توانمندی هم‌ جوشی با جریان‌های سیاسی

محمد خانه‌زر در روزنامه شرق نوشت: ظهور گفتمان‌های جدید در عرصه سیاسی- اجتماعی ایران و ذیل گفتمان کلان انقلاب اسلامی را می‌توان ناشی از تأثیر تحولات داخلی و بین‌المللی دانست.

درواقع با ارتحال امام خمینی(س) بنیان‌گذار انقلاب و نظام جمهوری اسلامی ایران و پایان جنگ تحمیلی، عرصه سیاسی- اجتماعی کشور شاهد ظهور و شکل‌گیری گفتمان‌های نوین و عرصه رقابت این گفتمان‌ها بوده است. شکل‌گیری گفتمان اصلاح‌طلبی در دوم خرداد ١٣٧٦ با محوریت توسعه سیاسی و طرح مفاهیم جامعه مدنی، آزادی، قانون‌گرایی، جمهوریت و مردم‌سالاری و نیز پیدایش گفتمان اصول‌گرایی عدالت‌محور در سال ١٣٨٤ را می‌توان تحت‌تأثیر عوامل ذهنی و عینی و ضرورت تغییر در فضای گفتمانی جامعه ایرانی دانست.

انتخابات ریاست‌جمهوری سال ١٣٩٢ زمینه شکل‌گیری گفتمان نوین دیگری با نام «گفتمان اعتدال»را در فضای سیاسی- اجتماعی ایران و ذیل گفتمان انقلاب اسلامی را فراهم کرد. هرچند زمینه‌های شکل‌گیری گفتمان اعتدال به قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری یازدهم بازمی‌گردد، اما همراهی و حمایت از آقای روحانی و در نهايت پیروزی ایشان در این انتخابات بیانگر عزم و تلاش جدی همه گروه‌ها، جریان‌های سیاسی و تشکل‌ها و مردم جامعه برای تغییر اساسی در فضای گفتمانی کشور بوده است. براین‌اساس شکل‌گیری و تثبیت گفتمان اعتدال نتیجه ائتلاف طیف‌ها و جریان‌های سیاسی مختلف همچون اصلاح‌طلبان سنتی، اصلاح‌طلبان مدرن، محافظه‌کاران سنتی، اصولگرایان میانه با اعتدالگرایان و اجماع اساسی بر نامزدی آقای روحانی بوده است.

اما آنچه در شکل‌گیری و هژمون‌شدن گفتمان اعتدال در عرصه سیاسی- اجتماعی کشور بسیار مؤثر بوده و این گفتمان را در مقایسه با سایر گفتمان‌ها متمایز کرده است؛ نقش نخبگان سیاسی و نظریه‌پردازان این گفتمان در طراحی گفتمانی است که از توانایی هم‌جوشی سیاسی، جذابیت مفاهیم و شاخصه‌ها، قابلیت و دامنه ائتلاف و قابلیت همبستگی اجتماعی بسیار بالایی برخوردار است و توانسته است که همراهی و همسویی اکثریت جریان‌های سیاسی و نیز اکثریت مردم جامعه را با خود داشته باشد. گفتمان اعتدال که مهم‌ترین ویژگی آن ایجاد تعادل و توازن بین آرمان و واقعیت است، توانسته تا ثبات و آرامش نسبی را در جامعه ایجاد کند که در این فضا همه جریان‌های سیاسی در عین اختلافات موجود بتوانند برای کسب جایگاهی از قدرت سیاسی در چارچوب قانون و به ‌دور از تفکر «حذف دیگری» به رقابت سازنده بپردازند.

علاوه‌براین، این گفتمان توانسته است در عرصه سیاست خارجی با واقع‌بینی و تصمیم‌گیری بر مبنای عقلانیت، تقابل را به تعامل سازنده و گفت‌وگو تبدیل کرده و زمینه ارتقاي جایگاه و منزلت جمهوری اسلامی ایران را در عرصه داخلی و بین‌المللی و نیز توسعه و تعالی کشور را فراهم كرده و میان منافع ملی و مصالح اسلامی تعادل را ایجاد كند.

با این اوصاف به نظر می‌رسد که گفتمان اعتدال با توانمندی و قابلیت و دامنه ائتلاف و نیز قابلیت همبستگی اجتماعی همچنان گفتمان برتر و حاضر در عرصه سیاسی- اجتماعی کشور است و با این توانمندی و قابلیت‌ها می‌تواند در ادامه مسیر، اکثریت جریان‌های سیاسی کشور و افراد جامعه را با خود همراه کند. اکنون همه جریان‌های سیاسی کشور به این نتیجه مهم رسیده‌اند که خیر و صلاح، منافع و مصالح عالیه نظام و کشور در اعتدال توأم با عقلانیت است؛ اعتدالی که در آموزه‌های اسلامی به‌ویژه قرآن مجید و نهج‌البلاغه همواره بر آن تأکید شده و امت اسلام را امت وسط و متعادل معرفی کرده است.