بازارهای دنیا چشم انتظار تصمیم نفتی «وین»

روزنامه ایران: سال ۲۰۰۴ میلادی تولید نفت خام عربستان صعودی ۱/۲۹ درصد از کل تولید اوپک بود. در آن سال تقریباً ریاض ۸ میلیون و ۹۰۰ هزار بشکه در روز تولید می‌کرد اما با برداشته شدن نظام سهمیه‌بندی اوپک در سال ۲۰۱۱ و شدت گرفتن تحریم‌های غرب علیه ایران تولید ریاض و کشورهای متحد با آن از جمله عراق، قطر، امارات و کویت افزایش یافت. به طوری که امروز عربستان ۵/۳۱ درصد از تولید اوپک معادل ۱۰ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه را به خود اختصاص می‌دهد.

به این ترتیب کشورهایی که تعادل بازار را بر هم زدند عربستان و متحدانش بودند نه ایران. اما الان ریاض به دنبال توقف و حتی کاهش تولید نفت خام ایران است. برای کاهش تولید خود آن هم حدود ۴۰۰ هزار بشکه در روز شرط کرده که ایران نیز باید تولیدش را کاهش دهد. به این ترتیب فضا را به گونه‌ای ترسیم کرده است که اگر اوپک به توافق نرسید مقصر اصلی ایران است. درحالی که ایران نقشی در برهم خوردن تعادل بازار نداشته است. کارشناسان معتقدند که ریاض نمی‌خواهد ایران از فضای پسابرجام منتفع شود و هیچ مکانی بهتر از بازار نفت برای جنگ با ایران پیدا نکرده است.

درحالی که تنها یک روز تا برگزاری نشست وزرای عضو سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) در وین باقی مانده جنگ روانی در بازار نفت به اوج خود رسیده است. این بار هم ریاض رهبر این جنگ است و سعی می‌کند که شرایط را طوری مدیریت کند که اگر اوپک درمورد کاهش تولید نفت خام به توافق نرسید، ایران مقصر اصلی شناخته شود. اما در این مدت ایران نهایت تلاش خود را برای به نتیجه رسیدن مذاکرات و حمایت از بازار کرده است و اگر اوپک برای کاهش سقف تولید به توافق نرسد به خاطر سنگ اندازی و بهانه جویی‌های عربستان است.

اواخر سپتامبر (هفتم مهر ماه) چهارده کشور عضو اوپک در الجزیره توافق کردند که کل تولید این نهاد به ٣٢ میلیون و ٥٠٠ هزار تا ٣٣ میلیون بشکه در روز برسد که این نخستین کاهش عرضه اوپک از سال ٢٠٠٨ به این سو بود. از آن تاریخ تا کنون اوپک کمیته‌ای را تشکیل داد تا با بررسی خواست کشورها و گفت‌و‌گو با نمایندگان آن‌ها سهمیه هر کشور را تخمین بزند و با توجه به نتایج بررسی‌های این کمیته، در یکصد و هفتاد و یکمین نشست اوپک درخواست هر کشور را بررسی و سهم یک ساله آن را از سقف تولید اوپک نهایی کنند. اما با وجود تشکیل این کمیته و مذاکرات محرمانه وزرای اوپک با یکدیگر هنوز سهم هیچ یک از کشورها مشخص نیست. ١٤ عضو اوپک هم اکنون ٣٣ میلیون و ٦٠٠ هزار بشکه درروز تولید می‌کنند که برای رسیدن به توافق الجزایر باید یک میلیون و ١٠٠ هزار بشکه از این میزان کاهش یابد.

ایران در ابتدای مذاکرات بر سهم ۷/۱۲ درصدی خود از سقف جدید تولید اوپک پافشاری می‌کرد. ایران که به تازگی از فشار تحریم‌ها خارج شده، می‌خواهد تولید نفت خود را به حجم پیش از تحریم‌ها برساند و حاضر نیست که با فریزنفتی (تثبیت تولید) نفت خام خود دست به خودتحریمی بزند اما پس از نشست فوق العاده اوپک در الجزایر مدام بسته‌های پیشنهادی جدیدی را از اوپک دریافت کرده است که همه این بسته‌ها به کاهش تولید نفت خام ایران تأکید داشتند. تولید نفت خام ایران در حال حاضر حدود ۳ میلیون و ۹۸۰ هزار بشکه در روز است.

اما آخرین بسته اوپک برای ایران کاهش ۱۰ هزار بشکه‌ای تولید فعلی را پیشنهاد می‌کرد. به این ترتیب که بر اساس منابع ثانویه تولید نفت خام ایران حدود ۳ میلیون و ۷۶۰ هزار بشکه در روز تخمین زده می‌شود بسته جدید به ایران اجازه می‌داد که تولیدش را تا ۳ میلیون و ۹۷۰ هزار بشکه در روز برساند و این رقم حتی ۱۰ هزار بشکه از تولید فعلی کمتر بود. البته ایران هیچ یک از پیشنهادهای اوپک را تاکنون قبول نکرده است. مفهوم ۳ میلیون و ۹۷۰ هزار بشکه از سقف تولید اوپک برای ایران دستیابی به سهمی در حدود ۱۲ درصد از کل تولید است. ایران به دنبال افزایش ۶/۰ درصدی این سهم است اما عربستان پیشنهاد ایران را قبول نمی‌کند. به نظر می‌رسد دلیل عربستان از رد این درخواست سیاسی باشد وگرنه ۶/۰ درصد تأثیر چندانی بر روند قیمت‌ها و ثبات بازار ندارد.

برگزاری نشست داخلی اوپک

خالد الفالح، وزیر انر‍ژی عربستان سعودی، مدام بر پایبندی ریاض بر موضع خود درباره توافق الجزیره تأکید می‌کند و در روزهای اخیر بار دیگر گفت: توافق کاهش تولید نفت به روند توازن بازار سرعت می‌بخشد.

وی می‌گوید که بازار نفت حتی در صورت مداخله نکردن تولید‌کنندگان نفت در آن، در سال ٢٠١٧ متوازن خواهد شد اما اوپک برای تسریع بهبود وضع بازار تلاش می‌کند. این ادعای ریاض درحالی عنوان می‌شود که روز گذشته نشست اعضای اوپک با کشورهای غیر عضو در این سازمان به دلیل عدم حضور عربستان برگزار نشد. البته نشست داخلی مقامات رسمی اوپک روز گذشته برگزار شد. این نشست برای هماهنگی بیشتر اعضا با طرح کاهش تولید نفت بود. به عقیده بسیاری از کارشناسان نشست ١٧١ اوپک نشست سختی خواهد بود و اعضای اوپک با پایبندی به توافق الجزیره و اجرای آن می‌توانند قیمت نفت را به محدوده ٥٠ تا ٥٥ دلار برای هر بشکه برسانند. در همین حال برخی از فعالان بازار جهانی نفت خام می‌گویند که اگر اوپک به توافق دست نیابد ممکن است قیمت نفت خام به ۳۰ دلار برای هر بشکه نیز برسد.

رایزنی برای مشارکت غیر اوپکی ها

کشورهای تولید کننده نفت خام غیر عضو در اوپک نظیر روسیه اعلام کرده‌اند که اگر اوپک بر سر کاهش تولید نفت خام به توافق برسد حاضرند که تولید خود را در سطح فعلی متوقف کنند. با وجود آنکه هنوز نتیجه اجلاس ۱۷۱ اوپک مشخص نیست اما در روزهای اخیر چانه زنی اوپکی‌ها با وزرای نفت کشورهای غیر عضو در اوپک به اوج خود رسیده است.

در همین خصوص وزرای نفت الجزیره و ونزوئلا دیروز با الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه دیدار کردند و این ملاقات‌های محرمانه تا نشست وزرای اوپک ادامه خواهد داشت. بنا بر گزارش‌ ها از وین اکنون وزرای نفت اوپک و برخی از غیر اوپکی‌ها در وین هستند. بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران نیز برای شرکت در یکصد و هفتاد و یکمین نشست اوپک روز گذشته تهران را به مقصد وین ترک کرد. امروز نشست دو جانبه و چندجانبه وزرای انرژی اوپک و غیر اوپک بیش از هر زمان دیگر و بسیار حساس است. اما نتیجه نهایی در دقایق آخر اجلاس فردا مشخص خواهد شد.

قیمت نفت بر مدار تزلزل