همنوایی اونس و دلار در افزایش قیمت‌ ها

سیاوش رضایی در روزنامه ایران نوشت: بازار ارز و طلا که در سه و نیم سال گذشته با نوسان حداقلی به کار خود ادامه داده است، در چند هفته اخیر نوسان بیشتری را تجربه کرده است.

دراین روزها در بازار طلا و سکه ثبات نسبی جای خود را به افزایش قیمت‌ها داده است و در بازار ارز نیز درحالی که ارزهایی مانند یورو و پوند رو به نزول گذاشته‌اند، دلار امریکا یکه تازی می‌کند و در بازار آزاد حتی از مرز ۳ هزار و ۶۰۰ تومان هم عبور کرده است.

درآخرین روز کاری هفته گذشته نرخ دلار در بازار آزاد به ۳ هزار و ۶۱۹ تومان و نرخ رسمی آن به ۳ هزار و ۱۷۵ تومان رسید. همچنین در بازار طلا و سکه نیز هر گرم طلای ۱۸ عیار ۱۱۰ هزار و ۹۵۸ تومان، سکه طرح جدید یک میلیون و ۱۰۹ هزار تومان، نیم سکه ۵۵۹ هزار و ربع سکه به۲۹۷ هزار تومان رسید.

اما چه عواملی این نوسان‌ها را به بازار ارز و طلا بازگردانده است و این روند تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟ دراین زمینه کارشناسان به عوامل مختلفی اشاره می‌کنند که بخش عمده آن در خارج از مرزهای ایران رقم خورده است و البته همانند گذشته بخشی از عوامل نیز در همین بازارهای داخلی زمینه نوسان‌ها شدیدتر قیمت‌ها را فراهم کرده است.

چرا طلا گران شد

همان گونه که اشاره شد در بازار طلا و سکه، عمده نمودارهای قیمتی افزایشی شده‌اند و همانند گذشته دو عامل اصلی قیمت اونس جهانی طلا و دلار مهم‌ترین نقش را در افزایش یا کاهش نرخ‌ها بر عهده دارند. اما به نظر می‌رسد در زورآزمایی اونس طلا و دلار این دلار امریکا و تقویت آن در ماه‌های اخیر است که پیروز شده است، چراکه حتی در روزهایی که اونس طلا با افت همراه بوده و انتظار می‌رفته تا قیمت‌ها در بازار طلای داخلی ایران نیز کاهشی شود، بازار برعکس عمل کرده و نگاه خود را به رشد دلار و ارزش برابری آن دوخته است.

دراین باره محمد کشتی آرای، رئیس اتحادیه طلا و جواهرات در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: در دو هفته اخیر در بازارهای جهانی قیمت اونس طلا افزایشی بوده به طوری که قیمت اونس هر هفته حدود ۱۰ دلاربالا رفته است که همین افزایش یکی از دلایل رشد قیمت‌ها در بازار طلای ایران است.

وی با اشاره به قیمت دلار به‌عنوان دومین عامل رشد قیمت طلای داخلی افزود: در بازارهای جهانی دلار تقویت شده است و این عامل در کنار عوامل دیگر موجب بالا رفتن قیمت دلار در بازار آزاد ایران شده است و به همین دلیل برخی از روزها که افت قیمت اونس باید جلوی افزایش قیمت‌ها در بازار ایران را می‌گرفت، اما بالا رفتن قیمت دلار آزاد آن را خنثی کرده است.

رئیس اتحادیه طلا و جواهر ادامه داد: درحالی شاهد رشد قیمت‌ها در بازار طلا هستیم که تقاضای داخلی طلا به دلیل ماه محرم به صورت سنتی کاهش یافته است و علاوه براین تقاضای کلی طلا به کمترین رقم در 5سال گذشته رسیده است.

حذف دلالی و سفته بازی در بازار طلا

براساس تازه‌ترین آماری که مربوط به سال 2015 میلادی است و مؤسسه GFMS از بررسی میزان مصرف طلا در کشورهای جهان ارائه داده است، مصرف طلا در ایران از سالانه 100 تن در سال‌های 2011 - 2010 میلادی هم‌اکنون به 35 تن یعنی یک سوم کاهش یافته است. به گفته کشتی‌آرای این افت شدید طی 5 سال گذشته نشان می‌دهد که عامل سفته بازی و سرمایه‌گذاری در بازار طلا از بین رفته است.

در سال‌های گذشته به دلیل نوسان شدید قیمت‌ها در بازار طلا بسیاری از افراد برای کسب سود به خرید طلا و سکه اقدام می‌کردند ولی پس از آنکه نوسان‌های قیمتی به پایان رسید و قیمت‌ها افت کرد دیگر این بازار جذابیتی برای سفته‌بازان ندارد.

رئیس اتحادیه طلا و جواهر در پاسخ به این سؤال که قیمت‌ها در بازار طلا به کدام سو می‌رود، گفت: طی هفته‌های آینده انتخابات ریاست جمهوری امریکا برگزار می‌شود که نتایج این انتخابات تأثیر بسیار زیادی در قیمت طلای داخلی ما دارد. درواقع این نتیجه می‌تواند باعث تقویت یا تضعیف دلار در برابر سایر ارزها شود که رابطه مستقیمی با اونس دارد. بنابراین در هفته‌های آینده باید منتظر نتایج این انتخابات و تأثیر آن بود.

دلایل چهار گانه رشد قیمت ارز

در بازار ارز نیز شاهد نوسان‌های قیمتی بویژه برای دلار امریکا هستیم. در هفته‌های اخیر دلار آزاد با عبور از نرخ 3هزار و 620 تومان به بالاترین رقم در 9ماه اخیر (15 بهمن 94) رسید.

طبق گفته فعالان بازار، دراین دوره بالارفتن نرخ حواله درهم که رابطه مستقیمی با حواله دلار در بازار داخلی دارد یکی از علل رشد قیمتی دلار بوده است.

علاوه براین برخی اعتقاد دارند که تعدادی از معامله‌گران ارزی سعی کردند دلار را از بازار داخلی خارج کرده و به جای آن یورو وارد کنند. به گفته این دسته، قیمت یورو در ابتدای هفته متناسب با کاهش ارزش آن در بازارهای جهانی پایین نیامد، در نتیجه قیمت یورو در بازار داخلی بالاتر از ارزش جهانی آن بود. این موضوع موجب می‌شد که معامله‌گران سعی کنند از این تفاوت قیمت کسب سود کنند. با این حال، تعدادی از فعالان اعتقاد داشتند که چنین جابه جایی صورت نگرفته است و بخشی از بازیگران غیررسمی سعی کرده‌اند با برجسته کردن این شایعه شرایط را برای افزایش بیشتر قیمت دلار در بازار داخلی فراهم کنند.

بها‌ءالدین حسینی هاشمی، کارشناس اقتصادی در گفت‌و‌گو با «ایران» اعتقاد دارد که مهم‌ترین دلیل رشد قیمت دلار در بازار آزاد ایران به تقویت این ارز در بازارهای جهانی در برابر سایر ارزها مربوط می‌شود. علاوه براین به گفته وی بالا بودن نرخ تورم ایران نسبت به تورم منطقه دلار باعث شده است تا شکاف قیمتی دلار نسبت به سایر ارزها در بازار ایران بیشتر باشد. براساس گفته‌های وی کاهش قیمت ارزهایی مانند پوند و یورو نیز به موضوع خروج انگلیس از اتحادیه اروپا و تبعات سیاسی و اقتصادی آن برای این کشور و کل کشورهای اروپایی ارتباط دارد.

این کارشناس اقتصادی سومین دلیل را به نامتعادل بودن عرضه و تقاضای ارز در بازار نسبت می‌دهد که سالیان متمادی وجود دارد. به گفته وی درحالی که درآمد‌های ارزی دولت به دلیل کاهش قیمت نفت افت داشته است، تسهیل مبادلات ارزی برای فعالان اقتصادی بواسطه برجام تقاضای ارز را بالا برده است. برهمین اساس متقاضایان در ابتدا برای تأمین نیاز خود به بازار رسمی مراجعه می‌کنند ولی به دلیل محدودیت آن مجبور می‌شوند تا وارد بازار آزاد شوند.

به گفته وی در همین راستا دلیل چهارم نیز به رشد تقاضا مربوط می‌شود، در مقاطع زمانی فعلی تقاضای ارز دانشجویی و مسافرتی نیز افزایش زیادی داشته است و مسافران و دانشجویان برای تأمین ارز مورد نیاز خود به بازار آزاد مراجعه می‌کنند و همین بالا رفتن تقاضا نسبت به عرضه موجب رشد قیمت‌ها می‌شود.

تا ارز یکسان نشود این نوسان‌ها وجود دارد

مدیرعامل پیشین بانک صادرات درعین حال تأکید می‌کند تا ارز در کشور چند نرخی است، این گونه نوسان‌ها و شکاف‌های قیمتی وجود دارد. برهمین اساس نباید منتظر یکسان شدن یا نزدیک شدن نرخ بازار آزاد و رسمی بود، چرا که هیچ گاه این اتفاق نمی‌افتد و دلیل آن این است که برخی از سفته بازان و سودجویان اجازه آن را نمی‌دهند.

به گفته وی منافعی در باطن ارز چند نرخی وجود دارد که باعث می‌شود تا عده‌ای به روش‌های مختلف از آن دفاع کنند و از سودهای هنگفت آن بهره‌مند شوند. درواقع متقاضیان واقعی دسترسی محدودی به ارز رسمی دارند و مجبورند برای تأمین نیازهای خود به بازار آزاد مراجعه کنند، جایی که سود سفته بازان را تأمین می‌کند.

حسینی هاشمی در پایان تصریح کرد: عرضه ارز با چند نرخ همواره اقتصاد ملی را آزار داده و رانت را تقویت می‌کند. براین اساس هم‌اکنون بهترین زمان ممکن برای اجرای یکسان‌سازی نرخ ارز است.

صدای پای ارز تک نرخی

درحالی که اکثر کارشناسان اعتقاد دارند بانک مرکزی باید هرچه زودتر یکسان‌سازی نرخ ارز را کلید بزند به نظر می‌رسد که این بانک آخرین گام‌ها را برای دستیابی به ارز تک نرخی برمی‌دارد و بسترهای آن را فراهم کرده است. دراین زمینه ضمن اینکه فاصله قیمتی ارز رسمی و آزاد کاهش یافته است، مشمولان دریافت ارز رسمی نیز یکی پس از دیگری حذف می‌شوند تا ارز یکسان در اقتصاد حاکم شود.

درهمین راستا عمده قیمت‌گذاری‌ها نیز براساس ارز آزاد تغییر رویه می‌دهد که تازه‌ترین آن قیمت‌گذاری ۲۰ قلم فرآورده نفتی بر مبنای ارز آزاد بود. کارشناسان معتقدند کاهش تدریجی و در نهایت حذف کالاهای مشمول دریافت ارز رسمی گام مفیدی برای یکسان‌سازی نرخ ارز است.