واکاوی اقدامات پر سر و صدای ترامپ

دكتر هرميداس باوند در گفت‌وگو با «آرمان»

بدون شك اقدامات اخير ترامپ در راستاي منافع عربستان سعودي در منطقه خاورميانه است. با اين وجود به نظر مي‌رسد كه ترامپ هنوز در حال رصد و بررسي وضعيت ايران در منطقه خاورميانه و جهان است و حداقل در كوتاه‌مدت اقدام جدي درباره ايران انجام نخواهد داد.

ترامپ در مرحله اول تلاش مي‌كند در خليج فارس عليه ايران اقدامات تنبيهي انجام بدهد. اين اقدامات تنبيهي در دوران رياست‌جمهوري ريگان نيز عليه ايران صورت گرفت. به نظر من ترامپ پا را از اين حدود فراتر نخواهد گذاشت و فراتر از اقدامات تنبيهي كاري انجام نخواهد داد.

در شرايط كنوني برخي از دادگاه‌هاي آمريكا قانون منع ورود مهاجران هفت كشور مسلمان به خاك آمريكا را لغو و آن را غيرقانوني اعلام كرده‌اند. به نظر من در صورتي كه ايالت‌هاي ديگر آمريكا نيز اين اقدام را تكرار كنند مي‌توانند ترامپ را بيش از اين تحت فشار قرار بدهند كه به هر شكلي كه دوست داشت تصميم‌گيري نكند.

ترامپ در نخستين اقدام خود اتحاديه اروپا عنوان كرد كه همه هزينه‌هاي «ناتو» روي دوش آمريكا افتاده و بقيه قدرت‌هاي اروپايي سهم خود را در اين زمينه پرداخت نمي‌كنند. از سوي ديگر عنوان كرد كه ساختارهاي ناتو كهنه و فرسوده شده و اين مساله را مورد ترديد قرار داد. اقدام بعدي ترامپ عليه كشورهاي اروپايي به سياست‌هاي درهاي باز آنگلا مركل براي پناهندگان باز ي شود كه مورد انتقاد دونالد ترامپ قرار گرفت. از سوي ديگر ترامپ اقتصاد آلمان را به عنوان يك اقتصاد موفق مورد انتقاد جدي قرار داد. اين در حالي است كه در بين اغلب كشورهاي اروپايي تنها كشوري كه از نظر اقتصادي در وضعيت مطلوبي قرار دارد آلمان است. مساله ديگري كه در روابط ترامپ و كشورهاي اروپايي موثر بود اظهار خشنودي ترامپ از خروج انگليس از اتحاديه اروپا بود. هنگامي كه انگليس از اتحاديه اروپا خارج شد ترامپ ادعا كرد كه براساس نظريه«دامينو» بقيه كشورها نيز از اتحاديه اروپا خارج خواهند شد.

عربستان سعودي نسبت به مواضع خصمانه مقامات دولت آمريكا نسبت به ايران اظهار خشنودي كرده است. اين در حالي است نطفه بسياري از گروه‌هاي تروريستي مانند القاعده و داعش در عربستان بسته شده يا اينكه نيروهاي عربستاني در تشكيل آن نقش مهمي ايفا كرده‌اند.

به نظر مي‌رسد عربستان سعودي بيش از هر چيز به اطمينان خاطر ترامپ براي ادامه همكاري خود با ايالات متحده آمريكا نياز دارد. عربستان حتي انتظار داشت كه ترامپ خط مشي برخورد سخت و نظامي با ايران را در سوريه در پيش بگيرد كه اين مساله محقق نشد و سياست‌هاي ترامپ در مقابل سوريه شكل ديگري به خود گرفته است. البته اين مساله باعث نگراني و ناخرسندي عربستان شد. در واقع عربستان انتظار داشت ترامپ برخورد جدي‌تري با ايران در سوريه انجام بدهد. با اين وجود عربستان از مواضع خصمانه مقامات جديد كاخ سفيد عليه ايران خشنود است و از فضاسازي رواني كه عليه ايران در عرصه بين‌المللي شكل گرفته است رضايت دارد.

اگرچه ابزارهاي حقوقي در نظام بين‌الملل در برابر ايالات متحده آمريكا به عنوان يكي از اعضاي دائم شوراي امنيت كارساز نيست، اما قطعا به مصلحت اين كشور نيست كه بخواهد تعهدات خود را نقض كرده و اعتبارش را در نظام بين‌الملل به خطر بيندازد. از سويي ديگر با توجه به سوابق دونالد ترامپ به عنوان كسي كه داراي ديدگاه‌هاي سياسي تند و افراطي بوده و نيزكارنامه سياسي روشن و سوابق اجرايي در دستگاه‌هاي دولتي آمريكا نداشته است، به خوبي مي‌توان دريافت كه اين ديدگاه‌هاي وي درباره ايران بيشتر حالت شعاري دارد

ترامپ هيچ‌گونه سابقه سياسي ندارد و موضع‌گيري‌هايي كه انجام مي‌دهد عوام فريبانه و پوپوليستي است. ترامپ عنوان مي‌كند آمريكا در حال سقوط است و من آمريكا را دوباره به جايگاه خود برمي‌گردانم. از سوي ديگر ترامپ عنوان مي‌كند در دوران رياست‌جمهوري وي آمريكا ديگر دنباله رو اتحاديه اروپا نخواهد بود. وي حتي با موضع‌گيري‌هاي نامناسب خود مسلمانان و ديگر اقليت‌هاي مذهبي و قوميتي مانند مكزيكي‌ها را نيز تحريك كرده است. همه اين مسائل چشم‌انداز مناسبي را براي ترامپ مشخص نمي‌كند و باعث مي‌شود نگراني‌هايي در اين زمينه وجود داشته باشد.

موضع‌گيري‌هاي ترامپ نشان مي‌دهد كه وي يك سياستمدار ناشي است و به همين دليل ممكن است جامعه آمريكا را با خطرهاي جديدي مواجه كند. ترامپ بيش از آنكه تلاش كند از هوش سياسي خود استفاده كند از ثروت هنگفت خود براي اقناع افكار عمومي استفاده مي‌كند. ترامپ به صورت مرتب از تغيير وضع موجود صحبت مي‌كند. اين در حالي است كه مردم به صورت طبيعي و ذاتي از تغيير وضعيت موجود حتي اگر هيچ دليلي نيز نداشته باشد استقبال مي‌كنند. با اين وجود سخنان ترامپ بيشتر در بين افكار عمومي ايجاد توهم و جهل مي‌كند. سخنان ترامپ به هيچ عنوان پايه علمي و منطقي ندارد و بيشتر مصرف تبليغاتي دارد. بدون شك ظهور ترامپ ضربات مهمي به دموكراسي آمريكا خواهد زد.