درخواست كمك همسر يكي از ملوانان براي تحقق حقوق شهروندي

قانون نوشت: یک‌بار هر چه داشتيم فروختيم و به دزدها داديم اما فایده نداشته است درپاسخ به نامه گفته شد كه وزارت خارجه در حال رایزنی است اما هنوز نمی‌دانیم رایزنی‌ها به کجا رسیده است ما همیشه از مولوی عبدالحمید کمک می‌گیریم و نامه به آقای ظریف و باقی مسئولان را هم ایشان زحمت کشیدند می‌خواهیم از آقای روحانی طلب کنیم که بابت همین حقوق شهروندی هم که شده به ما کمک کند

سرنوشت ملوانان اسیر در دست سومالی همچنان نامعلوم است؛ بیش از یک سال و نیم از اسارت ۲۱ صیاد و ملوان ایرانی در درست دزدان دریایی سومالی می گذرد و اهالی روستای کنارک در زاهدان همچنان نگران مردانی هستند که در دست دزدان دریایی گرفتارند. حالا فقط ۸ نفر از ملوانان زنده‌اند، پای یکی‌شان گلوله خورده و ریه‌های دیگری هم عفونت کرده است، حال دو نفر از هشت نفر وخیم است و به ظاهر نيز تلاشي براي نجات اين شهروندان نمي شود. سرويس جامعه «قانون» در ادامه پيگيري هاي خود از وضعيت ملوانان اسير پاي صحبت‌هاي خانواده آن‌ها نشسته و آخرين تلاش ها براي نجات ملوانان را پيگير شده است .آن طور که «پروین صباحی» همسر یکی از ملوانان اسیر در سومالی به «قانون» می‌گوید «دزدان دریایی صیادان را به روستایی منتقل کرده اند که آنتن موبایل ندارد واعلام کرده‌اند اسیران شما زنده‌اند و تا پول را نگیریم در این روستا زندانی هستند! خانواده ها به سختی از طریق مترجم با دزدان دریایی در تماس هستند».

روزهای سخت بدون همسر

جمال الدین دهواری ناخدای ٤١ ساله همسر پروین، صاحب سه دختر است. دخترانی که به همه جا نامه نوشته‌اند و همراه مادر به تمام ارگان‌ها سر زده‌اند تا شاید بتوانند خبری از پدر بگیرند. دختر بزرگتر به علت مشکلات مالی نتوانسته به دانشگاه برود و حالا همراه مادر خیاطی می‌کند تا شاید کمکی برای معیشت خانواده باشد. پروین با نگراني می‌گويد: ناخدا همراه با ٢٠ نفر از صیادان سوار لنج‌ و به آب‌های دریای عمان رفتند. قرار بود یک ماهه کارشان را تمام کنند و به کنارک بازگردند.حالا ۸ نفر از این صیادان به علت شکنجه‌های جسمی دزدان دریایی سومالیایی کشته شده‌اند. ۴ نفر از آن‌ها به کمک دولت سومالی موفق به فرار شده‌اند و یک نفر به تنهایی از دست دزدان دریایی فرار کرده است و بعد از چند روز پیاده‌روی به وسیله دولت سومالی به ایران آمده است . حالا از این ٢١ نفر، هشت نفر هنوز به دست دزدان گرفتارند. دزدان دریایی سومالی آن‌ها را به دو گروه چهار نفره تقسیم کرده‌اند و برای هر کدام مبلغی جداگانه برای آزادی خواسته‌اند. آن‌ها برای آزادی چهار نفر از گروگان‌ها (شامل ناخدا و نزدیکان او) از خانواده آن‌ها درخواست ۱۵۰ هزار دلار پول کرده‌اند و برای آزادی چهار نفر باقی‌مانده۳۰ هزار دلار خواسته‌اند. پروین می‌گوید: یک‌بار هر چه داشتيم فروختیم و به دزدها داديم اما فایده نداشته است.

او به نامه‌شان به وزیر امور خارجه براي پيگيري وضعيت صيادان نيز اشاره و تاكيد مي‌كند: درپاسخ به نامه گفته شد كه وزارت خارجه در حال رایزنی است اما هنوز نمی دانیم رایزنی‌ها به کجا رسیده است. او به تماس رییس کمیته امداد زاهدان نيز با خانواده ملوان ها اشاره كرده و مي‌گويد: بعد از تماس به زاهدان رفتیم، مسئولان كميته امداد با ما جلسه گذاشتند و قرار شد مقرری برای‌مان در نظر بگیرند تا اوضاع مالی سروسامان پیدا کند اما براي ما نتيجه پيگيري هاي مسئولان وزارت خارجه و خبر نهايی آن‌ها مهم است. پروین می‌گوید: در اخبار دیدم آقای روحانی حقوق شهروندی را رونمایی کرد. خب بالاخره ما هم شهروند همین کشور هستیم و می‌خواهیم نامه ای به آقای روحانی براي رهايي ملوانان بنویسیم. ما همیشه از مولوی عبدالحمید کمک می‌گیریم و نامه به آقای ظریف و باقی مسئولان را هم ایشان زحمت کشیدند و حالا می‌خواهیم از آقای روحانی بخواهيم بابت همین حقوق شهروندی هم که شده به ما کمک کند.

دزدی برای معاش

سومالی از سال ۲۰۰۵ و با اوج‌گیری جنگ‌های داخلی، جای خودش را در کابوس‌های دریانوردان تجاری، نفتکش و لنج‌ های باری و صیادی باز کرده است. دزدی دریایی در آب‌های سومالی در سال ٢٠١١ با گروگان‌گیری بیش از ٧٠٠ نفر به اوج رسید. اما این میزان حملات در سال‌های بعد کاهش یافت که بخشی به دلیل گماردن نگهبانان مسلح در قایق‌ها و همچنین برقراری گشت‌های نیروهای دریایی بین‌المللی در سواحل این منطقه بود. هنوز ده‌ها گروگان در دست دزدان دریایی هستند که شامل ٢٦ دریانورد روی قایق ماهیگیری نهام سهمی‌شود که در مارس ٢٠١٢ به اشغال درآمد. بر اساس آمار، از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون ٢٤ مورد حمله دزدان دریایی به کشتی‌ها و شناورها گزارش شده است. همچنین از دو قایق ماهیگیری ایرانی که در مارس نزدیک سیل حر در مرکز سومالی ربوده شدند، یک قایق در ماه آگوست از چنگ دزدان گریخت. سراج، دیگر قایق ماهیگیری ربوده‌شده، هنوز با ١٥ خدمه در دست دزدان دریایی است. چهار نفر از خدمه این شناور در ماه جاری میلادی (نوامبر) با میانجی‌گری مقام‌های محلی سومالی آزاد شدند. اواخر بهمن سال گذشته نیز دو لنج صیادی ایرانی، گرفتار دزدان دریایی سومالی شدند که یکی از لنج‌ها پس از چند ماه موفق به فرار شد اما پس از آزادی چهار ملوان لنج دوم به نام السراج، ١٧ ملوان و صیاد ایرانی دیگر همچنان گرفتار هستند.

شهریورماه هم یک شناور دیگر موفق شد از دست دزدان دریایی بگریزد. آن زمان محسنعلی گلشنی، مدیرکل اداره شیلات استان سیستان‌وبلوچستان، به «فارس» گفت: «۱۶ صیاد و ملوان کنارک که فروردین‌ماه امسال به وسیله دزدان سومالیایی ربوده شده بودند، هفته گذشته موفق شدند از چنگ آن‌ها فرار کنند». این ملوان‌ها، که روی کشتی صیادی کار می‌کردند و فروردین ماه اسیر شده بودند، با توفانی‌شدن هوا از دست دزدان دریایی گریختند و خود را به یک ناو اروپایی رساندند.

ارتباط ایران و سومالی قطع است

سومالی دی ماه ۱۳۹۴ یعنی ۱۰ ماه بعد از اسارت صیادان و ملوانان ایرانی و البته بعد از ماجراي سفارت عربستان، روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع کرد. همين مساله سبب شده تا پيگيري ديپلماتيك وضعيت ملوانان اسير در سومالي با كندي پيش رود. چنانچه چندي قبل، «حسن قشقاوی» معاون امور کنسولی وزارت امور خارجه ایران اعلام کرده که «امکان حضور فیزیکی در سومالی برای پیگیری امور مربوط به صیادان ایرانی وجود ندارد. ما هیچ سفارتخانه، ‌سرکنسول و حتی حافظ منافعی در این کشور نداریم که بخواهد امور مربوط به گروگان‌های ایرانی را پیگیری کند. وزارت خارجه ایران با این وجود از هر اقدامی که از دستش بربیاید، جهت آزادی گروگان‌های ایرانی در سومالی کوتاهی نخواهد کرد». بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه هم می‌گوید كه دولت سومالی، صیادان ایرانی را نربوده بلکه آن‌ها در دست گروهی از دزدان هستند و اگر پول هم پرداخت شود، ضمانت اجرایی برای آزادی صیادان در بند وجود ندارد. قاسمی با اشاره به رایزنی‌های دیپلماتیک می گوید: همین که ارتباط دو کشور قطع است کار را برای رایزنی سخت کرده از طرف دیگر گروهی غیر رسمی و غیر دیپلماتیک صیا دان را اسیر کرده اند. ارتباط و رایزنی به همین دلیل سخت‌تر است .

کمپین مردمی برای آزادی صیادان در بند

اما ماجرای صیادان دربند در حال فراموشی بود که جمعی از فعالان اجتماعی پس از مرگ دو ملوان و صیاد ایرانی دیگر در اسارت دزدان دریایی براثر گرسنگی و تشنگی، با تشکیل پویشی مردمی خواستار رسیدگی به موضوع از سوی دولت و مسئولان شدند. این پویش مردمی در نخستین گام بعد از مشورت و هم‌ فکری با صاحب‌نظران مسائل سیاسی و بین‌المللی با انتشار بیانیه‌ای خواستار یافتن راه ‌حل مناسب و اقدام سریع شد. در این بیانیه آمده بود: کمپین تا آزادی صیادان ایرانی با محوریت فعالان رسانه‌ای و اجتماعی در داخل ایران در گام اول به منظور همدردی با خانواده‌های کشته‌شدگان و گروگان‌های دربند و به منظور کمک به آن‌ها و با هدف جلب توجه مقامات دولتی، رسانه‌های داخلی و خارجی و سازمان‌های بین‌المللی و در نهایت تلاش برای یافتن راه‌کاری در جهت پیگیری منسجم سرنوشت شهروندان کشورمان و آزادسازی هرچه سریع‌تر آن‌ها شکل گرفته است.

ورود مجلس به ماجرای سومالی

نزدیک به دوماه از آغاز به کار کمپین مردمی آزادی صیادان ایرانی در بند سومالی می گذرد و با وجود پیگیری رسانه‌ها هنوز خبر دقیقی از وضعیت آزادی این صیادان وجود ندارد. حال دو نفر از آن‌ها هم وخیم اعلام شده و حالا بهارستان هم پیگیر ماجراست . همین چند روز پیش بود که جواد کریمی قدوسی از طرح سوال از محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه خبر داد و گفت كه سوال من از وزیر خارجه درباره عملکرد این وزارتخانه درباره پیگیری وضعیت ملوانان ربوده شده، به هیات رییسه مجلس ارائه می شود. به طور حتم موضوع دستگیری و ربایش حدود ۲۱ نفر از ملوانان ایرانی از سوی دزدان دریایی سومالی مساله مهم و حساسی است و قطعا باید تمام دستگاه‌ها این مساله را پیگیری کنند. کریمی قدوسی از دستگاه دیپلماسی گلایه کرده و گفته متاسفانه وزارت امور خارجه تلاش و تحرک لازم را برای پیگیری وضعیت ملوانان ربوده شده در سومالی نداشته و عملکرد دستگاه دیپلماسی مانند گذشته معطوف به نگاه‌های خاص بوده است. او با اشاره به قطع روابط دیپلماتیک ایران و سومالی گفت: درست است که دولت سومالی در شرایط کنونی رابطه سیاسی و دیپلماتیک با ایران ندارد، اما راه‌های نفوذ در منطقه کاملا روشن است و وزارت خارجه می‌تواند در این رابطه یادداشت اعتراضی به سازمان ملل ارسال کند.

فعالیت آشکار دستگاه دیپلماسی برای آزاد شدن ملوانان ایرانی برای افکار عمومی بسیار مهم است.مسعود گودرزی نماینده مردم ممسنی و رستم در مجلس نيز بر لزوم پیگیری وضعیت ملوانان ایرانی ربوده شده در سومالی تاکید کرد و گفت: متاسفانه دزدان دریایی سومالی به‌عنوان گروهک‌های تروریستی به‌صورت آزادانه در منطقه مشغول به غارت و فعالیت بوده‌اند و پشتیبانان این گروه‌ها در منطقه مشخص هستند.

وی توضیح داد: به‌نظر من نیروی محرک دزدان دریایی در عرصه برخی کشورهای منطقه قرار دارند و این کشورها از این گروه‌ها حمایت مالی می‌کنند. ابوالفضل ابوترابی یکی دیگر از نمایندگان هم با اشاره به ضرورت پیگیری وضعیت ملوانان ایرانی ربوده شده در سومالی، گفت: متاسفانه کشور سومالی در شرایط کنونی از ثبات سیاسی لازم برخوردار نیست و یکی از معضلات این کشور نبود دولت مرکزی مقتدر است که این مساله موجب قدرت گرفتن دزدان دریایی در این منطقه شده است. مقامات و دستگاه‌های مسئول در کشور باید از تمام راه‌ها و مسیرها برای آزادسازی ملوانان ایرانی در سومالی استفاده کنند و یکی از این موضوعات، راه‌ غیر رسمی است. به‌گفته ابوترابی در شرایط کنونی شیوه‌های مختلفی برای آزادسازی ملوانان ربوده شده مطرح شده که پرداخت پول یکی از این موارد است. دستگاه دیپلماسی باید از تمام ابزارهای سیاسی برای آزاد شدن ملوانان ایرانی استفاده کند. خانواده ها در تلاش برای آزادی صیادان

خانواده‌ها هر از چند گاهی پول به دزدان دریایی می‌دهند تا شاید عزیزان‌شان غذا و آب داشته باشند. یک بار هم هر چه داشتند فروختند و به دزدان دادند اما هنوز خبری نشده است. حال دونفر از صیادان وخیم است و شش نفر دیگر هم در روستایی بدون امکانات در غل و زنجیر هستند. خانواده‌های صیادان با فروش کل زندگی خود و کمک برخی خیرین و لنج‌داران، مبلغ را به حساب دزدان واریز کرده‌اند. حتی دزدان دریایی به خانواده‌های صیادان خبر داده‌اند که پول را دریافت کرده‌اند و صیادان را از جنگل به منطقه‌ای مسکونی برده‌اند و ظاهرا برای آزادی آن‌ها اعلام آمادگی کرده‌اند، اما دو سه روز بعد از دریافت پول تاکنون دیگر تماسی نگرفته‌اند و خبری از این گروه چهارنفره صیادان نیست. با این حال کمیته امداد امام خمینی با خانواده ها تماس داشته و در تلاش است مشکلات معیشتی خانواده صیادان را برطرف کند . وزارت خارجه هم پیگیر ماجراست و رایزنی‌هایی انجام شده است. همه این ها خبر از آزادی قریب‌الوقوع صیادان ایرانی می‌دهد. با این حال مسئولان امر می‌گویند چون طرف مقابل ما دولت رسمی سومالی نیست، روند آزادسازی آن‌ها به کندی پیش می رو.د اما به واسطه تامین مبلغ در خواست شده از سوی دزدان دریایی و پرداخت آن و پیگیری های مسوولان بايد منتظر ماند و ديد كه آيا ملوانان ايراني بالاخره به آغوش خانواده بر مي‌گردند يا خير؟