ایران منت ترکمنستان را نمی‌کشد!

خبرگزاری ایسنا: بدعهدی همسایگان شمالی کشورمان در فروش گاز به ایران علاوه بر دولت، صدای اعتراض مجلس نشینان را هم بلند کرده است. به طوری که فریدون حسنوند، رییس کمیسیون انرژی مجلس، تهدید دولت ترکمنستان (ترکمن‌گاز) در موضوع قطع گاز به ایران را خلاف تعهدات عرف دیپلماتیک دانسته و بهروز نعمتی عضو دیگر این کمیسیون نیز اعلام کرده است امکان قطع واردات گاز از ترکمنستان وجود دارد.

واردات گاز از ترکمنستان از زمانی آغاز شد که ایران با وجود دارا بودن بزرگترین ذخایر گازی، به دلیل به بهره‌برداری نرسیدن کامل این ذخایر همواره با آغاز فصل سرما به دلیل افزایش مصرف گاز در بخش خانگی دچار مشکلاتی از قبیل قطع و یا افت فشار گاز در دیگر بخش ها می شد و برای آنکه مشکلی در مناطق شمالی کشور ایجاد نشود قرارداد واردات گاز از ترکمنستان را امضا کرد.

قراردادی که باعث شده ترکمن ها هر سال با آغاز سرما، لرزه به تن کشورمان و به خصوص مناطق شمالی آن بیاندازند و تهدید کنند که شیر گاز خود را با هدف افزایش قیمت روی ایران می‌بندند. باید گفت سناریوی باز و بسته کردن شیر گاز ترکمنستان روی ایران از زمستان سال ۸۶ دنباله دار شد که ترکمن ها در شرایط بحرانی دست به کار شده و خواسته های غیر معقولی برای تامین گاز در اوج سرما مطرح کرده و متاسفانه به هدف خود نیز رسیده بودند، از آن سال به بعد نیز چندین بار تلاش خود را کردند که در شرایط سخت دست کشورمان را در پوست گردو بگذارند و درخواست های غیر معقولی را مطرح کنند که البته چندان موفق نبودند.

داستان غیرمنطقی این سناریو مجددا امسال از سوی ترکمن ها مطرح شد و شنیده ها حاکی از ادعای ترکمنستان برای پرداخت ۲ میلیارد دلار از سوی ایران بابت ما به التفاوت افزایش قیمت گاز وارداتی از این کشور حکایت می کرد، اما این درحالی است که قراردادهای خرید و فروش گاز قراردادهای بلندمدتی هستند که موارد اختلاف طرفین در آن صرفا از طریق مراجعه به داور مرضی الطرفین امکانپذیر است و این روشی معمول نیست که هم زمان با اوج نیاز کشور خریدار، فروشنده به نوعی اقدام به مطرح کردن شرایط غیرمنطقی و غیر قانونی کند.

وزارت نفت در این راستا برخی رفتارهای طرف ترکمن را برخلاف چارچوب قرارداد و بر خلاف روح معاضدت، حسن همجواری و همکاری دو کشور دانسته و عملا تصریح کرده است که در صورت عمل نکردن آنها به تعهداتشان آن را مصداق پیمان شکنی و موجب فسخ دائم قرارداد تجارت گاز با این کشور خواهد دانست. شواهد و قرائن حاکی از آن است که تمهیدات لازم برای تامین سوخت زمستانی به ویژه در استانهای شمالی صورت گرفته و این اطمینان وجود دارد که با همکاری مردم مشکلی برای تامین سوخت زمستانی وجود نخواهد داشت.

این درحالی است که علاوه بر مخالفت دولت با راهی که ترکمنستان در پیش گرفته، مجلس نیز مخالفت خود را اعلام کرده و بهروز نعمتی با اعتقاد به این که با افتتاح فازهای جدید پارس جنوبی امکان قطع واردات گاز از ترکمنستان وجود دارد.

همچنین رییس کمیسیون انرژی مجلس با تاکید بر اینکه مجلس شورای اسلامی این حرکت ترکمنستان را یک باجگیری دولتی و بین‌المللی می‌داند، اظهار کرده قطعا مجلس و کمیسیون انرژی در برابر این موضوع ایستادگی می‌کند و دولت را به قطع واردات گاز از ترکمنستان ملزم می‌کند. مجلس قطع گاز از جانب ترکمنستان را یک تهدید برای کشور تلقی می‌کند و قطعا هیچ‌گونه نیازی به گاز ترکمنستان ندارد.

به گفته وی، دولت ترکمنستان تاکنون بدعهدی‌هایی در این زمینه داشته و چندبار در فصل زمستان و نیاز مردم منطقه، ایران را به قطع گاز تهدید کرده و به دنبال افزایش قیمت گاز بوده، که این حرکت یک باجگیری است و قطعا مجلس و دولت زیر بار این باجگیری‌ها نخواهند رفت.

کارشناسان حوزه انرژی نیز بر این باورند که گرچه حفظ تعاملات بین المللی به نفع کشور است اما این موضوع باعث نمی شود ترکمنستان بتواند از ایران باج گیری کند.

در این راستا مهدی امیرمعینی، مشاور موسسه بین‌الملل مطالعات انرژی نیز با اشاره به پیشنهاد غیرمنطقی ترکمنستان مبنی بر افزایش قیمت گاز وارداتی به ایران، با بیان اینکه تولید گاز در کشور افزایش داشته است، گفته ایران در حال حاضر نیازی به واردات گاز ندارد و مذاکره‌کنندگان زیر بار هر قیمتی نخواهند رفت.

وی اعتقاد دارد نمی‌توان گفت چون گاز داریم نباید تجارت کنیم. البته واردات گاز از ترکمنستان زمانی آغاز شد که به اندازه کافی گاز نداشتیم و در زمستان با مشکل کمبود گاز مواجه می‌شدیم و در آن زمان واردات گاز به نفع‌مان بود، اما در حال حاضر با توجه به این‌که بسیاری از فازهای پارس جنوبی به بهره‌برداری رسیده و میزان تولید گاز افزایش پیدا کرده است، دیگر مانند قبل نیازی به واردات گاز نیست.

همچنین بهروزی‌فر با تاکید بر اینکه ایران در شرایطی نیست که ترکمنستان بتواند از ما باج بگیرد، تاکید کرده در سال ۸۶ که سرمای شدیدی اتفاق افتاد چاره‌ای نداشتیم جز اینکه گاز را با هر قیمتی که شده از کشور ترکمنستان وارد کنیم زیرا در آن زمان تولید گاز کشور کم بود اما در حال حاضر در موقعیتی نیستیم که ترکمنستان بتواند از ما باج بگیرد. این کشور هم می‌داند تولید گاز ایران چقدر افزایش داشته و مصرف داخل چقدر است. در واقع باج گرفتن ترکمنستان از ایران دور از ذهن است.

شواهد و قرائن حاکی از آن است که ایران تمام قد در مقابل پیشنهاد غیرمنطقی ترکمنستان ایستاده و با تکیه بر به بهره برداری رسیدن فازهای مختلف میادین گازی و خودکفایی در زمینه تولید گاز، منت ترکمنستان را نخواهد کشید. از سوی دیگر در چنین شرایطی به نظر نمیرسد خود ترکمن ها نیز وقتی شرایط تامین گاز ایران را به درستی ارزیابی کنند و موضع محکم کشورمان در مقابل تهدیدها را در تحلیل های خود بگنجانند، حاضر باشند که مشتری مهم و مطلوبی مثل ایران را به راحتی از دست دهند؛ خاصه آنکه درحال حاضر مشتریان عمده دیگری در انتظار گاز این کشور نیستند و حتی درصورت اجرایی شدن قراردادهای آتی این کشور، ایران همچنان یک مشتری مهم و استراتژیک برای آن ها خواهد بود که از دست دادنش چندان منطقی به نظر نمی رسد.