جای خالی بزرگان در جشنواره فیلم فجر

روزنامه شهروند: آن روزی که اعلام شد مسعود کیمیایی و کیانوش عیاری دوباره با فیلم‌هایشان به جشنواره فیلم فجر باز می‌گردند، خیلی از علاقه‌مندان به سینمای ایران و اهالی هنر هفتم مشتاق حضور در جشنواره سی‌وپنجم شدند. به نظر میرسید با اضافه شدن نام این دو فیلمساز پر آوازه می‌شود امیدوار بود جشنواره‌ای پر و پیمان و پر چهره برگزار شود. با این وجود همین‌طور که شماره‌انداز ارسال آثار فیلمسازان به دبیرخانه جشنواره به اعداد پایین‌تری می‌رسید نام بسیاری از کارگردان‌های شناخته شده از این گردونه حذف شد و البته بسیاری از آنها هم از همان ابتدا قید حضور در جشنواره فیلم فجر در دوره سی‌وپنجم را زدند.

البته که حضور فیلمسازان جوانی چون سعید روستایی و محمدحسین مهدویان در دوره قبلی جشنواره فیلم فجر و به دست آوردن مهم‌ترین جوایز این فستیوال در شرایطی که فیلم بسیاری از فیلمسازان شهیر ایرانی هم در این جشنواره به نمایش درآمد، نویدبخش ورود چهره‌های جوان و مستعد به سینمای ایران را داده بود اما هر طور بخواهید قضیه را تحلیل کنید حضور نامداران عرصه سینما در مهم‌ترین فستیوال سینمایی ایران بر هیجان جشنواره خواهد افزود. به نظر میرسد امسال بخش مهمی از این هیجان وجود نخواهد داشت.

امسال از میان کارگردان‌های قدیمی‌ سینمای ایران احتمال حضور مسعود کیمیایی، کیانوش عیاری، پوران درخشنده، مسعود جعفری جوزانی، تهمینه میلانی به‌عنوان شرکت‌کنندگان در جشنواره زیاد است. از حضور نام‌هایی چون ناصر تقوایی و بهرام بیضایی هم باید صرف‌نظر کرد چون اولی سال‌هاست فیلم نمی‌سازد و دومی هم چند سالی است ترک وطن کرده و در آمریکا فعالیتش در حوزه هنرهای نمایشی را ادامه می‌دهد. رسول صدرعاملی،مجید مجیدی، اصغر فرهادی و رخشان بنی‌اعتماد هم که مدت‌هاست مشغول کارهای دیگری هستند و بنابراین انتظار حضورشان در جشنواره امسال دور از ذهن بود. با این وجود خیلی از فیلمسازان مطرح هم هستند که قطعا در جشنواره حضور نخواهند داشت.

فیلم پر پیچ مهرجویی

انتظار بسیاری از علاقه‌مندان به داریوش مهرجویی حضور دوباره این کارگردان در جشنواره سی‌وپنجم بود. با این وجود ظاهرا بنا نیست حاشیه‌ها دست از سر آخرین ساخته سینمایی مهرجویی بردارند. مهرجویی آخرین بار در‌سال ٩٢ با فیلم «اشباح» در جشنواره فیلم فجر حضور داشت. خیلی از کسانی که مهرجویی را دور شده از فرم فیلمسازی‌اش میدانند، معتقدند «اشباح» در سی‌ودومین جشنواره فیلم فجر نه‌تنها مورد توجه هیأت داوران قرار نگرفت بلکه نتوانست رضایت مخاطبان را هم در پی داشته باشد. شاید مثبت‌ترین نکته موجود در فیلم مهرجویی دیپلم افتخاری باشد که بازیگران نقش مکمل زنش یعنی ملیکا شریفی‌نیا و هنگامه حمیدزاده به دست آوردند. بعد از این حضور کم فروغ داریوش مهرجویی دیگر فیلمی نساخت.

در مجموع اما مهرجویی در جشنواره فیلم فجر چهره موفقی است. او در طول سال‌های برگزاری جشنواره توانسته تمام جوایز ممکن برای یک فیلم و یک کارگردان را مال خود کند.

حاتمی‌کیا و درویش هم نیستند

ابراهیم حاتمی‌کیا و احمدرضا درویش از دیگر غایبان جشنواره فیلم فجر در دوره سی‌وپنجم هستند. ابراهیم حاتمی‌کیا که در جشنواره سی‌وچهارم فیلم بادیگارد را ارایه داد با وجود پیش‌بینی بسیاری از اهل فن نتوانست به آنچه باید برسد. فیلم البته نکات درخشانی داشت اما «ابد و یک روز» و «ایستاده در غبار» آن‌قدر مورد توجه قرار گرفتند که دیگر جایی برای «بادیگارد» باقی نماند. درحالی‌که بیشتر فیلم‌های حاتمی‌کیا تا قبل از دوره سی‌وچهارم دست‌کم در دو شاخه نامزد دریافت جایزه بودند، بادیگارد او، فقط توانست جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد را برای «پرویز پرستویی» به همراه داشته باشند. حاتمی‌کیا پیش از این برای فیلم‌های «آژانس شیشه‌ای» و «به رنگ ارغوان» توانسته بود سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی را به دست بیاورد اما برای فیلم بادیگارد حتی کاندیدای دریافت جایزه هم نشد. امسال خبرهایی مبنی بر ساخت فیلم با موضوع اتفاقات سوریه به کارگردانی حاتمی‌کیا شنیده شد اما او بعد از بازگشتش از سوریه این خبرها را تکذیب کرد و سفرش به سوریه را صرفا به دیدار با مدافعان حرم مربوط دانست.

احمدرضا درویش هم که در آخرین حضورش در جشنواره فیلم فجر سی‌ودوم تقریبا می‌توان گفت سیمرغ‌ها را درو کرد و به خانه برد حالا مدت‌هاست فیلم نساختن قبل از اکران «رستاخیز» ورد زبانش شده است. هفت سیمرغ بلورین نشان از استقبال کم نظیر داوران جشنواره سی‌ودوم فجر داشت که رستاخیز درویش را به‌عنوان اثری ارزنده معرفی می‌کرد. با این وجود امیدهای او به حقیقت نپیوستند و رستاخیز در روزهای ابتدایی اکرانش توقیف شد و دیگر هرگز در سینماهای ایران به نمایش در نیامد. همین موضوع درویش را به کارگردان معترض سال‌های اخیر مبدل کرد. احتمالا در راستای همین اعتراض است که درویش در سی‌وپنجمین جشنواره فیلم فجر هم حضور نخواهد داشت.

امان از سرزمین کهن

کافی است نبودن نام کسانی که در گزارش پیش رو به آنها اشاره شد را با نام کمال تبریزی جمع کنیم و به این نتیجه برسیم که حضور فیلمسازان قدیمی سینمای ایران در جشنواره سی و چهارم بسیار پررنگ‌تر از آن چیزی بود که امسال بناست شاهدش باشیم. تبریزی که‌سال گذشته با « امکان مینا» در جشنواره فجر حضور داشت با وجود اکران متوسطی که بعد از پایان جشنواره پشت سر گذاشت در ایام برگزاری جشنواره سی‌وچهارم مورد توجه داوران قرار گرفته بود. این فیلم توانست کاندیدای جایزه بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول زن، بهترین فیلمبرداری، بهترین فیلمنامه و بهترین موسیقی متن، بهترین تدوین، بهترین چهره‌پردازی و بهترین طراحی صحنه و لباس شود و درنهایت هم محمدرضا علیقلی برنده سیمرغ بلورین (به طور مشترک به همراه فیلم دختر) و سعید ملکان برنده سیمرغ بلورین (به طور مشترک به همراه فیلم ابد و یک روز) سیمرغی‌های این فیلم بودند. تبریزی از‌سال گذشته بیش از این‌که به فکر ساخت اثری سینمایی باشد تمرکزش را روی به سرانجام رساندن سریال «سرزمین کهن» گذاشته تا شاید بتواند آن را در‌سال ٩٦ مجددا به روی آنتن ببرد. اتفاقی که با توجه به مشکلات به وجود آمده برای این فیلم و ادامه‌دار شدن حاشیه‌هایش دور از ذهن به نظر میرسد.

افول مرد پر افتخار

کیومرث پوراحمد ‌سال گذشته بعد از غیبتی نسبتا طولانی با فیلم «کفشهایم کو؟» در جشنواره فجر حضور پیدا کرد، گرچه این فیلم چندان مورد توجه داوران قرار نگرفت و در اکران عمومی نیز استقبال ویژه‌ای از آن نشد اما برخی از منتقدان «کفشهایم کو؟» را در زمره آثار خوب پوراحمد دانستند. این فیلم پوراحمد در جشنواره ‌سال گذشته تنها برای جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد (رضا کیانیان) کاندیدا شد که درنهایت هم این جایزه به پرویز پرستویی برای فیلم «بادیگارد» رسید. فیلم «اتوبوس شب» کیومرث پوراحمد جزو آثار تحسین شده این کارگردان است و موفقیتی که او برای ساخت این فیلم به دست آورد را نتوانست در فیلم‌های دیگرش تکرار کند. گرچه پوراحمد پیش از «اتوبوس شب» در دوره‌های گذشته جشنواره فیلم فجر برنده سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی جشنواره فیلم فجر برای فیلم «خواهران غریب» نیز شده بود.

غیبت مرد پر جایزه

دست رضا میرکریمی در دوره‌هایی که در جشنواره فجر حضور داشته پر بوده و فیلم‌های او معمولا در دوره‌های مختلف مورد توجه قرار گرفتند. این کارگردان ‌سال گذشته با فیلم «دختر» در جشنواره سی‌وچهارم حضور داشت، فیلمی که البته در مقایسه با آثار قبلی کارگردانش نتوانست نظر مثبت همه مخاطبان و منتقدان را جلب کند. میرکریمی امسال درحالی از غایبان جشنواره است که فیلم‌های «زیر نور ماه»، «اینجا چراغی روشن است»، «خیلی دور، خیلی نزدیک»، «به همین سادگی»، «یه حبه قند» او مورد توجه داوران جشنواره فجر قرار گرفتند و علاوه بر دریافت سیمرغ از جشنواره فجر در چندین جشنواره بین‌المللی نیز درخشیدند.