پایان دلالی تجهیزات نفتی

شهروند نوشت: ۲۲‌ هزار دلال در صنعت نفت شناسایی شد. این خبری است که محمدرضا مقدم، معاون امور مهندسی و پژوهش وزارت نفت دیروز اعلام کرد و گفت با سامانه‌ای که به‌تازگی طراحی شده است، از این پس برای خرید تجهیزات نفتی معامله با دلال‌ها غیرممکن شده است و شرکت‌های نفتی تنها می‌توانند با تولیدکنندگان داخلی و یا کمپانی‌های ثبت‌شده و دارای نمایندگی رسمی وارد معامله شوند.

رضا پدیدار، عضو طراحی این سامانه نیز به «شهروند» توضیح می‌دهد كه از ٢٥‌هزار اسمی که شرکت‌های نفتی به‌عنوان تأمین‌کننده تجهیزات ثبت کرده بودند، تنها ٣‌ هزار عنوان، وجود خارجی داشت و بقیه دلالان بی‌نام و نشانی بودند که معاملات کالاهای نفتی کشور را انجام می‌دادند. این موضوع در حالی رخ می‌دهد که محمود خاقانی، کارشناس نفت به «شهروند» توضیح می‌دهد که حجم غالب دلالان تجهیزات نفتی در دولت نهم و دهم به لیست شرکت‌های نفتی اضافه شد و شرکت‌های دولتی در کابینه احمدی‌نژاد پروژه‌های خود را به شرکت‌های خصولتی و شبه‌دولتی واگذار می‌کردند و با فسادهای اینچنینی هزینه پروژه‌های نفتی را به چند برابر رسانده بودند.

٢٢‌هزار تأمین‌کننده فقط اسم هستند

در حال حاضر بیش از ٢٤ تا ٢٥‌هزار شرکت در زمینه واردات تجهیزات نفتی فعال هستند؛ در حالی‌که تنها حدود‌ هزار و ٤٠٠ شرکت داخلی این تجهیزات را می‌سازند و اگر بخواهیم نمایندگان رسمی واردات تجهیزات نفتی را به این لیست اضافه کنیم در مجموع ٣‌هزار شرکت هویت واقعی دارند.

محمدرضا مقدم، معاون امور مهندسی و پژوهش وزارت نفت دیروز با اعلام این خبر در هشتمین نمایشگاه تخصصی تجهیزات صنعت نفت خوزستان گفته است وزارت نفت قصد دارد دست دلالان را در زمینه تأمین تجهیزات نفتی کوتاه کند؛ چرا که این وزارتخانه از بسیاری از این شرکت‌ها جز اسم اطلاعات بیشتری در اختیار ندارد. او از طراحی سامانه‌ای خبر داده است که به گفته خودش معاملات تجهیزات نفتی را به‌طور کامل شفاف خواهد كرد. محمدرضا مقدم، معاون وزیر نفت به تسنیم گفته است كه مجموع کل سازندگان داخلی و خارجی تجهیزات نفتی حدود سه‌هزار شرکت است و وزارت نفت موفق شده است در قالب سامانه جدید، یک‌هزار و ٨١٤ سازنده داخلی را شناسایی و معرفی کند تا لیست واحدی از سازندگان داخلی به تمام شرکت‌ها اعلام شود. او تأکید کرده است: پیش از این انتقاداتی جدی در زمینه فعالیت‌های شرکت‌های واسطه تجهیزات نفتی به زیان تولیدکنندگان داخلی مطرح می‌شد. طراحی این سامانه می‌تواند اوضاع را به سود تولیدکنندگان داخلی برگرداند، چراکه متقاضیان تجهیزات نفتی ملزم هستند در صورتی که کالای مدنظرشان را در صورت وجود از تولید‌کنندگان داخلی خریداری کنند.

دلالان از فهرست نفتی‌ها خط خوردند

رضا پدیدار، رئیس انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت که عضو کارگروه طراحی این سامانه نیز بوده است، نیز به «شهروند» می‌گوید این سامانه به ایجاد نظمی سیستماتیک در وزارت نفت منجر می‌شود و کارفرمایان نفتی را به خرید از شرکت‌های داخلی ملزم می‌کند. رئیس انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت در تشریح چگونگی طراحی این سامانه توضیح می‌دهد: طی دو ‌سال گذشته گروهی تحت عنوان طراحی سامانه کالای تجهیزات صنعت نفت ایران تشکیل شد که من هم یکی از اعضای این گروه بودم. این گروه زیر نظر معاونت مهندسی و پژوهشی وزارت نفت و با حضور کارشناسان این وزارتخانه تشکیل شد و سامانه‌ای را طراحی کرد تا شرکت‌های تولید‌کننده تجهیزات نفتی براساس ضوابط در این سامانه ثبت‌نام کنند و این سامانه به‌تازگی شکل گرفته است و در روز اول ١٤١٠ شرکت تولید‌کننده عضو سامانه شدند.

او ادامه می‌دهد: تا پایان شهریور ماه گروه‌های مختلف سازندگان تجهیزات نفتی و همین‌طور شرکت‌هایی که از طرف کمپانی‌های بین‌المللی دارای نمایندگی رسمی بودند، در این سامانه عضو شدند و تعداد شرکت‌های عضو به ١٨٠٠ رسید. در کنار این موضوع، کلیه متقاضیان در صنعت نفت باید به این سامانه مراجعه کنند و از این طریق کالاهای مدنظرشان را سفارش دهند. اگر این کالاها در لیست شرکت‌های داخلی سازنده یافت نشد، آن وقت می‌توانند سفارش خود را به نمایندگی‌های رسمی کمپانی‌ها ارجاع دهند.

پدیدار در ادامه می‌گوید: هم‌اکنون شرکت‌های سازنده تأمین‌کننده کالا به حدود ٣‌هزار شرکت رسیده است، به‌گونه‌ای که ١٨٠٠ شرکت سازنده داخلی و ١٢٠٠ شرکت تأمین‌کننده کالای دارای گواهی‌های رسمی نمایندگی از کمپانی‌های بین‌المللی هستند.

او تأکید می‌کند: وزارت نفت ١٣٥ شرکت زیرمجموعه دارد که سابق بر این هر کدام از این شرکت‌ها سامانه کالای مستقل خودشان را داشتند، اما وزارت نفت از آنها خواست لیست این سامانه‌ها را به اشتراک بگذارند که معلوم شد در مجموع بیشتر از ٢٤‌هزار شرکت در این سامانه‌ها عضو هستند. این نشان می‌دهد ٢١‌هزار شرکتی که در سامانه وزارت نفت عضو نشدند، واسطه‌هایی بودند که در زمینه تأمین تجهیزات نفتی فعالیت می‌کردند. با این وضع از این به بعد کارفرمایان نفتی فقط از شرکت‌هایی می‌توانند خرید کنند که عضو لیست سامانه باشند، در غیر این صورت مجاز به خرید و تهیه نیستند.

بخش خصوصی واقعی شناسایی می‌شود

محمود خاقانی، کارشناس نفت نیز در این‌باره به «شهروند» می‌گوید: شرکت‌های مختلف اروپایی چندی پیش در همايشی در برلین شرکت داشتند. مهم‌ترین بحث این شرکت‌ها در این همایش این بود که چگونه می‌توانند شرکتی ایرانی در زمینه تجهیزات صنعت نفت پیدا کنند که با خودشان هم‌ردیف باشد و به آن اعتماد کنند و به‌ویژه مطمئن باشند بخش خصوصی واقعی است و با دلال‌ها سر و کار ندارند. بنابراین هر جور سامانه‌ای که بتواند شرکت‌های سازنده ایرانی را معرفی کند، می‌تواند مفید باشد.

او می‌افزاید: این سامانه زمانی به ثمر می‌نشیند که شرکت‌های ایرانی و خارجی با یکدیگر همکاری کنند و این مشارکت به‌گونه‌ای باشد که منجر به آوردن دانش و تکنولوژی به کشورمان شود؛ نه این‌که فقط جنس را وارد کشور کنند.

خاقانی تأکید می‌کند: در همایش برلین یکی از سخنرانان غیرایرانی بر نکته قابل تأملی تأکید کرد. او معتقد بود اگر بخش‌های مختلف حکومت در ایران ازجمله قوه مقننه و قضائیه دست به دست هم بدهند و شرایط را فراهم کنند، شرکت‌های خارجی نسل جوان و تحصیلکرده‌ای را در ایران شناسایی کرده‌اند که می‌توانند در تولید کالاهای مربوط به صنعت نفت مشارکت داشته باشند و ایران را به صادرکننده تجهیزات نفتی تبدیل کنند، به گونه‌ای که ایران در این زمینه به رقیب بزرگی برای چین تبدیل شود.

این کارشناس ادامه می‌دهد: متأسفانه در داخل کشور کسانی هستند که سعی می‌کنند این استعداد کشف نشود؛ چرا که یا دوست دارند کالای قاچاق وارد کشور کنند یا توانایی رقابت ندارند و به دنبال فضای بسته در ایران هستند. خاقانی توضیح می‌دهد: در حال حاضر شرکت‌های کوچک و متوسط در ایران با بحران روبه‌رو هستند و ٩٠‌درصد از نیروی کار در این بنگاه‌ها مشغول به کارند. ما باید شرکت‌های خارجی را به مراوده با این بنگاه‌ها در حوزه صنایع مختلف تشویق کنیم. می‌توان امیدوار بود این سامانه در عصر ارتباطات مجازی در حوزه تجهیزات صنعت نفت به این امر کمک کند. این سامانه می‌تواند شرکت‌های مختلف تجهیزات نفتی را با یکدیگر مرتبط کند و در عین حال آنها را به کمپانی‌های بین‌المللی معرفی کند.

بیشتر دلال‌ها در دولت گذشته تزریق شدند

این کارشناس نفتی در عین حال با اشاره به تعداد بالای شرکت پیمانی وارد‌کننده تجهیزات نفتی می‌گوید: ما ٥ ‌سال پیش ٢٤‌هزار شرکت داشتیم، اما امسال استانداردها فرق کرده است؛ بنابراین بسیاری از این شرکت‌ها با استانداردهای کنونی توانایی فعالیت ندارند. به علاوه آن‌که بسیاری از این ٢٤‌هزار شرکت در دوره پیش از دولت‌های نهم و دهم وارد عرصه نفت شده بودند.

خاقانی تأکید می‌کند: دولت گذشته پروژه‌ها را به شرکت‌هایی که در همان دولت خصوصی شده بودند و معلوم نبود خصوصی هستند یا خصولتی واگذار می‌کرد. بنابراین این شرکت‌ها با زر و زور و تزویر پروژه‌ها را بر می‌داشتند و به شرکت‌های دیگر واگذار می‌کردند و بدین ترتیب پروژه‌ها با چندین برابر هزینه پیش‌بینی شده انجام می‌گرفت. اما درحال حاضر قیمت نفت کاهش پیدا کرده است و این نعمتی برای ما و نظام ماست؛ چرا که وقتی پول نفت وجود نداشته باشد، رانت هم وجود ندارد و چاره‌ای جز تدبیر دولت برای اداره امور باقی نمی‌ماند.