میراث گردشگری داریم، درآمدش را نه!

شهروند نوشت: ساندویچ ٢٧٠‌هزار تومانی در شیراز، این روزها یکی از پربیننده‌ترین عکس‌های فضای مجازی است. توریست آلمانی با انتشار عکس غذای بی‌کیفیت و گرانقیمتی که در ایران خورده است، حالا نه‌تنها بخشی از مشکلات عمیق صنعت گردشگری ایران را فاش کرده است که دیروز این ماجرا به خیابان وزرای تهران نیز کشیده شد و کمیسیون گردشگری اتاق تهران در بیست‌و‌ششمین نشست خود این تصویر را دستاویز طرح چالش‌های اساسی این صنعت کرد.

براساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد از شاخص‌های رقابت‌پذیری سفر و گردشگری، ایران رتبه نهم اماکن ثبت شده جهانی و رتبه دهم میراث فرهنگی دنیا را به خود اختصاص داده است اما با این همه امکانات گردشگری کشور ما در قعر جدول درآمدزایی جهان از این صنعت قرار دارد و ایران هنوز نتوانسته است به یک‌هزارم درآمد گردشگری دنیا برسد. مهدی جهانگیری، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران در این نشست می‌گوید درحالی‌که در استانبول ٨٠ هتل ٥ستاره وجود دارد، نگاه کاسب‌مآبانه شهرداری تهران سرمایه‌گذاران را فراری داده است و تعداد هتل‌های ٥ستاره پایتخت به انگشتان دست نمی‌رسد.

اما مشکل به همین جا ختم نمی‌شود و اعضای کمیسیون گردشگری اتاق تهران می‌گویند درآمد ٨‌میلیارد دلاری صنعت گردشگری اصلا به چشم دولت‌ها نیامده است و آنها نتوانسته‌اند برای حل مشکلات ساده‌ای مانند عقب انداختن زمان برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی با پیک ورود توریست به ایران یا هماهنگ کردن روزهای تعطیل پایان هفته با تقویم جهانی به نتیجه برسند. بی‌توجهی به صنعت گردشگری ایران تا اندازه‌ای است که حتی تقاضای رفع بوی تعفن سرویس بهداشتی فرودگاه بین‌المللی امام خمینی هم با وجود رایزنی‌های متعدد بی‌پاسخ مانده است. این موضوع درحالی رخ می‌دهد که براساس بند یک طرح اقتصاد مقاومتی، سازمان توسعه تجارت موظف شده است درآمدهای کشور از محل صادرات کالا و خدمات غیرنفتی را افزایش دهد، با این وجود صنعت گردشگری ایران همچنان اندر خم یک کوچه می‌لنگد.

تانزانیا با دست خالی، هر‌سال پذیرای یک‌میلیون گردشگر است. این کشور با ٩٤٥‌هزار و ٨٧ کیلومتر مربع مساحت، تنها از منابع طبیعی خود ١١‌درصد اشتغال ایجاد کرده است. کشوری در شرق قاره آفریقا، که ١٣‌درصد از تولید ناخالص ملی‌اش بر پایه گردشگری استوار است، بدون این‌که جز منابع طبیعی، زیرساخت اقتصادی دیگری در چنته داشته باشد. این درحالی است که به گفته مهدی جهانگیری، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی تهران، سهم ایران از درآمد گردشگری جهان هنوز نتوانسته است به ٢‌درصد یا معادل یک‌هزارم درآمد گردشگری جهان برسد.

روز گذشته اعضای کمیسیون گردشگری اتاق تهران در بیست‌وششمین نشست خود میزبان رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بودند. زهرا احمدی‌پور که به تازگی به این سمت برگزیده شده در جلسه‌ای به مشکلات بی‌شمار گردشگری ایران گوش سپرد و قول همکاری داد. در این نشست نمایندگان بخش خصوصی و مسئولان سازمان تأکید کردند برای بهبود این صنعت و بهره‌برداری از ظرفیت‌های بالای کشور در این حوزه، تعامل بخش خصوصی و دولت برای ایجاد یک نهضت ملی گردشگری الزامی است.

ما با صنعت گردشگری قهریم

نسبت به صنعت گردشگری بی‌مهری‌های زیادی شده است؛ صنعتی که به‌راحتی می‌تواند جانشین درآمد نفتی کشور شود. در نشستی که صبح روز گذشته، با حضور معاون رئیس‌جمهوری و اعضای کمیسیون گردشگری اتاق تهران برگزار شد، مهدی جهانگیری، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران گفت: «درآمد ٨‌میلیارد دلاری صنعت گردشگری مهجور مانده و به چشم دولت نمی‌آید. ما در شرایط کنونی گردشگری کشور، کار بزرگی کرده‌ایم.» به عقیده جهانگیری، گردشگری زودبازده‌ترین صنعت است و می‌تواند مشکلات اقتصادی کشور را تحت هر شرایطی حل کند. سوالی که در این میان به ذهن‌مان می‌رسد این است که بخش خصوصی چگونه می‌تواند به تنهایی به درآمد معهود ٢١‌میلیارد دلاری برسد وقتی به گفته اعضای اتاق بازرگانی تهران حتی برنامه توسعه ملی گردشگری نداریم؟

نگاه کاسب‌مآبانه شهرداری به توریست، گردشگری را زمین زد

تهران هتل ندارد. این روزها هرجا که می‌رویم حرف از نگاه کاسب‌مآبانه شهرداری تهران است! مهدی جهانگیری در نشست صبح دیروز گفت با نگاه کاسب‌مآبانه شهرداری تهران به توریست، صنعت گردشگری ما هرگز پیش نمی‌رود. ٨٠ هتل ٥ستاره در استانبول ترکیه و بیش از ٨٠ هتل ٥ستاره در دوبی داریم. در ایران اما به لطف شهرداری، تعداد هتل‌های ٥ستاره به انگشتان دست هم نمی‌رسد.

در حالی صنعت گردشگری و درآمدهای ناشی از آن به‌عنوان یکی از ظرفیت‌های بالقوه ارتقای اقتصاد کشور عنوان می‌شود که شهرداری تهران با اعمال سختگیری‌ها، مانع جدی بر سر راه توسعه زیرساخت‌های این صنعت و ایجاد هتل‌های مجهز در این کلانشهر شده است.

تعطیلات را به جمعه- شنبه انتقال دهید

دوران ایران‌هراسی به سر رسیده است. ادبیات جمهوری اسلامی در دولت تدبیر و امید تغییر کرد و فرصت برای جذب گردشگر به وجود آمد. جهانگیری با اعلام این موضوع از معاون تازه‌کار رئیس‌جمهوری، زهرا احمدی‌پور خواست فکری به حال تعامل بیشتر دولت و بخش خصوصی کند.

یکی از مهم‌ترین درخواست‌های اتاق بازرگانی را محمدرضا خائف مطرح کرد. نایب‌رئیس کمیسیون گردشگری اتاق تهران از معاون رئیس‌جمهوری خواست که برای یکدست شدن ایران با جهان، تعطیلات را از پنجشنبه- جمعه، با جابه‌جایی تنها یک روز، به شنبه‌-جمعه انتقال دهد و زمینه حضور گردشگر در کشور را فراهم کند.

به گفته او، آموزش و پرورش بزرگترین مخالفت تغییر تعطیلات پایان هفته است.

ایران تنها ١٠ پله با قعر جدول فاصله دارد

براساس شاخص‌های شورای رقابت‌پذیری سفر و گردشگری مجمع جهانی اقتصاد، ایران رتبه نهم از حیث اماکن ثبت شده جهانی و رتبه دهم از لحاظ میراث فرهنگی را دارد. به گفته یعقوب امین‌زاده، مشاور کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی تهران، با این‌همه امکانات اما ایران در قعر جدول درآمد و زیرساخت‌های گردشگری جهان دست و پا می‌زند. در بودجه رسمی کشور، هیچ سهمی برای تبلیغات گردشگری در نظر گرفته نشده است.

بر اساس آمار شورای جهانی سفر و گردشگری، زیرساخت‌های حمل و نقلی ریلی ما در جایگاه ٩٣ از ١٤١ کشور موجود است. اولویت‌دهی به صنعت گردشگری ما رتبه ١٣٠ را دارد و زیرساخت خدمات گردشگری‌مان هم با رتبه ١١٩ اوضاع وخیمی دارد.

سرمایه‌گذار خارجی را اذیت می‌کنیم

سرمایه‌گذارهای خارجی را اذیت می‌کنیم. این را دباغی، نماینده اتاق بازرگانی ایران می‌گوید. سرمایه‌گذارهای خارجی دچار قوانین مختلف سلیقه‌ای و موازی کشور می‌شوند و تعداد‌شان به همین علت ساده به مرور کم و کمتر می‌شود. به گفته این نماینده اتاق بازرگانی ایران، در دنیا بیشترین زمانی که سرمایه‌گذار خارجی به بازدهی می‌رسد، ٣ ماه است. حال آن‌که این عدد برای سرمایه‌گذاران در کشور ما به حداقل سه‌سال رسیده است!

١٧ برند هتل‌سازی را با سنگ‌اندازی منصرف کردند

حتی معضل بوی تعفن سرویس بهداشتی فرودگاه بین‌المللی امام خمینی را هنوز نتوانسته‌ایم حل کنیم. این را محمود نجفی‌عرب، دیگر عضو کمیسیون گردشگری اتاق اعلام کرده و می‌گوید حتی پلیس فرودگاه‌‌های‌مان برخورد مناسبی با مسافر ندارند. به گفته او حتی تعداد گردشگران مذهبی ما هم روزبه‌روز کاهش پیدا می‌کند.

از طرفی ابراهیم پورفرج، رئیس هیأت‌مدیره جامعه تورگردانان ایران تنها مشکل گردشگری ایران را ناهماهنگی دانست. او گفت: تنها یک خواسته از معاون رئیس‌جمهوری داریم! این مسأله را در هیأت دولت مطرح کنند که در این فصل بهار و پاییز که فصل حضور گردشگران در کشور است، از برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی و سمینار پرهیز شود تا هتل‌ها به جای میزبانی از میهمانان این مراسم‌ها، میزبان گردشگران باشند.

تا به امروز دولت‌ها هیچ برنامه‌ریزی‌ای برای گردشگری کشور نداشته‌اند. این‌ موضوعی است که محمدرضا خائف مطرح کرده و می‌گوید بعد از برجام که روابط ایران و جهان بهبود یافت، گروه هتل‌سازی «بنچ» وارد ایران شد تا ١٧ برند جهانی هتل را در ایران ثبت کند که به لطف سنگ‌اندازی عده‌ای به جایی نرسید. حالا بخش خصوصی با این گروه دوباره وارد مذاکره شده و قرار است در ‌سال جاری ایده فوق به بار بنشیند.

اکبر غمخوار، عضو هیأت‌مدیره انجمن خدمات گردشگری استان تهران گفت که ما ٨٠ مشکل گردشگری داریم که آنها را به صورت مدون به معاون رئیس‌جمهوری تقدیم کرده‌ام.

جیب خالی، پز عالی

ما مصداق دقیق این ضرب‌المثلیم. اکبر غمخوار گفت: ما از بسیاری از کشورهای دنیا گران‌تریم. گران‌ترین هتل‌ها و رستوران‌ها در ایران است.

برای بررسی ادعای غمخوار با یک هتل ٥ستاره در تهران تماس می‌گیریم. قیمت اتاق‌ها از ٣٥٠‌هزار تومان برای یک شب آغاز شده و تا یک‌میلیون و ٢٠٠‌هزار تومان پیش می‌رود!

با وجود این‌همه اما و اگر توریست چرا باید ایران را به‌عنوان مقصد گردشگری انتخاب کند؟

ساندویچ ٢,٧‌میلیون ریالی!

درست است که کشور ما حتی برنامه توسعه ملی گردشگر هم ندارد. درست است که ایران گردشگر ندارد و برای جذب گردشگر هم تلاش چندانی نمی‌کند. درست است که پورتال سازمان گردشگری حتی به زبان انگلیسی مجهز نبوده و تک‌زبانه است، اما خود ما کجای این داستان ایستاده‌ایم؟ آیا برخورد خود ما با توریست‌هایی که میهمان ما هستند، مناسب است؟

چندی پیش در خبرها اعلام شد که یک توریست آلمانی با انتشار عکسی از قیمت کاپوچینو در ایران تعجب کرده است! ماجرا از این قرار بود که فروشگاه فرودگاه شیراز، یک کاپوچینو، یک همبرگر و یک‌ هات‌داگ را با این توریست ٢٧٠‌هزار تومان حساب کرده است. با وجود این نابسامانی‌ها چگونه انتظار حضور توریست در کشور را داریم؟

از طرفی فرهنگ سفر به نقاط مختلف کشورمان که مهد جاذبه‌های مختلف است بین مردم جا نیفتاده است. به گفته زهرا احمدی‌پور، رئیس سازمان میراث فرهنگی، «من اهل کجا هستم» محوریت سفرهای ما شده است. انگار علاقه‌ای به کشف نداریم.

امین‌زاده هم می‌گوید هنوز با گذشت ٣٨‌سال از عمر انقلاب ضمانت‌های کافی اجرایی و عملی برای سرمایه‌گذاران خارجی نداریم.

نجفی در این نشست گفت: مشکل دیگری که می‌توان از آن به‌عنوان مشکل اصلی نام برد، هماهنگ نبودن دستگاه‌های داخلی در جهت جذب توریست هم تبدیل به نوعی اصطکاک درونی شده است. زهرا احمدی‌پور در پایان نشست از اتاق بازرگانی تهران خواست که تنها به طرح مشکل بسنده نکرده و برنامه عملیاتی ارایه کند.

او با انتقاد از تبدیل محور تهران شمال به تنها مسیر گردشگری ایران گفت: باید به فکر یک برند گردشگری مخصوص و اتاق فکر برای این صنعت باشیم.