۶ بازیگردان نوسان دلار
قیمت دلار ظرف یک هفته از دو کانال قیمتی عبور کرد؛ قیمت هر دلار آمریکا در بازار آزاد تهران از ۳ هزار و ۶۸۳ تومان به ۳ هزار و ۸۱۸ تومان در روز یکشنبه رسید. قیمت جدید ثبت شده برای دلار، رکورد جدیدی برای این ارز طی چهار سال گذشته به حساب می‌آید.
شاخص ارزی به بالای مرز ۳۸۰۰ تومان رسید
دنیای اقتصاد، حمید عزیزی: قیمت دلار در کمتر از یک هفته توانست از دو کانال عبور کند. این ارز که در دومین روز آذرماه وارد کانال ۳ هزار و ۷۰۰تومان شده بود، روز یکشنبه با شدت بیشتری رشد کرد تا از مرز ۳ هزار و ۸۰۰ تومان نیز عبور کند، اتفاقی که در ۴ سال گذشته بی‌سابقه بود. روز یکشنبه، دلار با ۴۶ تومان افزایش به قیمت ۳ هزار و ۸۱۸ تومان رسید. اما چه عواملی زمینه‌ساز رشد قیمت دلار و ثبت رکوردهای افزایشی شده‌اند؟ آیا وقوع نوسان عمدی بوده یا فعل‌وانفعالات درونی بازار آن را ایجاد کرده است و در نهایت، آیا این نوسان ادامه‌دار خواهد بود یا قیمت در نهایت در کانال ۳ هزار و ۸۰۰ تومان آرام خواهد گرفت. این‌ها، بخشی از مهم‌ترین سوالاتی هستند که «دنیای اقتصاد» در گزارش پیش رو سعی کرده است به آنها پاسخ دهد. در این گزارش، ۶ دلیل و بازیگردان افزایش قیمت معرفی شده‌اند و استدلال شده است که رشد قیمت دلار بیشتر غیرارادی و ناشی از فعل‌وانفعلات درونی بازار بوده است تا عوامل ارادی و برون بازاری. در نهایت، اکثر کارشناسان، ادامه روند نوسان را وابسته به واکنش سیاست‌گذار ارزی دانسته‌اند و عنوان کرده‌اند، اگر بازارساز بتواند بخشی از تقاضای
بازار را در هفته جاری پاسخ دهد، شدت نوسان کند خواهد شد. البته بیشتر کارشناسان به این نکته نیز اذعان دارند که سیاست‌گذار برای جلوگیری از نوسانات احتمالی آینده نیاز است یک بازنگری اساسی در سیاست‌های ارزی خود را مدنظر قرار دهد.
رکوردهای افزایشی
روز یکشنبه، قیمت دلار از کانال ۳ هزار و ۸۰۰ تومان عبور کرد، حادثه‌ای که آخرین بار در اوج نوسانات ارزی در اواخر زمستان ۹۱ رخ داده بود. در دومین روز هفته، هیجان خرید در بازار موج می‌زد، حال آنکه معاملات بازار تقریبا با آرامش کلید خورده بود. صبح یکشنبه، دلار معاملات خود را با قیمت ۳ هزار و ۷۷۴ تومان آغاز کرد که تنها افزایشی یک تومانی نسبت به قیمت بسته شده روز شنبه داشت. حتی پیش از ساعت ۱۱ صبح، تمایل بیشتری به فروش ارز در بازار وجود داشت و قیمت‌های کمتری نیز در میان معامله‌گران شنیده می‌شد. با این حال، به سرعت روند بازار تغییر کرد و ولع خرید ارز جای آرامش ابتدای روز را گرفت، به‌طوری‌که تا پیش از ساعت ۱۲ بعدازظهر قیمت تا اواسط محدوده ۳ هزار و ۷۹۰ تومان بالا رفت و ساعت یک بعدازظهر حتی از کانال ۳ هزار و ۸۰۰ تومان عبور کرد. این پایان کار روز افزایشی دلار نبود و قیمت این ارز در مقاطعی از محدوده ۳ هزار و ۸۲۰ تومان نیز عبور کرد. در نهایت در این روز، دلار زیر محدوده ۳ هزار و ۸۲۰ تومان و با قیمت ۳ هزار و ۸۱۸ تومان به کار خود پایان داد. این قیمت که ۴۶ تومان بالاتر از قیمت روز شنبه بود، موجب ثبت بیشترین افزایش روزانه دلار
از تیر ۹۴ و ثبت بیشترین قیمت از اواخر سال ۹۱ شد.
۶ عامل افزایشی
به گفته فعالان و کارشناسان بازار، بالا رفتن نرخ حواله درهم، بالا رفتن ارزش دلار در سلیمانیه و عراق، اثرات خالی‌فروشی ارزی در کنار اثر ترامپ، اثر ژانویه و کاهش صادرات پتروشیمی‌ها ۶ عاملی بوده‌اند که در افزایش قیمت دلار اثرگذار بوده‌اند.
بالا رفتن نرخ حواله درهم: نرخ حواله درهم به‌طور سنتی یکی از عوامل اثرگذار در قیمت دلار بازار داخلی است. به گفته بازیگران ارزی، نسبت نرخ حواله درهم و قیمت دلار بازار داخلی به‌طور جدی ازسوی معامله‌گران رصد می‌شود و در انتظارات قیمتی آنها موثر است. در این شرایط، بسیاری از فعالان، افزایش روزهای گذشته دلار را به رشد نرخ حواله درهم نسبت داده‌اند. روند افزایشی درهم، حتی روز یکشنبه شدت بیشتری به خود گرفت و تا آستانه هزار و ۷۰ تومان بالا رفت. به گفته فعالان، نرخ حواله درهم در نهایت روز یکشنبه با قیمت هزار و ۶۸ تومان به کار خود پایان داد. این در شرایطی بود که قیمت بازارساز ارزی بسیار کمتر و حدود هزار و ۴۴ تومان بود. البته برخی بازیگران با تجربه بازار عنوان می‌کردند که عرضه درهم بازارساز بیشتر به‌صورت چک بوده است. اما جالب‌تر از نرخ حواله درهم، قیمت نقدی آن در بازار داخلی بود. به گفته یکی از فعالان با تجربه بازار، روز یکشنبه کمتر معامله‌گری تمایلی به فروش درهم داشت و ترجیح می‌دادند که ارز خود را نگه‌دارند. همین موضوع موجب شد قیمت درهم نقدی تا هزار و ۸۰ تومان افزایش پیدا کند.
بالا رفتن ارزش دلار در سلیمانیه عراق: به گفته فعالان، افزایش ارزش دلار در کشورهای همسایه و به‌خصوص منطقه سلیمانیه عراق و ترکیه یکی دیگر از عواملی بوده که انتظارات بازار داخلی را تحت‌تاثیر قرار داده است. هنگامی که ارزش دلار در کشورهای همسایه تقویت می‌شود، این انتظار در معامله‌گران ایجاد می‌شود که دلار از بازار ارز ارزان‌تر داخلی به این کشورها منتقل شود. با این وجود حتی اگر ارزی جا به جا نشود، همین اختلاف قیمتی، انتظارات بازیگران بازار داخلی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
اثرات خالی‌فروشی ارزی: نوسانات قیمت ارز در روزهای گذشته بسیاری از معامله‌گران ارزی را متضرر کرده است. بخش بزرگی از متضرران افرادی موسوم به «خالی‌فروشان ارزی» هستند که معمولا در بازار سعی می‌کنند از انتظارات کاهشی خود کسب سود کنند. از آنجا که قیمت دلار در یک هفته گذشته در مسیر افزایشی قرار داشته است، افرادی که اقدام به خالی‌فروشی ارز کرده‌اند، دچار زیان شده‌اند. اثر این موضوع روز یک شنبه با شدت بیشتری آشکار شد. در این روز، تعداد زیادی از معامله‌گران خالی‌فروش به دلیل ضرری که متحمل شده بودند، به بازار برای پرداخت و تسویه معامله خود مراجعه نکردند تا این موضوع به میزان زیادی نوسانات بازار را تحت‌تاثیر قرار دهد. به گفته فعالان، اولین اثر حضور نیافتن دسته یاد شده توقف تقریبا کامل معاملات اعتباری بود. از حدود ساعت یک بعدازظهر روز یکشنبه معامله فردایی خاصی در بازار انجام نمی‌شد، چرا که خروج افراد متضرر روز یکشنبه، موجب شده بود اطمینان به انجام این نوع از معاملات تا حدی از بین برود. حضور نیافتن این عده بر قیمت دلار نیز اثرگذار بود و چرخه عرضه و تقاضای بازار را تحت‌تاثیر قرار داد. در واقع معامله‌گری که روز یکشنبه قرار
بود ارزی را به معامله‌گر دیگری تحویل دهد یا ما به ازای ریالی آن را پرداخت کند، با خروج خود از بازار عملا تامین این ارز را بر شانه‌های بازار انداخت تا بخشی از حجم ارز موجود در بازار صرف پاسخگویی به این تقاضاها شود.
اثر ترامپ:به گفته شماری از فعالان و کارشناسان، انتخاب ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا از دو جهت بازار داخلی را تحت‌تاثیر قرار داده است. به گفته آنها، اولین اثر ترامپ مربوط به بازارهای جهانی است که بازار داخلی نیز به‌طور غیرمستقیم از آن متاثر می‌شود. به گفته فعالان، انتظار تحلیلگران بازارها آن است که با ورود ترامپ نرخ بهره آمریکا افزایش پیدا کند و به دنبال آن، شاخص دلار تقویت و جریان سرمایه به نفع این ارز گردش کند. به نظر می‌رسد معامله‌گران بازار داخلی نیز به استقبال این علامت و اثرات آن رفته‌اند. این اثرگذاری بیشتر به‌صورت بنیادی است، حال آنکه اثر دوم ترامپ بیشتر حالت انتظاری و روانی دارد. برخی معامله‌گران انتظار دارند، با انتخاب ترامپ، اجرای برجام با چالش مواجه شود. این دسته نگرانند که با انتخاب او، در جریان ورود ارز به داخل اختلال ایجاد شود.
اثر ژانویه: معامله‌گران ارزی به‌طور سنتی انتظار دارند که قیمت دلار در اواخر پاییز در مسیر افزایشی قرار بگیرد. به گفته فعالان، در این مقطع زمانی به دلیل نزدیک شدن به پایان سال میلادی، تقاضای شرکت‌های تجاری افزایش پیدا می‌کند. این تقاضای فصلی در بازار به نام «تقاضای ژانویه» شناخته می‌شود. به گفته فعالان، شرکت‌ها، بانک‌ها و سایر موسسات اقتصادی در این مقطع به دلیل قرار گرفتن در مقطع انتهایی سال، برای تسویه حساب‌های دلاری خود نیاز به تهیه ارز دارند و همین موضوع موجب می‌شود که به حجم تقاضای بازار اضافه شود. در کنار این، روند افزایشی قیمت در یک ماه گذشته موجب شده بخشی از تقاضای آتی زودتر از موعد وارد بازار شود. قیمت دلار در یک ماه گذشته حدود ۲۰۰ تومان بالاتر رفته و از دو کانال ۳ هزار و ۷۰۰ و ۳ هزار و ۸۰۰ تومان عبور کرده است. در این شرایط، به گفته فعالان، بخشی از تقاضای آتی به دلیل هراس از افزایش قیمت بیشتر تصمیم گرفته است که زودتر از موعد وارد بازار شود تا از رشد بیشتر قیمت متضرر نشود. این در حالی است که گروهی نیز تقاضای خود را به تعویق انداخته‌اند، این دسته در انتظار کاهش قیمت‌های بازار هستند.
یک نشست ویژه
با توجه به اطلاعات به دست آمده به دلیل مشکلات پیش آمده در ورودی ارز پتروشیمی‌ها، قرار است این هفته جلسه‌ای برگزار شود که خروجی آن به احتمال زیاد تقویت سمت عرضه ارز خواهد بود تا بتواند تقاضای قوت گرفته بازار را پاسخ بدهد. براساس خبرها، به دستور رئیس‌کل بانک مرکزی، بخش ارزی با صادرکنندگان پتروشیمی در این هفته جلسه‌ای خواهند داشت تا زمینه تقویت سمت عرضه فراهم و موانع احتمالی در این راه برداشته شوند. احتمالا خروجی نشست امکان ارزآوری پتروشیمی‌ها به داخل را بیشتر خواهد کرد. در گذشته نیز چنین مشکلی در ورودی ارز پتروشیمی‌ها به‌وجود آمد و بازار دچار نوسان شد، ولی پس از پیگیری‌های رئیس کل بانک مرکزی این مشکل برطرف شد و پس از آن بازار روند باثباتی پیدا کرد.
شناسایی ریشه‌های نوسان
در حال حاضر نگاه بسیاری از فعالان اقتصادی به سیاست‌گذار ارزی معطوف شده است که نوسانات بازار را مدیریت کند. با این وجود، سیاست‌گذار زمانی می‌تواند نوسانات قیمت را مدیریت کند که روندهای حاکم بر بازار به‌طور صحیحی شناسایی شوند. در این شرایط، مهم‌ترین سوال این است که آیا گروهی از سفته‌بازها با هم هماهنگ شده‌اند و به‌دنبال تحریک قیمت‌ها هستند یا روندهای گذشته و انتظارات پیش‌رو موجب شده این ذهنیت در بازار شکل بگیرد که قیمت ارز پایین‌تر از ارزش واقعی آن است و امکان افزایش دارد. در واقع، در اولین گام باید منشا افزایش نوسان تشخیص داده شود که آیا ریشه وقوع نوسان ارادی است یا ناشی از فعل‌وانفعالات درونی بازار است.
راهکارهای سیاست‌گذار برای مدیریت نوسان
ارسال نظر