همایون شجریان آثار پدر را اجرا می کند؟

وب‌سایت موسیقی ایرانیان: سالهاست که ارکسترها در ایران با مشکل مواجه اند، مشکلاتی عدیده که گاها به ترک رهبر ارکستر و یا نوازندگان منجر و گاه کل ارکستر منحل شده که البته مسئله انحلال ارکسترها ساده ترین و پرکاربردترین راهی بوده که مدیران موسیقی طی این سالها در پیش گرفتند به طوری که شاهد فروپاشی متعدد ارکستر سمفونیک تهران و ارکستر موسیقی ملی ایران طی سالها بوده ایم.

اما به طور کلی می توان یکسال گذشته را سالی پر فراز و نشیب برای این دو ارکستر دانست سالی که شاید هر روز حاشیه ای جدید از فعالیت ارکسترها به گوش می رسید تا اینکه در نهایت رهبران دو ارکستر از فعالیت خود کناره گیری کردند و ارکستر سمفونیک تهران به رهبر دیگری (شهرداد روحانی) واگذار و ارکستر موسیقی ملی ایران نیز به طور کامل تعطیل شد و جایش را به ارکستر ملی ایران داد که این روزها توسط «فریدون شهبازیان» اداره و رهبری می شود.

شهبازیان که علاوه بر ساخت قطعات ماندگار موسیقی ایران، سابقه حضور در ارکسترهای مختلفی را نیز داشته در گفتگوی خود با ما به ساختار ارکستر جدید خود با عنوان «ارکستر ملی موسیقی ایران» و چگونگی فعالیتش در فضای موسیقی ایران پرداخته است.

شما سالهاست در حوزه موسیقی ارکسترال فعالیت می کنید و همراه با استادان ماندگار موسیقی ایران همچون حشمت سنجری و روح الله خالقی نیز همکاریهایی داشتید ، در حال حاضر نیز مسئولیت رهبری ارکستر ملی را برعهده دارید با توجه به اینکه چند سال پیش نیز همین مسئولیت به شما پیشنهاد شده بود چه شد که هم اکنون آن را پذیرفتید؟

من سالهای سال را در ارکسترهای مختلفی در کشورمان فعالیت کردم از جلمه ارکستر سمفونیک تهران به رهری حشمت سنجری، ارکستر گلها به رهبری روح الله خالقی، ارکستر مجلسی رادیو و تلویزیون به رهبری توماس کریستین داوید و ارکستر صبا به رهبری حسین دهلوی. البته بعد از سال ۵۷ هیچ کدام این ارکسترها وجود نداشتند و فقط ارکستر سمفونیک تهران فعال بود. طی سالهای دهه ۷۰ قرار بر این بود که ارکستر موسیقی ملی تشکیل شود که ابتدا من طرح ارکستر موسیقی ملی را به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دادم و متاسفانه در آن زمان امکان تشکیل این ارکستر بوجود نیامد و چند سال بعد این ارکستر تشکیل شد ولی ایده آل من آن ارکستر نبود بلکه ارکستر ملی ایران بود که بتواند هم آثار آهنگسازان کشورمان را اجرا کند و هم آثار موسیقی ملل و هم آثار موسیقی کلاسیک را به صورت امروزی که این اتفاق نیفتاد و هم اکنون با گذشت این همه سال رخ داد که البته باز تاکید می کنم که این ارکستر با ارکستر موسیقی ملی ایران تفاوت دارد.

این تفاوتها در چیست؟

انگیزه و دلیل تشکیل این ارکستر به ۴ الی ۵ سال پیش برمی گردد که به من پیشنهاد رهبری ارکستر موسیقی ملی را دادند و به دلیل اینکه مشکلاتی برای نوازندگان پیش آمده بود برای من نیز این امکان پیش نیامد که این کار را انجام دهم. سالها از آن پیشنهاد گذشت و در حال حاضر که ارکسترها در اختیار بنیاد رودکی قرار گرفته اند باز هم از من خواسته شد که کار ارکستر موسیقی ملی را ادامه دهم و من هم به این شرط پذیرفتم که ارکستری بنام ارکستر ملی موسیقی ایران تاسیس و ساماندهی شود یعنی ارکستر موسیقی ملی ارتباطی به حضور من در تالار وحدت ندارد برای اینکه ما ارکستر ملی موسیقی ایران را تاسیس کردیم با اجرای موسیقی نوین ایران و جهان.

در حال حاضر هم با تمام اشتیاق و انگیزه پذیرفتم که این ارکستر را ساماندهی کنیم و امیدوارم تا ابتدای سال ۹۶ بتوانیم چند کنسرت برگزار کنیم که نوع اجرا و کیفیت آثارمان برای همگان روشن شود.

در واقع این ارکستر کاملا تازه تاسیس به شمار می آید؟

بله کاملا. البته این ارکستر با ارکستر موسیقی ملی ایران تفاوت دارد چرا که ارکستر موسیقی ملی ایران فقط آثار آهنگسازان ایرانی را اجرا می کرد ولی ما آثار آهنگسازان غربی و موسیقی مللی که مورد نظر من است.

البته باید عنوان کنم که ما مانعی برای ارکستر موسیقی ملی نیستیم و آن ارکستر با حضور اقای فخر الدینی می تواند به کارش ادامه دهد چرا که ما ارکستر دیگری هستیم و سعی داریم اجراهای متفاوتی بر اساس رپرتور و اهدافمان داشته باشیم.

با توجه به تازه تاسیس بودن ارکستر، جدول زمانی اجراهایش مشخص شده؟

هدف از ابتدا این بوده که بعد از دو ماه محرم و صفر یعنی در پایان آذرماه اولین اجرای ارکستر را داشته باشیم. البته چنین ارکستری نیاز امکاناتی دارد از جمله خوانندگانی که بتوانند آثار مورد نظرمان را اجرا کنند، رپرتوار و قطعاتی که بایستی از آهنگسازان مطرح سرزمینمان گرفته شود که این خود نیازمند زمان است و مهمتر از همه تمرینات مستمر. چون یک ارکستر با تمرینات مستمر و ثابت در هفته می تواند پا بگیرد و با تمرینات خوبی که انجام می دهد در کنار خوانندگان و تک نوازان خوب بتواند به هدفی که دارد، برسد و این هدف را ما نشانه گذاری کردیم به عنوان اولین اجرا در پایان آذرماه و همینطور در سال جدید که هر ماه یک اجرا داشته باشیم.

با توجه به برنامه ریزی زمانی برای اجرا، هم اکنون چه رپرتواری را در نظر دارید؟

ما در حال آماده سازی رپرتواری مخصوص خود ارکستر از آثار همه آهنگسازان سرزمینمان از جمله حسین دهلوی، احمد پژمان، کامبیز روشن روان، هوشنگ کامکار، سعید شریفیان و همه کسانی که می توانند این آثار را در اختیار ما بگذارند، هستیم و قرار است که آنها را با ارکستر اجرا کنیم. البته که همه آثار جدید هم در رپرتوار ارکستر قرار می گیرد.

هم اکنون برای اجرای خیلی از آثار به قطعیت رسیده ایم که ان شالله در اولین روزی که بتوانیم رپرتوارمان را کامل کنیم به صورت رسمی اعلام خواهیم کرد.

اعضای ارکستر ملی همگی چهره های جوان هستند، این انتخاب بر چه اساسی صورت گرفته؟

ما در تالار وحدت و در پوشش بنیاد فرهنگی هنری رودکی کار می کنیم و این بنیاد یکسری نوازنده را در اختیار دارد که قبلا با اینجا قرارداد بسته اند. ما این نوازندگان ارکسترها را دعوت کردیم برای نوازندگی ارکسترمام اما خیلی ها امتناع کردند که چون در ارکستر موسیقی ملی ایران نوازندگی می کردند و تمایل نداشتند در کنار ما باشند من هم ایرادی به آنها ندارم چون حق دارند و اختیار کار خودشان را دارند به این جهت تصمیم گرفتم از جوانهایی استفاده کنیم که انگیزه و اشتیاق بسیار زیادی برای شرکت در ارکستر دارند و این موجب می شود که ما بتوانیم به آن چیزی که دلمان می خواهد برسیم.

در ارکستر من چهره های جوانی می بینید که شاید هیچ وقت در ارکستری نبودند و سعی کردیم تعداد نوازندگانی در اختیار داشته باشیم که محدودیتها و بودجه بنیاد را رعایت کرده باشیم و بنیاد بداند که چند نفر نوازنده را می تواند پوشش دهد ما دلمان نمی خواهد نوازنده ها مثل گذشته ماهها اینجا کار کنند و از دستمزدشان محروم باشند.

طبق صحبتم با بنیاد سعی بر این است که دستمزدها به موقع پرداخت شود چیزی که در گذشته انجام نشده به طوری که حتی پول نت نویسان هم پرداخت نشده، بنابراین این تاکید را داشتم و با مدیرعامل بنیاد رودکی نیز مذاکره کردم که نوازندگان حقوقشان را به موقع بگیرند و مهمتر اینکه در اجراها هم دستمزد فوق العاده ای دریافت کنند که از نظر رفاهی در زندگی شان بتوانند آسوده تر باشند که خوشبختانه این توافق انجام شده است و تا به امروز همه قراردادهای نوازندگان بسته شده و همه بیمه ها پرداخت می شود و خیال همه نوازنده ها راحت است که در آینده هیچ مشکلی نخواهند داشت.

با توجه به اینکه در حال تهیه رپرتواری برای ارکستر ملی هستید آیا تا به امروز با خواننده خاصی برای همراهی با ارکستر صحبت شده؟

ما سعی می کنیم از بهترین خوانندگان مان استفاده کنیم. موسیقی ایرانی یکی از مشخصه هایش این است که هر اثری برای یک خواننده خاص نوشته می شود و زمان اجرا نیز هر آهنگساز دوست دارد همان خواننده اثرش را با ارکستر اجرا کند. من نیز شاخص ترین آثارم را برای خواننده بزرگ کشورمان آقای محمدرضا شجریان نوشتم و طبیعتا دوست دارم که این آثار را بوسیله خود ایشان اجرا شود که این امکانش البته هم اکنون به خاطر بیماری ایشان فراهم نیست اما سعی می کنیم از کسانی استفاده کنیم که امکان اجرای این آثار را داشته باشند. در مورد اجرای آثارم با استاد شجریان که باعث فخر همه آهنگسازان و موسیقی دانان کشور هستند سعی ما بر این است که از فرزندشان همایون شجریان که از نظر من خواننده بسیار توانمندی است استفاده کنیم و همچنین سایر خوانندگانی که من با آنها آثاری داشته ام از جمله مثل شهرام ناظری، علیرضا افتخاری و …

یکی از اهداف ارکستر ملی اجرای آثار آهنگسازان کلاسیک غربی و ملل درکنار آثار آهنگسازان ایرانی است آیا این تصمیم به طرح ادغام دو ارکستر ملی و سمفونیک ارتباطی دارد و می توان گفت که این مسئله به نوعی اجرای همان طرح است؟

خیر. سال گذشته قرار بود ارکستری با عنوان ارکستر ملی -سمفونیک ایران تشکیل شود که با من هم صحبت شد و قرار بود این کار انجام شود ولی به دلایلی نشد و بعدها که علی رهبری ار ایران رفت و هر دو ارکستر بدون رهبر ماندند تصمیم درستی برای ارکسترها گرفته شد که این دو ارکستر مجزا کارشان را انجام دهند ما در مورد رپرتوار و آثاری که اجرا می کنیم هیچ مشکل و تداخل آثاری با ارکستر سمفونیک تهران نداریم چرا که ارکستر سمفونیک کار خودش را با آقای شهرداد روحانی انجام می دهد و ما هم به موجودیتش احترام می گذاریم و اصلا سعی نمی کنیم فعالیت ما مانع فعالیت آنها شود و اصلا به هیچ وجه مزاحم کار آنها نخواهیم بود. نوازندگان ما کاملا جدا هستند البته بارها گفته شد که نوازنده ها می توانند مشترک باشند ولی من همه سعی ام بر این بود که این اتفاق نیفتد.

بنیاد رودکی می توانست ۱۲۰ نوازنده در اختیار داشته باشد و آنها را از نظر مالی پوشش دهد که از این تعداد ۵۰ نوازنده به ما و ۷۰ نوازنده به ارکستر سمفونیک می رسد چون ارکستر سمفونیک بواسطه رپرتوارهایی اجرایی اش نیازمند نوازندگان بیشتری است.

برای اجرای قطعات موسیقی غیرایرانی نیز تداخلی برای اجرا با ارکستر سمفونیک بوجود نمی آید؟ آیا قطعات موسیقی کلاسیک غرب در مشورت با اقای روحانی قطعات انتخاب می شوند؟

انتخاب رپرتورمان ارتباطی به همدیگر ندارد ما سعی مان بر این است که دو ارکستر سرپا باشند و مستحکم به تمریناتش ادامه دهد. مدیران ارکستر سمفونیک و ملی در کنار ما هستند و کمک می کنند ارکستر پا بگیرند که در آینده نام این مدیران اعلام خواهد شد. آثاری که ما اجرا می کنیم در ژانر موسیقی کلاسیک غرب ارتباطی با آثار ارکستر سمفونیک تهران ندارد ممکن است همان اثری که آنها می نوازند را ما هم بزنیم اما به صورت دیگری و با فکری جدید و به گونه ای اجرا می کنیم که برای شنیداری جدیدتر و جذاب تر باشد.

با توجه به اینکه آثار بسیار شاخصی در حوزه موسیقی فیلم دارید، طبیعی است در اجرای آثار این ارکستر نگاهی خاص به موسیقی فیلم هم داشته باشید؟

صد در صد. در حال حاضر در رپرتوار ارکستر از موسیقی فیلم های خودم قرار داده ام که در فرصتهای بعدی با دوستان عزیزم حسین علیزاده و محمدرضا درویشی نیز صحبت خواهم کرد و آثارشان را در ارکستر اجرا خواهیم کرد همچنین قصد داریم اجراهایمان را به یک کارگردانی درست ضبط و در اختیار مخاطبان قرار دهیم.