ترور سفیر روسیه مثل یک فیلم سینمایی!

قانون نوشت: سالن هنرهای معاصر ترکیه در دو روز گذشته شاهدیکی ازبزرگ‌ترین اجراها بوده است. اجرایی خونین که به نمایشی تمام عیار در مقابل چشمان ده‌ها دوربین تبدیل شد. سفیر رو به دوربین و پشت میکروفون درحال سخنرانی است. او درافتتاح نمایشگاه عکس حاضر شده و حال قرار است برای دقایقی برای حاضران و خبرنگاران صحبت کند.

پشت سر او تابلوها دیده می شود و ناگهان انگار که جناب سفیر تصمیم می گیرد وارد یک نمایش دیدنی شود. صحنه بیشتر شبیه اجرای یک پرفورمنس است اما تنها لحظاتی بعد است که این اجرای دیدنی رنگ خون و حقیقت به خود می گیرد. پرفورمنسی در کار نیست. یکی از ماموران محافظ حاضر در محل ، ۲۱ ساله و جوان و به شاید به اظهار توئیت‌ها و نظراتی که تنها ساعاتی بعد، فضای مجازی را تسخیر کردند، جذاب حتی ، که احتمالا در مخیله همکارانش نیز نمی گنجید ، سفیر روسیهِ پرادعای دوران پوتین را هدف گلوله قرار داد. در مرحله نخست خبرها می گفتند که سفیر تنها مجروح شده اما دقایقی نگذشته بود که خبررسید تمام شد و صحنه اجرا به اوجش رسید.

سفیر در حمله تروریستی کشته شده بود و صحنه نمایشی تمام عیار در سالن هنرهای معاصر ترکیه شکل گرفته بود. سالن هنرهای معاصر ترکیه در منطقه چانکایا مقابل سفارت آمریکا و دیگر مراکز حساس دولتی ترکیه در آنکارا قرار دارد. ضارب نه در خلوت که در صحنه ای نمایشی و در مقابل ده‌ها دوربین تلویزیونی و عکاسی خبرگزاری ها اقدام به ترور سفیر روسیه می کند و سعی می کند با شلیک مکرر تیرهای هوایی ایجاد رعب کند. او حال مشغول صحبت است و از حلب و انتقام می گوید.

تصاویر بعدی که از حادثه منتشر می شود و فیلم هایی که از زوایای مختلف پخش می شود بیش از پیش بر دراماتیک بودن ماجرا می افزاید. عدم حرکت سفیر در تصایر پس از اصابت گلوله به وی ، و عدم خونریزی او از جمله مواردی بود که در شبکه های اجتماعی به آن اشاره می شد. تصاویری که منتشر می شد آنگاه که کنار هم قرار می گرفتند لحظه به لحظه بیشتر صحنه را چنان نمایشی، نشان می داد که سفیر بازیگر قربانی آن بود. ضارب ترک‌تبار، نقش اصلی را در آن برعهده گرفته بود. ماجرای قتل سفیر روسیه در ترکیه به شکلی عجیب اما با درز اخبار جدید، ابعاد دراماتیک‌ بیشتری به خود می‌گرفت. گاردین نوشت که پوتین قرار بود دوشنبه شب به تئاتر برود برای تماشای نمایشی از آلکساندر گریبایدوف، که با شنیدن خبر ترور سفیرش در آنکارا برنامه را لغو کرد.

گریبایدوف، شاعر و نمایشنامه‌نویس نامدار روس، سفیر روسیه در ایران بود که در جریان حمله به سفارتخانه روسیه در تهران (۱۸۲۹ م.) به قتل رسید و به گفته رييس کمیته روابط خارجی مجلس عالی دوما، از زمان قتل گریبایدوف تاکنون حادثه‌ای چنین تراژیک برای دیپلمات‌های روسیه رخ نداده بود. ابعاد عجیب حادثه هر لحظه نمایشی‌تر و برنامه‌ریزی‌تر شده خود را به رخ می کشید. پوتین می رفت تا نمایشی از تنها سفیر قربانی روسیه را ببیند که خبر می رسد سفیر دیگری از سرزمین برف و کولاک این بار در آنکارا طعمه مرگ شده است. ابعاد تراژدی آنکارا در حال تکمیل بود. ابراز تاسف‌ها و محکوم کردن‌های این ترور اگرچه بر روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار می گرفت اما فیلم و تصاویر حادثه بی پرده و بی پروا در حال نمایش عمومی بود. کدام فیلم سینمایی با موضوع ترور می توانست این گونه فرصت نمایش و اکران عمومی یابد؟ هر چند تاکنون هیچ خط ارتباطی بین تروریست آنکارا و داعش یافت نشده اما گویا روش داعش در حال گسترش است. روزگاری اگر ترورها و بمب گذاری ها دور از چشم دوربین ها و زیر نقاب ها رخ می داد ، مکتب داعش آن را به نمایشی عمومی تبدیل کرده بود. در حملات پاریس ، داعش سعی کرد توجه را به تمام، جلب خود کند. در حملات بلژیک و آلمان نیز نمونه چنین رفتارهایی از داعش دیده شد. در حملات پاریس حتی ، رفتار گروه تروریستی داعش ، می توانست به بازسازی از فیلم «شوالیه تاریکی بر‌می خیزد»کریستوفر نولان تبدیل شود. معمای تروریستی که پلیس بود

این بار اما ضارب سفیر در آنکارا سعی کرده بود به نمایشی‌ترین شکل ممکن سفیر را ترور کند. او نیازمند دیده‌شدن توسط رسانه ها بود. دقایقی بعد از ترور بود که شهردار انکارا ، ضارب را مامور پلیس خواند اما ساعتی بعد گفته شد او از ماموران پلیسی بوده است که به جرم طرفداری از گولن و بعد از کودتای نافرجام ترکیه از سمت خود عزل شده است. موردی که شهردار آنکارا به آن اشاره ای نداشت. تنها دقایقی بعد از این ادعاها بود که ده‌ها اکانت تویتر از ترکیه و سایر شبکه های اجتماعی تصاویر این مامور پلیس را در جمع هواداران اردوغان و حتی در حزب عدالت و توسعه منتشر کردند. نکته مهم دیگر اما این موضوع بود که در حالی که ده‌ها دوربین در صحنه ترور حاضر بودند در زمان مرگ ضارب هیچ دوربین و فیلم و تصویری وجود ندارد و وی با شلیک مستقیم به قلب کشته می شود؟ سوالاتی که بی پاسخ مانده اند همچنان در ماجرای مرگ سفیر در حال افزایش هستند. از چیدمان نمایشی صحنه تا مرگ قاتل، همگی سوالاتی است که این بار حتی دوربین ها برای آن پاسخی ندارند.

تروریست ها در برلین

‌اما حملات تروریستی آنکارا انگار هماوردی دیگر نیز داشت. بازار نوئل برلین در آخرین روزهای سال 2016 و در شلوغ ترین روزهای پیش از کریسمس شاهد یکی دیگر از حملات تروریستی داعش بود. در همان نخستین اخبار منتشر شده از 9 کشته و بیش از 50 مجروح سخن گفتند. شباهت حمله با حمله تیرماه در روز جشن ملی فرانسه ، در شهر نیس که 84 کشته و بیش از 130 زخمی برجای گذاشت یک بار دیگر نام داعش را در اروپا برزبان ها اندخت. در حالی که مسولین شهر برلین حاضر به اظهار نظر خاصی نبودند و همچنان معتقد بودند باید حادثه مورد ارزیابی قرار گیرد، داعش طی بیانیه‌ای، مسئولیت حملات را بر عهده گرفت. رفتاری مشابه آنچه پیش از این نیز این گروه تروریستی از خود نشان داده بود. حملات نیس فرانسه در مقابل چشمان صدها فرانسوی و حملات بلژیک وگروگان‌گیری در بروکسل نیز در شلوغ‌ترین زمان و محلات طراحی و انجام شده بود.

ترن مرگی که داعش به حرکت می اندازد همواره علاقه‌مند است تا خود را به نمایشی‌ترین شکل ممکن به رخ بکشد. اگر چندی قبل این نمایش‌ها، بازسازی فضای فیلمی چون هفت در خاورمیانه بود ، یا اعدام های نمایشی در پالمیرا بود که از جغرافیای ملتهب پر آشوب خاورمیانه گزارش می شد، این بار اروپا بود که صحنه نمایش بزرگ تروریستی یکی از مخوف‌ترین فرقه‌هاي داعش بود. در نهایت پس از آخرین اخبار، تعداد کشته شدگان حادثه برلین 12 نفر گزارش شد و مجروحان حادثه 59 نفر اعلام شدند. رسانه‌های آلمان کمی پس از حادثه، نوشتندکه فرد مظنونی که توسط پلیس در رابطه با حمله با کامیون به شهروندان در بازارچه نوئل در این شهر دستگیر شده، یک پناهجوی پاکستانی یا افغانستانی است.

پلیس هنوز این امر را تایید یا تکذیب نکرده است. فرد مذکور پس از توقف این کامیون درنتیجه شلیک پلیس، در حال فرار از محل حادثه بوده که توسط پلیس دستگیر شده است اماهنوز مشخص نیست که آیا وی رانندگی این کامیون را به‌عهده داشته یا با این حمله در ارتباط بوده است.جسد فرد دومی نیز در این کامیون یافت شده و تحقیقات در مورد هویت وی ادامه دارد اما برخی از رسانه‌های آلمانی از جمله دویچه وله هویت جسد یافته شده را لهستانی عنوان کرده‌اند .از راننده لهستانی این کامیون نیز خبری در دست نیست و پلیس، جستجوها برای یافتن وی را آغاز کرده است. به گزارش پلیس، شماره پلاک این کامیون در کشور لهستان به ثبت رسیده است. بنا به گفته پلیس و به نقل از شرکت باربری لهستانی، ارتباط با راننده این کامیون از ساعت ۱۵ روز دوشنبه قطع شده و به احتمال زیاد این وسیله نقلیه توسط عاملان این حمله به سرقت رفته است. بنا به اطلاعات موقعیت‌یاب از راه دور و طبق گفته مالک این شرکت حمل و نقل لهستانی، این کامیون پس از قطع ارتباط با راننده آن در سه نقطه از مسیر توقف داشته است. هرچند که در نهایت، بیانیه کوتاه و یک خطی منتسب به داعش ، مسئولیت حمله را بر عهده گرفت اما تحقیقات پلیس همچنان ادامه دارد. پلیس همچنین از شهروندان برلین خواست که در خانه‌های خود بمانند و تا حدامکان ازحضور دراماکن شلوغ خودداری کنند و این همه در حالی است که همچنان نه پلیس و نه مقامات آلمان و برلین ، قطعی بودن طراحی این حملات توسط داعش را تایید نکرده اند.

اتوبوس مرگ از خاورمیانه تا اروپا

آنچه اما در این میان باید به آن پرداخت فارغ از جنبه های نمایشی حملات است. یک موضوع روشن است؛ دامنه حملات وکشتار، هر روز بیشتر از قبل در اروپا در حال افزایش است. در حمله به سفیر روسیه به صراحت از حلب و سوریه نام برده شد. سوریه با ده میلیون آواره و هزاران کشته حالا دیگر تنها نام یک کشور نیست. سوریه شاید اکنون بیش از همیشه تبدیل به بزنگاهی شده است برای شرمندگی جهانیان. تصویر خونین سوریه ، این بار تصویر عریانی است از آنچه برای سال‌ها در غزه ،در افغانستان ، در عراق و در خاورمیانه دیده نشد. جهانی که برایش خاورمیانه روزگاری سرزمین پریان ،افسانه ها، شهرزاد و هزار و یک شب بود، و روزگاری دیگر جغرافیایی دور از اروپای امن و ثروتمند محسوب می شده که محل نزاع های قومی و مذهبی بوده، حال گویا گستره خود را تا قلب اروپا پیش برده است.

خاورمیانه، برای سال‌ها زیر چشم جهانیان بر گردابی از خون و جنون شناور بود. جنونی که سیاست های کشورهای اروپایی و آمریکا بدون تردید بخشی از آن را تحریک می‌کرد ،گاه حمایت می کرد و گاه سرکوب.در طول همین سالیان، صدها مرد و زن و کودک در شهر و خانه خود قربانی انواع نزاع ها شدند و خونی که از رگ‌های خاورمیانه بیرون می زد اكنون در حال گسترش است. این جوی خون به راه افتاده از سرزمینی در میانه آسیا، به سوی قاره همسایه در حرکت است. این اعتراف، دردناک، تاسف بار و ناراحت کننده است؛ اما حقیقت همیشه رگه هایی از درد با خود حمل می‌کند.حقیقتی دردناک که جهانی که برای سال‌ها چشمانش را بر روی مرگ آدم ها بسته بود حال چاره ای ندارد غیر از اینکه با این اژدهای ترسناک رو در رو شود.

کارناوال مرگی که در خاورمیانه نمایشی تمام عیار اجرا می کرد حال به سوی اروپا و جهانی دیگر در حرکت است. رقص مرگ افراطیون ، سلفی‌ها و تندروها برای سال‌ها بر خون زنان و مردان و کودکانی که گناهی غیر از تولد در این جغرافیا نداشتند، نادیده گرفته شد و حال داعش، با سازمانی عجیب و غریب و مخوف که به شهادت سازمان‌های امنیتی آمریکا حتی از طریق بازی های اینترنتی پیام‌های خود را منتقل می کنند کامیون مرگ خود را به سمت جهان متمدن و آزاد و مهد قانون به حرکت در آورده است. داعش با بهانه های واهی ،در پی حرج و مرج است. داعش این حرج و مرج را با خود به جهان نوین می برد. اگر یک روز در«شوالیه تاریکی برمی خیزد»، تروریست فریاد می زد که من با این حرج و مرج در پی نظمی تازه هستم ، اگر در «شوالیه تاریکی » نخستین اثر از سری بتمن های نولان ، جوکر می گوید او دشمن هر نظمی است که از جهان قدیم باقی مانده است ، حال سفیران تاریکی که روزی با سیاست های غلط و استعمار و استثمار خاورمیانه، راه این سرزمین را درپيش گرفته بودند، چنان شوالیه هایی سیاه از این جهان قدیم راهی سرزمین های مدعی دمکراسی و آزادی می شوند تا آن نظم را هدف قرار دهند.

هرج و مرج، رمز برهم زدن آن نظم است. شاید اگر بیشتر بخواهیم به دنبال نشانه‌ها بگردیم ، کامیون مرگی که در نیس و برلین، جان آدم ها را قربانی خود کرده است را بتوانیم در «شوالیه تاریکی»کریستوفر نولان جستجو کنیم. در شلوغ ترین زمان و مکان است که کامیون مرگ شوالیه تاریکی حرکت را آغاز می کند و حال برای دومین بار ، گویی آن کامیون مرگ از دل پرده سینما بیرون آمده تا هرج و مرج را جایگزین نظم جهانی کند. راهکار اما در شعارهای تکراری برای مبارزه علیه تروریسم و ابراز تاسف ها و ابراز نگرانی‌ها نیست. راهکار اجماع حقیقی جهانی است. اجماعی از دل ملت‌ها بر علیه همه آنانی که با انواع حملات تروریستی، آزادی ملت ها را هدف قرار داده اند. آزادی اگر از آدم ها ، ملت ها ، سرزمین ها دریغ شود، امنیت نیز برباد خواهد شد. کامیون مرگ در مسیر خونینش به راه افتاده است. برای ایستادن در مقابل آن ، باید همه ملت ها ، همه آن جهانی که چشم بر کشتار فرو بسته بود، چشم هایش را بگشاید و تصمیم بگیرد تا این کامیون را متوقف کند.