شرکت تعاونی پسته رفسنجان و دو ایستگاه معاملاتی در دو کارگزاری استان کرمان نشان دهنده دوران جدیدی در بازرگانی پسته کشور با تدابیر دولت تدبیر و امید بوده است و به زودی در کشور شاهد ایجاد رینگ صادراتی محصول پسته از طریق بورس کالا و توسعه صادرات آن از این طریق خواهیم بود.