زیر پوست شبکه‌های اجتماعی چه می‌گذرد؟

محمد معصومیان در روزنامه ایران نوشت: کلیدواژه «دختر»، شما را با انبوهی از صفحات بدون صاحب در اینستاگرام رو‌به‌رو می‌کند. صفحه‌هایی که با اسم و تصاویر جعلی اداره می‌شوند.

شما نمی‌دانید با چه کسی طرف هستید. فقط یک نام؛ بهاره، لیلا، آتنا، سوسن و... هر اسمی می‌شود باشد. ادمین، یک چهره کاملاً مخفی است که بیننده می‌تواند آن را هرطور دلش می‌خواهد، تصور کند. این صفحات به همین شکل اداره می‌شوند. شمار زیادی از عکس‌ها، برایشان فالوئر جمع می‌کند و آنها را به سودهای احتمالی می‌رساند. عکس‌ها عموماً مربوط به دختران جوان است. بعضی‌هایشان چهره‌های آشنا هستند. می‌توانید تصویر برخی بازیگران زن ایرانی و خارجی را در این صفحه‌ها ببینید. این نشان می‌دهد ادمین، خیلی هم حواسش نیست یا شاید سلبریتی‌ها را زیاد نمی‌شناسد!

قبل از ظهور اینستاگرام، فیس‌بوک مکان مناسبی بود برای جولان چنین صفحه‌هایی. صفحه‌هایی که با همین شیوه اداره می‌شدند. حالا حضور صفحات پر بازدید کننده اینچنینی در اینستاگرام، بیشتر از هر جای دیگر به چشم می‌آید. صفحاتی که فالوئر کم ندارند. فالوئرها هم البته دست کمی از خود صفحه ندارند. معلوم نیست مجازی هستند یا حقیقی. ادمین‌ها تلاش می‌کنند فالوئرها را به دام بیندازند و به سود مورد نظرشان برسند؛ حتی در حد یک شارژ تلفن. شکایت کسی برایشان مهم نیست. روزی چند نفر به دام می‌افتند؟

گاهی هم به این شکل به جذب فالوئرها اقدام می‌کنند: «این یه صفحه خیلی خوبه. صد درصد نیازتون می‌شه. به صفحه ما سر بزنید ضرر نداره» بعدش هم شکلک‌های گل و بوسه. تعداد دنبال کننده‌ها بالاست. حدود ۸۰ هزارتا. صفحه، خصوصی است. درخواست دنبال کردن می‌دهم تا از محتوای آن سر دربیاورم. درخواست، ظرف چند ثانیه پذیرفته می‌شود. معلوم می‌شود ادمین حسابی فعال است. تصاویر متنوع با هشتک‌های مشمئزکننده در برابر چشم قرار می‌گیرند. کامنت‌ها زیاد و متنوعند. یکی دعوت به فالو می‌کند، یکی پیشنهاد پیام شخصی می‌دهد و بسیاری هم تنها به گفتن سلام و به‌به و چه‌چه مشغول هستند.

خیل انبوهی هم شماره تلفن می‌گذارند و از دیگران دعوت می‌کنند با آنها تماس بگیرند. خلاصه بلبشویی است که مرز بین واقعیت و دروغ در آن روشن نیست. اصلاً نمی‌شود فهمید چه کسی واقعی است چه کسی دروغی، آن هم در جایی که اساساً ماهیتش مجازی است.

کامنت‌گذاران زیر عکس‌ها باید افراد عجیب و غریبی باشند. کنجکاو می‌شوم. به صفحه چند نفرشان سر می‌زنم تا کمی بیشتر با آنها آشنا شوم. می‌خواهم بفهمم واقعی هستند یا محصول متخصصانی که در کسری از ثانیه برای هر صفحه‌ای که پول پرداخت می‌کند، فالوئر مجازی درست می‌کنند. رضا، یکی از آنهاست. عکس خودش را گذاشته و خیلی واقعی به نظر می‌رسد.

مردی ۴۰ساله که صفحه‌اش پر از عکس‌ بچه است؛ بچه خودش که به مرور بزرگ شده و عکس‌ها نشان می‌دهد مرد کامنت‌گذار اهل خانواده است. اما چطور سر از این صفحات درآورده؟ به غیر از رضا، بیشتر کامنت‌گذاران اسم و رسم مشخصی ندارند، به نظر غیر واقعی می‌آیند. بعضی هم صفحاتی هستند که قفل شده‌اند یا حتی یک عکس هم ندارند. شاید هم یک عده از کاربران واقعی هستند که از ترس آبرو با نام‌های غیرواقعی صفحه باز کرده‌اند.

البته گمان نکنید که تنها با جست‌وجوی کلیدواژه دختر به این گونه صفحات می‌رسید. با کلیدواژه پسر یا پسر خوشتیپ هم می‌توان به صفحات مشابه رسید. صفحاتی که مثل قبلی‌ها فالوئر بالایی دارند. در بیشتر آنها هم اداره کننده صفحه از پسرها می‌خواهد برایش عکس بفرستند تا او با منتشر کردن عکس‌ها، آنها را یک شبه معروف کند. عکس‌ها هم بیشتر مربوط به پسران بدنساز با هیکل‌های ورزیده است. کامنت‌گذاران هم همان وضعیت مشابه را دارند.

خیلی وقت‌ها زمانی که یکی از این صفحه‌های پر بازدیدکننده را باز می‌کنید، با این پیام مواجه می‌شوید: «دوستان پیج قبلیم هک شده فالو کنید بیاییم بالا مرسی.» اما کدام پیچ قبلی؟! کسی نمی‌داند. این، تنها ترفندی است برای جذب فالوئر. ترفندی ساده برای آدم‌های ساده که با رویای مشهور شدن، از این صفحات الگوبرداری می‌کنند، غافل از اینکه تخیلات‌شان در دنیای حقیقی جایی ندارد.

در کل هدف راه‌اندازی این صفحه‌ها، چیزی جز جذب فالوئر برای رسیدن به اهداف خاص نیست. اهدافی که طیف وسیعی دارد و می‌تواند از به دست آوردن شارژ تلفن تا اغفال دختران و پسران و جذب آنها در شبکه‌های فساد باشد. این البته هشداری هم هست برای کسانی که عکس‌های خصوصی‌شان را بدون هیچ احتمال خطری، در معرض دید همگان قرار می‌دهند.

شما ممکن است روح‌تان هم خبر نداشته باشد که عکس خصوصی‌تان در صفحه‌ای مجازی و بدون هویت آپلود شده و لایک و کامنت گرفته است؛ کامنت‌هایی که خواندن بعضی‌هایشان عرق شرم روی پیشانی می‌نشاند. عکس دزدها به هیچ کس رحم نمی‌کنند، حتی به مادری که فرزندش را در آغوش گرفته و عکسش را در صفحه اینستاگرامش منتشر کرده است. ملغمه‌ای از عکس‌ها بدون در نظر گرفتن حریم شخصی، فقط برای رسیدن به اهداف مورد نظر.

سودجو بودن گردانندگان این صفحات را خیلی ساده می‌شود فهمید، به شرط اینکه ساده نباشید و به محض دیدن صفحه‌های پربازدیدکننده، جذب آن نشوید. بهاره، آتنا، لیلا، سوسن و... هیچ فرقی نمی‌کند.