زاکانی؛ بازنده رقابت با رئیسی و قالیباف

خبرآنلاین: آمده تا رقیب حسن روحانی شود،مانند همان سال ۹۲ که قرارش بر آمدن بود اما سد شورای نگهبان نگذاشت او با روحانی رویارویی انتخاباتی داشته باشد، اینبار اما گویا عزم خود را جزم کرده تا یک پای رقابت اردیبهشت ۹۶ باشد. علیرضا زاکانی باز هم هوای پاستور کرده است.

نامش به عنوان دومین نفر برگزیده مجمع عمومی جبهه مردمی اعلام شد؛ آن هم در روزی که عزت‌الله ضرغامی رای نیاورد، پرویز فتاح و محسن رضایی انصراف دادند و حتی نیکزاد هم به جمع ۵ نفر راه نیافت. مهمتر از همه آنکه او در جایگاه رایی بالاتر از قالیباف نشسته است. کنار هم قرار دادن همین هاست که می‌گوید علیرضا زاکانی را باید به عنوان یک پدیده انتخاباتی تحلیل و رصد کرد، نه در فضای انتخاباتی سال ۹۶، بلکه کمی عقب تر، از انتخابات ریاست جمهوری ۹۲.

در آن زمان همه منتظر تصمیم انتخاباتی تحول‌خواهان بودند گمانه اصلی این بود که این طیف سیاسی به سمت حمایت از محمد‌باقر قالیباف یا غلامعلی حدادعادل بروند اما نشانه‌ها حکایت از تصمیمات دیگری داشت. ناگهان یک رخداد غیرمنتظره رخ داد. علیرضا زاکانی کاندیدای انتخابات شد و حتی با اعلام نامزدی سعید جلیلی هم حاضر به انصراف نشد. این بر پیچیدگی معادلات انتخاباتی آن دوره افزود. مولفه ای که البته چندان هم طولانی نشد.

در ساعات آخر شنیده ها حاکی از این بود که زاکانی توانسته نظر مساعد برای حضور در انتخابات را از شورای نگهبان کسب کند اما بر اساس لیست اعلامی، او از شورای نگهبان مجوز ورود به انتخابات دریافت نکرد و در عوض یک بیانیه صادر کرد. او حمایت از حدادعادل و سعید جلیلی را وظیفه خود دانست، آن هم درست در شرایطی که خبرها حکایت از استقرار اعضای مرکزی جمعیت ایثارگران در ستادهای غلامعلی حدادعادل داشت؛ حسین نجابت به‌عنوان رئیس، الیاس نادران به‌عنوان سخنگوی اقتصادی، مجتبی شاکری به‌عنوان سخنگوی سیاسی غلامعلی حدادعادل منصوب شدند. این به معنی حمایت کامل از حدادعادل بود. حدادعادل اما انصراف داد و آنها ماندند در میانه سعید جلیلی و محمدباقر قالیباف. احمد نجابت عضو شورای مرکزی در ۲۱ خرداد (۳ روز مانده به انتخابات) با تاکید بر اینکه جمعیت ایثارگران و رهپویان انقلاب اسلامی از قالیباف و جلیلی در انتخابات حمایت خواهند کرد، گفت: «این دو تشکل سیاسی قالیباف و جلیلی را به‌عنوان دو نامزد جریان اصولگرایی در رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری قبول دارند و باتوجه به اینکه انتخابات به مرحله دوم کشیده می‌شود هریک از این نامزدها که به مرحله دوم بروند حمایت ایثارگران و رهپویان را خواهند داشت. » در آن انتخابات نه سعید جلیلی توانست پیروز باشد و نه محمد باقر قالیباف . حسن روحانی رییس جمهور شد .

از همان زمان علیرضا زاکانی به یکی از منتقدان اصلی و سخت حسن روحانی تبدیل شد . نطق های یومیه او در اعتراض به دولت البته بعد از به پارلمان آمدن توافق هسته ای چهره ای دیگر به خود گرفت. زاکانی رییس کمیسیون رسیدگی به برجام شده بود و در کنار موافقان برجام، این مخالفان بودند که یک تریبون بسیار مهم برای نقد دولت پیدا کردند. مذاکره کنندگان یک به یک به اتاق کمیسیون می رفتند و روزهای سخت و پرچالش را تجربه می کردند . در نهایت اما برجام در مجلس با چراغ سبز مواجه شد آنهم در دقایقی که علیرضا زاکانی در انتهای صحن مجلس در کنار حمید رسایی مغموم و ناراحت ، حمایت اکثریت مجلس را از این توافقنامه مشاهده می کردند.

ردپای زاکانی در بستن لیستی که شکست خورد

ماجرای تصویب برجام که تمام شد عمر پارلمان هم به پایان رسید . حالا زمانه انتخاباتی دیگر بود . تلاش برای برقراری ائتلاف آغاز شد اما یک نکته مهم در آن زمان چالش میان سنتی ها با طیف رهپویان ، ایثارگران و پایداری بود . بنای سنتی های اصولگرا بر مدارا کردن با رهپویان ، ایثارگران و پایداری شد. سنتی ها بارها گفته اند که سهم آن ها در این لیست اندک بود و دلیل نتیجه حاصل شده ترکیب همین فهرست بوده است، آنچنان که آیت الله موحدی کرمانی در این مورد عنوان کرده است: «اشکال آن لیست این بود که برخی افرادی که بودند، برای مردم ناشناخته بودند. در آن ائتلاف افرادی وارد شدند که سهم بیش از حد خواستند؛ این یعنی هوای نفس و سقوط.» او البته این را هم تاکید کرده بود «قصد داشتیم از تمام احزاب و تشکل های اصولگرا که جمعیت قابل توجهی دارند، دعوت کنیم تا مبادا یک گروه بگوید چرا ما غائب بودیم. در انتخابات مجلس هم من این را گفتم اما نشنیدند.در همان ائتلاف ۲۱ نفره گفتم که باید همه اصولگرایان دعوت شوند، اما نپذیرفتند»

در نهایت لیستی بسته شد که بیشتر آنها طیف نزدیک به تحول خواهان رهپویان و ایثارگران و البته پایداری ها بود. برخی از اهل سیاست می گویند علیرضا زاکانی نقش موثری در تنظیم این فهرست انتخاباتی داشته است. در آن انتخابات هیچ کدام از اعضای لیست امکان حضور در مجلس را پیدا نکرد؛ نه سنتی ها و نه آن سه طیف دیگر.

علیرضا زاکانی اما برای بازگشتی دیگر به سیاست آنهم در آستانه یک انتخاباتی دیگر برنامه داشت . او از مدت ها پیش به این فکر می کرد که می تواند یکی از نامزدهای اردیبهشت ماه باشد .

اولین قدم استعفا از حزب بود، آن هم برای کسی که دیگر نماینده پارلمان هم نبود . او در جلسه استعفای خود گفت :« مدت‌هاست که استعفای خود را از دبیرکلی نوشته‌ام ولی برای ضربه نخوردن به مجموعه، آن را به برگزاری کنگره و آغاز دوره چهارم موکول نموده‌ام؛ لذا خواهش می‌کنم دوستان عذر مرا برای عدم پذیرش دبیرکلی دوره جدید بپذیرند، گرچه همچون گذشته تمام تلاش خود را برای اعتلای مجموعه خواهم داشت و ذره‌ای از انجام وظیفه دریغ نخواهم کرد.» برخی می گفتند او فضا را برای نامزدی خود آماده می کند.

از چند ماه پیش خبر آمد که اصولگرایان به مدلی برای وحدت رسیده اند . کمیته های استانی تشکیل شد و همین کمیته ها که از سراسر کشور بودند قرار شد تکلیف نامزدهای نهایی اصولگرایان را معلوم کند . بنا بر این بود که این اتفاق در یک گردهمایی بزرگ و عمومی با حضور همین افراد رخ دهد. برگزاری مجمع اما با تعویق مواجه شد. همان زمان ادعاهایی مطرح شد مبنی براینکه « حضور افراد نزدیک به علیرضا زاکانی در سطح استانها بعنوان مرکزیت استانی اصولگرایان جمنا مورد اعتراض برخی اعضای هیئت موسس این گروه سیاسی قرار گرفته است. بر همین اساس همایش اعضای شوراهای مرکزی اصولگرایان جمنا در استانها که قرار بود در هفته اول بهمن ۹۵ برگزار شود به تعویق افتاد». هر چه بود بعد از برگزاری مجمع اول نام علیرضا زاکانی به عنوان یکی از منتخبین اعلام شد .

حالا همه برای برگزاری مجمع دوم انتخاب ۵ نفر نهایی روز شماری می کردند . چند روز مانده به برگزاری مجمع اما علیرضا زاکانی یک نامه سرگشاده منتشر کرد. او نوشته بود :« لازم است بدانیم رقابت اصلی بین دو جریان انقلابی و غیرانقلابی است و در این میان ایجاد رقابت داخلی در جبهه نیروهای انقلاب به هر بهانه ای خطایی راهبردی است.همه نامزدهای دعوت شده - چنانچه تصمیم به حضور گرفته اند - باید طبق سازوکار پیش بینی شده در جبهه مردمی وارد میدان شوند و خود را در معرض قضاوت منتخبین مردم انقلابی از شهرهای مختلف و اقشار گوناگون قرار دهند و شورای مرکزی جبهه مردمی نیز باید از این اصل مهم وحدت بخش صیانت نماید.» نامه ای که رنگ و بوی خط و نشان کشیدن می داد.

مجمع دوم که برگزار شد علیرضا زاکانی هم جزو کسانی بود که هم نامزد بود و هم سخنران. حالا زمان رای گیری بود. برخی انتظار داشتند افرادی مانند عزت الله ضرغامی و نیکزاد رای بالایی داشته باشند و رقابت بر سر نفر پنجم بین افرادی مانند زاکانی و بذرپاش و حاجی بابایی باشد. اسامی که اعلام شد هم عزت الله ضرغامی جایی در لیست ۵ نفره نداشت و هم علیرضا زاکانی دوم شده بود ؛ خبری هم از نیکزاد و حاجی بابایی نبود . افرادی مانند عزت الله ضرغامی و حمید رضا حاجی بابایی این نتیجه را پذیرفته اند اما برخی هم در فضای رسانه حرف هایی زد ه اند. از جمله این حرف ها متنی است که سردبیر سایت تابناک که رسانه منسوب به محسن رضایی است منتشر کرد «اونایی که تو جمنا رای دادن. کدوم افکار عمومی ؟ کدوم راستگرایی؟ جمنا همون رهپویان بود . انتظار داری آقا محسن توی این رای گیری مضحک اول بشه ؟ »

علیرضا زاکانی اما خودش یک بیانیه داد و در آن نوشت« اینکه نیروهای مردمی جبهه انقلاب توانستند علیرغم بدخواهان انقلاب، شکوه، عظمت و عزم خود را برای ایجاد تغییر و تحول انقلابی در جامعه نشان دهند قابل ستایش و شکرگذاری است و اینکه اعتماد آنان برای آغاز راه پرخطر و سرنوشت ساز انتخابات ریاست‌جمهوری در کنار سایر بزرگواران بر دوش اینجانب نهاده شد، باعث سنگینی وظیفه و تلاش مضاعف خواهد بود.»

حالا سوال مهم این است که آیا زاکانی از فاز بعدی هم عبور کرده و برای ثبت نام از سوی جبهه مردمی راهی ستاد انتخابات خواهد شد ؟ برخی می گویند شانس محمد باقر قالیباف و ابراهیم رییسی برای اینکه ۲ نامزد نهایی که در انتخابات ثبت نام می کنند بیشتر خواهد بود . دلیل آنها این است که اقبال به ابراهیم رییسی به عنوان نامزدی که می تواند اجماع را میان همه طیف های اصولگرا برقرار کند بیشتر از همه گزینه هاست .

در مورد محمد باقر قالیباف هم اعتقاد بر این است که او همچنان پر رای ترین نامزد اصولگراست که در نظرسنجی ها بالاتر از سایر مصادیق جناح قرار دارد . این دو ویژگی وقتی با یادآوری عدم تایید صلاحیت او در انتخابات ریاست جمهوری قبل همراه می شود برخی تحلیلگران را به این نتیجه می رساند که احتمالا تا پایان هفته بعد نقش سیاسی علیرضا زاکانی به عنوان نامزد احتمالی پایان می یابد . به نظر بیشتر باید تحلیل ها را به سمت ابراهیم رییسی ، محمد باقر قالیباف و احتمالا سعید جلیلی ببریم و به این فکر کنیم که رقیب اصلی حسن روحانی کدام یک از این سه نفر خواهد بود .