دلار زير ضرب خبر چينی رفته است

روزنامه شرق: حالا دیگر بازار ارز به قیمت بالای چهار ‌هزارتومانی دلار عادت کرده است. تقریبا هر روز بهای ارز آمریکایی در روندی صعودی، رکوردی جدید، ثبت می‌کند؛ هرچند گاهی کم و گاهی بیش، اما درنهایت در محدوده چهار‌هزار و صد تومان می‌ماند.

نکته جالب این روزها شاید «تفاوت» قیمت صرافی‌های متفاوت باشد. مثلا همین دیروز؛ برخی، هر واحد از ارز آمریکایی را چهار‌هزار و ١٣٨ تومان اعلام می‌کردند؛ آن‌ دیگران چهار‌هزار و صد تومان؛ برخی چهار‌هزار و ٩٠ تومان و عده‌ای دیگر چهار‌هزار و ٩٤ تومان.

بازار آشکارا نشان می‌دهد وعده‌های رئیس‌کل نهاد سیاست‌گذار پولی کشور، برای کاهش قیمت ارز در سه‌ماهه پایانی، به‌ثمر ننشسته است. راهکارهایش هم میوه نداده و دست‌آخر دلار همچنان بر فراز کانال چهار ‌هزارتومانی طی مسیر می‌کند. طلب کمک از پتروشیمی‌ها برای کمک به کنترل بازار بی‌اثر بوده است؛ دعوت‌نامه از فعالان اقتصادی برای انجام معاملاتشان در بانک‌های مجوزدار فعالیت ارزی نتیجه نداشته و دست‌آخر وعده آقایان سیف و نوبخت و دیگر مسئولان برای کنترل قیمت دلار بر باد بوده است.

حالا، در شرایطی که ممکن است نقطه بحران برای کابینه‌ای باشد که یک انتخابات ریاست‌جمهوری را پیشِ‌رو دارد، رئیس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی ایران دلیل جدیدی برای التهاب این روز‌های بازار بیان کرده است. محسن بهرامی‌ارض‌اقدس گفته «مباحثی که متأسفانه در حوزه داخلی درباره مذاکرات ١+٥ و برجام به‌تازگی مطرح شده است و اقدام‌های برخی از نمایندگان و مذاکراتی که در این حوزه منتشر شده، در افزایش بهای دلار بی‌اثر نبوده است». هرچند بهرامی‌ارض‌اقدس اشاره مستقیمی به منبع سخنانش نکرده، اما پرواضح است روی سخنش با حرف‌وحدیث‌های مربوط به سخنان جواد کریمی‌قدوسی، نماینده مجلس، است.

داستان از این قرار است که این نماینده، روزهای نخست دی‌ماه ادعاهایی درباره تلاش ظریف برای ارتباط با ترامپ، سقلمه فریدون به وزیر خارجه در جریان مذاکرات، تلاش‌های عراقچی برای سفارت فرانسه، تصویب برجام در پاویون فرودگاه و تماس روحانی با لاریجانی و بی‌اساس‌بودن بیانیه رسمی کمیسیون امنیت ملی را درباره فایل صوتی منتسب به وزیر خارجه مطرح کرد.

داستان این سخنان ادامه‌دار شد و کریمی‌قدوسی بین خبرنگاران متن مکتوب پنج‌صفحه‌ای توزیع کرد تا حرف‌هایش را اثبات کند؛ او بعدتر هم به ظریف نامه نوشت. نماینده مشهد گفت: «جان کلام آقای ظریف، اعتراف به اشتباه در اعتماد به آقای کری بود». حالا رئیس کمیسیون تجارت اتاق ایران گفته مباحثی که متأسفانه در حوزه داخلی درباره مذاکرات ١+٥ و مسائل برجام به‌تازگی مطرح شده و اقدام‌های برخی از نمایندگان و مذاکراتی که در این حوزه منتشر شده، در افزایش بهای دلار بی‌اثر نبوده است. بهرامی‌ارض‌اقدس تصریح کرده که هم‌اکنون تردیدهایی درباره برجام و مسائل پیرامونی به وجود آمده و با رفع این مسائل نرخ دلار دوباره کاهش پیدا می‌کند.

‌وعده ارز تک‌نرخی

این فعال اقتصادی گفته با توجه به اعلام مواضع رسمی دولت که قابل اعتنا و اطمینان است، بهای ارز به‌زودی کاسته خواهد شد. او ادامه می‌دهد: آقای نوبخت، سخنگوی دولت که رئیس سازمان برنامه‌وبودجه و معاون رئیس‌جمهوری هم هست در سخنان جدید خود تأکید داشتند، روند افزایش فعلی قیمت ارز هیجانی و ناشی از تقاضای مختلف در بازار است. بهرامی توضیح می‌دهد: قیمت بالای ارز در شرایط کنونی دلایل مختلفی دارد، از جمله اینکه سفرهای مربوط به سال جدید میلادی و کریسمس مطرح است؛ ضمن آنکه تغییر دولت جدید در آمریکا هم در افزایش بهای دلار بی‌اثر نبوده است. بهرامی‌ارض‌اقدس با بیان اینکه نظام ارزی ما شناور مدیریت‌شده است، افزود: نقش بانک مرکزی در مدیریت نرخ ارز مهم است و برای اینکه نرخ ارز در دامنه مورد قبول نظام پولی و بانکی کشور قرار گیرد، باید تک‌نرخی شود؛ البته وعده آن را رئیس بانک مرکزی و سخنگوی دولت هم داده‌اند.

به گفته او با توجه به مباحثی که در پارلمان بخش خصوصی مطرح است، این نرخ به‌زودی اصلاح شده و ارز تک‌نرخی خواهد شد. این فعال اقتصادی ادامه می‌دهد: درحال‌حاضر نرخ رسمی ارز مبادله‌ای و نرخ دیگر نرخ بازار آزاد است. ما شاهد دلار چهار‌هزارو ١٥٠ تومان هستیم که نرخی خلاف قانون است و زیبنده کشور نیست. برای تک‌نرخی‌شدن ارز پیش‌نیازهایی لازم است که بخشی از آن در اختیار دولت نیست. ارز چندنرخی علاوه بر فسادزابودن و ایجاد رانت، می‌تواند از موجبات بلاتکلیفی اقتصاد هم باشد. امروز برای واردات و صادرات محصولات، تجار نیازمند پیش‌بینی هستند و سرمایه‌گذاران در انتظار موضع دولت برای به‌ثبات‌رسیدن نرخ ارز؛ اين مسئله براي اینکه بتوانند نرخ‌های آتی ارز را پیش‌بینی کرده و تصمیم‌گیری درستی داشته باشند، بسیار مهم است.

بهرامی‌ارض‌اقدس در گفت‌وگو با «ایلنا» می‌افزاید: با واقعی‌شدن نرخ ارز، اقتصاد بیشتر قابل پیش‌بینی شده و فعالان اقتصادی می‌توانند برای آینده خود بهتر تصمیم‌گیری کنند. هرچند اختلاف‌های سیاسی و جناحی مختلفی در کشور وجود دارد؛ هرچند برخی دلواپسان گاهی خطوط قرمز را رد می‌کنند و حتی منافع ملی را نمی‌شناسند، پا را فراتر گذاشته و برخی از مسائل را نادیده می‌گیرند، اما نباید با به‌وجودآوردن یأس و ناامیدی باعث اختلاف‌های شدید شده و امنیت ملی را به خطر اندازند.

‌عوامل اصلی نوسان ‌بازار چه بود؟

پیش از این کارشناسان بسیاری از عوامل مختلف افزایش نرخ ارز گفته بودند؛ برخی ناتوانی بانک‌مرکزی در کنترل بازار ارز دلیل اصلی التهاب می‌دانستند؛ برخی دیگر، انتخاب ترامپ را بعضی‌ها افزایش قیمت ارز در لایحه بودجه پیشنهادی دولت؛ برخی تقاضای عادی مربوط به سفرهای ژانویه، نزدیکی به نوروز و تقاضای احتیاطی واردکننده‌های کالا. حالا رئیس کمیسیون تجارت اتاق ایران، برای نخستین‌بار حرف‌وحدیث‌های پارلمان را یکی از عوامل مؤثر بر هیجان بازار دانسته است. جان کلام او این است که بی‌اعتمادی عده‌ای به برجام، تقاضای احتیاطی ارز آمریکایی را افزایش داده است.

در چنین شرایطی است که رئیس اسبق کانون صرافان با تأکید بر اینکه نوسان‌های ایجادشده در بازار ارز ناشی از رفتارهای هیجانی و تشدید تقاضاهای کاذب در بازار است، واقعی‌نبودن نرخ ارز را سبب بروز تقاضاهای کاذب در بازار دانسته است. «اصغر سمیعی» گفته دلایل مسئولان بانک مرکزی درباره دلیل بروز نوسان در بازار ارز در نتیجه افزایش تقاضاهای فصلی درست است، اما آنچه آنها بیان نکرده‌اند، این است که عامل اصلی این تحولات، «واقعی‌نبودن نرخ ارز» است.

اگر دو کفه یک ترازو تقریبا هم‌وزن باشد، ترازودار با سر انگشت، دقت شاهین ترازو را میزان می‌کند و به انرژی زیادی هم نیاز ندارد، اما اگر یکی از کفه‌ها وزنش تفاوت داشته باشد، دیگر کار برای ترازودار سخت می‌شود. او درباره اینکه گفته می‌شود «نبود رونق در بازارهای موازی چون بورس یا سودهای پایین بانک‌ها موجب‌ شده تا سرمایه‌های سرگردان و سفته‌بازان در بازار ارز فعال شوند»، گفت: سفته‌باز، دلال و بورس‌باز دنبال سود است و زمانی وارد بازار می‌شود که آن را مناسب ببیند. درواقع اگر قیمت ارز تقریبا واقعی، بانک‌ها مورد اعتماد مردم و عرضه‌وتقاضا هماهنگ باشند، دیگر هیچ دلال و بورس‌بازی نمی‌تواند بازار را آشفته کند.