با اظهارات نادرست بازار ارز را ملتهب نکنید

خبرگزاری ایسنا: یک اقتصاددان می‌گوید اگر دولت اجازه دهد نرخ اسمی تعدیل شود و برخی از مخالفان دولت هم به منافع ملی بیش از منافع سیاسی خود اهمیت دهند و با اظهارات نادرست فضا را ملتهب نکنند، دولت می تواند بازار ارز را در برابر شوکها مقاوم کند.

مهدی پازوکی درباره‌ نوسانات نرخ ارز توضیح داد: در نظر داشته باشیم ارز هم کالایی مانند سایر کالاهاست که بر مبنای علم اقتصاد قیمت آن با عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و هر اقدامی که بر عرضه و تقاضا موثر باشد، می‌تواند قیمت ارز را پایین یا بالا ببرد.

وی افزود: به نظر من یکی از نکاتی که اکنون باید در اقتصاد کلان ایران در نظر گرفته شود، حفظ و ثبات نرخ واقعی ارز است نه نرخ اسمی آن. کما اینکه اگر نرخ اسمی ارز تعدیل نشود نرخ واقعی آن دچار مشکل خواهد شد. اکنون عمده اقتصاددانان این اعتقاد را دارند که اگر نرخ اسمی ارز پایین نگه داشته شود و با مابه‌التفاوت تورم داخلی جهانی تعدیل نشود در بلندمدت اقتصاد ما دچار مشکل خواهد شد.

این اقتصاد دان همچنین اظهار کرد: به یاد دارم در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد بود که با افزایش قیمت نهاده‌های بخش انرژی به میزان ۵۰۰ درصد و دستکاری در بازار کالا و خدمات ولی آن دولت اصرار داشت که نرخ ارز را ۱۲۰۰ تومان نگه دارد و نتیجه چنین کاری این شد که گرچه نرخ ارز در کوتاه مدت پایین نگه داشته شد، ولی وقتی شوک تحریم‌های سال ۱۳۹۱ اتفاق افتاد ناگهان قیمت ارز مثل فنر پرید و سه برابر شد و نتیجه آن شد که احمدی نژاد دولت را با نرخ ارز ۳۶۵۰ تومان تحویل دولت حسن روحانی داد.

این استاد دانشگاه علامه طباطبایی همچنین تصریح کرد: در سه سال و نیم گذشته ما دیدیم که نرخ دلار از مبلغ ۳۶۵۰ که دولت یازدهم تحویل گرفت کمتر شده و در مقاطعی به زیر ۳۲۰۰ تومان رسید به این دلیل بود که مردم احساس می‌کردند دولت عاقلی بر سر کار آمده است و آن دولت عاقل باعث شد انتظارات تورمی مردم کاهش پیدا کند.

پازوکی درباره نوسانات اخیر نیز چنین توضیح داد: اکنون اعتقاد دارم مشکلات اخیری که درباره نوسانات نرخ ارز رخ داده است به دلیل ماجراهایی مانند آمدن ترامپ و تهدید برجام بود. در نظر بگیریم که در داخل ایران نیز مخالفان دولت منافع ملی را قربانی بازی های سیاسی کرده و در این جهت با دامن زدن به فضای بی اعتمادی نسبت به آینده برجام، باعث می‌شوند از نظر روانی فضا ملتهب شده و انتظارات تورمی تغییر کند. البته درباره نوسانات اخیر باید بگویم که اتفاقاتی مانند تقاضا برای ارز در سفرهای عتبات و ژانویه نیز باعث افزایش تقاضا شده است، ولی باید در نظر داشته باشیم که این تقاضا نمی‌تواند اینقدر التهاب آور باشد. البته به نظر من اطلاعیه‌ای که بانک مرکزی در این زمینه صادر کرد، بخردانه بود و توانست کمی در جو تاثیرگذار باشد.

این اقتصاددان همچنین بیان کرد: اکنون بانک مرکزی باید اقداماتنی را دستور کار قرار دهد که بتواند جلوی شوک‌ها را بگیرد، ابتدا اینکه نرخ اسمی را با توجه به مابه‌التفاوت نرخ خارجی و داخلی تورم تعدیل و نرخ مدیریت شناور شده را در دستور کار قرار دهد. اکنون درآمدهای ارزی افزایش یافته و خود دولت یکی از بزرگترین عرضه کنندگان ارز است. اگر دولت خواهان ثبات ارز باشد باید نرخ واقعی ارز را ثبات بخشد و نرخ اسمی ارز هم باید هر سال با مابه التفاوت داخلی و خارجی تعدیل شود و این موضوع نیز نباید یک‌شبه رخ داده و باید به صورت تدریجی انجام شود.

وی همچنین بیان کرد: به نظر من اگر بانک مرکزی ایران مستقل باشد و بتواند سیاستهای پولی مستقل را بر اساس مبنای کار کارشناسی علم اقتصاد انجام دهد، می‌تواند جلوی بحرانهای ارز را بگیرد. با این حال نمی‌توان منکر تاثیر سیاست و اقدامات سیاسی بر نرخ ارز شد. مثلا دیدید که وقتی ترامپ رئیس‌جمهور شد بدون اینکه اتفاقی در حوزه اقتصاد افتاده باشد، کل بازار بورس آمریکا دچار التهاب شد این وضعیت در ایران نیز وجود دارد و رفتارها و گفتارهای سیاسی در وضعیت بازارها موثر است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: متاسفانه اکنون وضعیت در ایران به‌گونه‌ای شده که همه حتی گزارشگر هواشناسی که الفبای اقتصاد را نمیداند درباره برجام اظهار نظر می‌کند و این وضعیت به بی‌ثباتی دامن می‌زند.

او همچنین درباره تعیین نرخ دلار ۳۳۰۰ تومانی در بودجه سال جاری بیان کرد: اقدام دولت در جهت نزدیکسازی نرخ ارز مبادله‌ای و نرخ آزاد ارز اقدام مثبتی بوده است، چون ارز دولتی فساد ایجاد می‌کند و کسانی که به ارز دولتی دسترسی دارند می‌توانند از رانت برخوردار باشند. بنابراین من به طور کلی با ارز چند نرخی مخالفم. قطعا دولت باید یکسان‌سازی نرخ ارز را انجام دهد کما اینکه در دولت هشتم و در جریان برنامه سوم نیز این اتفاق افتاد، ولی بار دیگر در دولت احمدی نژاد علیرغم وجود درآمد ارزی بالا چون رئیس جمهور وقت میخواست اقتصاد را به صورت دستوری اداره کند و اقتصاد نیز به صورت دستوری قابل هدایت نیست نتیجه رفتارش این بود که دولت را با دلار زیر ۱۰۰۰ تومان تحویل گرفت و بالای ۳۶۵۰ تومان تحویل دولت روحانی داد.

وی تاکید کرد: به نظر من فقط با مبنای کار کارشناسی و تبعیت از علم اقتصاد است که می‌توانیم جلوی بحران در بازارها را بگیریم و اقتصاد را در برابر شوک‌های بیرونی مقاوم کنیم. البته تاکید می کنم نقش برخی افراد سیاسی هم در این زمینه مهم است اینکه چقدر به منافع ملی اهمیت بدهند و آن را قربانی سیاست نکنند.