جعبه سیاه وحشت عربستان از برجام

روزنامه دنیای اقتصاد: سخنگوی وزارت خارجه ایران با اشاره به اینکه بین تهران و ریاض تماسی برقرار نیست، گفت عربستان به ما در قضیه منا و به‌ویژه حج بدهکار است و در این مورد خیلی بد عمل کرد.

بهرام قاسمی سخنگو و رئیس مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای وزارت امور خارجه در گفت‌وگو با فارس، به اوضاع شکننده اقتصادی و سیاسی عربستان اشاره کرد و افزود: «عربستان اشتباهات و خطاهای راهبردی زیادی را در منطقه و در قبال ایران صورت داده است.» همراهی سودان، امارات و بحرین با عربستان پس از قطع روابط ریاض- تهران نیز از دیگر مواردی بود که قاسمی در این گفت‌‌وگو به آن پرداخت. او در بخش دیگری از این گفت‌وگو عنوان کرد که فعلا گام عملی برای تاسیس دفتر اتحادیه اروپا در ایران برداشته نشده و باید منتظر روند امور ماند.

او همچنین گفت که ایران مذاکرات جدیدی را با اروپا در بحث حقوق بشر آغاز نکرده‌ است و در عین حال یادآور شد ایران مشکلی برای سخن گفتن و باز کردن مسائل حقوق بشری ندارد. قاسمی همچنین گفت که پیش‌بینی انتخابات آمریکا از الان ممکن نیست و تحولات خاورمیانه، جهان عرب و اسلام و حتی تحولات اروپا بر انتخابات آمریکا اثرگذار است و می‌تواند تعیین‌کننده باشد.

سخنگوی وزارت امور خارجه در این گفت‌وگو در پاسخ به این سوال که آیا بعد از قطع روابط بین ریاض و تهران گفت‌وگویی درباره مناسبات صورت گرفته یا خیر، گفت: «تماسی بین دو کشور برقرار نیست.» او تاکید کرد: «عربستان به ما در قضیه منا و به‌ویژه حج بدهکار است و خیلی بد عمل کرد.» او با بیان اینکه این کشور قطعا در یمن پیروز نخواهد شد، عنوان کرد: «ریاض تصور می‌کرد ظرف یکی، دو هفته داستان یمن تمام می‌شود، ولی الان یک سال و نیم از قضیه یمن می‌گذرد.» به باور او عربستان در سوریه و عراق نیز وضعیت خوبی ندارد.

قاسمی درخصوص اینکه گفته می‌شود ایران در قبال مواضع تند عربستان واکنش‌های تند اتخاذ نمی‌کند نیز این موضوع را کاملا رد کرد و گفت: «اتخاذ مواضع از سوی ما در قبال مواضع منفی عربستان همواره متوازن، به موقع و دقیق بوده است.» سخنگوی وزارت خارجه به ترس عربستان بعد از برجام اشاره کرد و گفت: «آنها فکر می‌کنند بعد از برجام ایران و آمریکا با هم بسته‌اند و قرار است وضعیت منطقه را تغییر دهند و مقابل عربستان بایستند و به همین خاطر از این توهم کاذب وحشت دارند. بعد از اینکه آقای ظریف مقاله‌ای را در نیویورک‌تایمز نوشت، آنها وحشت زده شدند و کلی هزینه کردند و جبیر مقاله‌ای را در وال‌استریت نوشت، ولی مقاله اول کار خود را کرده بود.»

قاسمی درباره اینکه گفته می‌شود وزارت خارجه در قبال عربستان منفعل عمل کرده به‌ویژه در قضیه منا، عنوان کرد: ما در موضوع منا از همه ظرفیت‌های خودمان استفاده کردیم. ستادی به این منظور در وزارت خارجه تشکیل شد که مسوول آن آقای حسن قشقاوی معاون وزیر خارجه است و از سازمان حج و زیارت و سایر ارگان‌ها نیز در آن عضو هستند.

سخنگوی وزارت خارجه در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره همراهی سودان، امارات و بحرین با عربستان پس از قطع روابط ریاض - تهران، با بیان اینکه آنها در این قضیه گیر کرد‌ه‌اند، ابراز کرد: «کشورهای یاد شده الان بین قدرت و اثر ایران در منطقه و وضعیت عربستان دچار سرگردانی هستند. آنها هیچ‌کدام رابطه خوبی با عربستان ندارند و اصولا دولت‌های عربی هیچ‌وقت با هم سازگاری کاملی نداشتند و اگر داشتند حداقل در دورانی که شعار ضداسرائیلی سر می‌دادند، می‌توانستند دور هم جمع شوند و اقدامی علیه رژیم متجاوزی مثل اسرائیل صورت دهند.»

قاسمی در ادامه اضافه کرد: «چیزی که آنها را ظاهرا دور هم جمع کرده، نگرانی‌های بیجا و واهی است که از ایران دارند. از سوی دیگر ایران‌هراسی که قدرت‌ها و صاحبان کمپانی‌های فروش تسلیحات ایجاد کرده و چهره ترسناک و مخوفی از ایران را برای آنها ترسیم کرده‌اند تا از این طریق تسلیحات خود را به این کشورها بفروشند، مزید بر علت بوده است. متاسفانه این کشورها به علت بی خردی فریب اینها را می‌خورند و درآمدهای نفتی خود را هر از چندگاهی صرف خرید این تسلیحات می‌کنند.» او افزود: «هر از چند سالی این وضعیت تکرار می‌شود. از بعد از انقلاب اسلامی دول غربی و کمپانی‌های بزرگ سلاح، جیب این کشورها را با دلایل مختلف چه در جنگ ایران و عراق برای کمک به صدام، چه در جنگ کویت و چه در حمله به عراق و... خالی کردند و اخیرا در بعد از برجام نیز آنها را به خرید سلاح تشویق کرد‌ه و این کشورها به انباری از باروت تبدیل شده‌اند که مجبورند هم اسلحه را بخرند و هم هزینه آموزش، نگهداری و استفاده از سلاح را بپردازند.»

دهمین سخنگوی وزارت خارجه در ادامه این گفت‌وگو افزود: «به دلیل نبود تفکر صحیح و خردگرایانه در عربستان آنها از جیب ملت‌هایشان هزینه‌های سنگینی را می‌پردازند که هیچ دلیل عقلایی در آن نهفته نیست و خودشان را قربانی افکار نسنجیده و متوهم خود می‌کنند.» به باور این دیپلمات ارشد، عربستان در تنگناهای مختلفی قرار دارد و نهایتا قادر نخواهد بود این ائتلاف را حفظ کند و اگر زمانی بگذرد دوستانی را که احساس می‌کند در کنارش هستند، ولی عملا نیستند و به‌صورت مقطعی در کنار آن هستند با طولانی شدن جنگ یمن و دیگر بحران‌های منطقه‌ای، کم‌کم از دست می‌دهد و آنها از عربستان دور خواهند شد. قاسمی تاکید کرد: «این کشورها نمی‌توانند واقعیتی به نام ایران را نادیده بگیرند و فراموش کنند یا در مقابل ایران بایستند.»

او در بخش دیگری از این مصاحبه، درباره گفت‌وگوهای حقوق بشری ایران و اتحادیه اروپا، با بیان اینکه ما مذاکرات جدیدی را با اروپا در بحث حقوق بشر آغاز نکرده‌ایم، گفت:‌ «آقای محمدجواد لاریجانی سفری به ایتالیا داشت و یکی، دو ملاقات با سیستم قضایی این کشور انجام داد. ولی این به منزله گفت‌وگوهای حقوق بشری ما نبود.» رئیس مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای وزارت خارجه افزود: «اروپایی‌ها نظرات خود را نسبت به حقوق‌بشر در جهان اسلام دارند، از حقوق بشر در اسلام آگاهی کافی ندارند و برداشت‌های سطحی را از حقوق بشر در ایران دارند. نسبت به بحث اعدام سوال می‌کنند و برایشان مساله است که آن هم به دلیل عدم آشنایی آنها به مبانی حقوق اسلامی است.» سفیر اسبق ایران در ایرلند، اسپانیا و ایتالیا و مدیرکل اسبق غرب اروپای وزارت امور خارجه عنوان کرد: «ما مشکلی برای سخن گفتن و باز کردن مسائل حقوق بشر نداریم. چون احساس ما این است که در مبانی اسلامی ما ریشه‌های حقوق بشر و حقوق بشر اسلامی به قدری قوی است که می‌توانیم در آن خصوص صحبت کرده و از آن مبانی دفاع کنیم و علاوه بر آن از حقوق مسلمانان و حتی غیرمسلمانان در اروپا و رنگین‌پوست‌ها نیز حمایت کنیم.» به گفته قاسمی این گفت‌وگوها می‌تواند شروع خوبی باشد و ایران از این گفت‌وگوها استقبال می‌کند.

سخنگوی وزارت خارجه همچنین به تصویب سند راهبردی اتحادیه اروپا در قبال ایران واکنش نشان داد و گفت که «این‌گونه موضع‌گیری‌ها سوال‌برانگیز و غیرسازنده است و هیچ کمکی به ارتقای گفتمان حقوق بشری نمی‌کند.» بهرام‌قاسمی با اشاره به این سند راهبردی افزود که «در متن این مصوبه مواردی به‌خصوص در زمینه وضعیت حقوق بشر در ایران وجود دارد که با واقعیت‌های موجود مطابقت ندارد.» کمیته امور خارجی پارلمان اروپا روز پنج‌شنبه، ۱۵ مهر، پیش‌نویس سندی را تصویب کرد تحت عنوان «نقشه راه عادی‌سازی روابط اتحادیه اروپا با ایران پس از برجام». پیش‌نویس این سند با ۳۷ رای موافق و ۱۵ رای مخالف، به تصویب رسید و این سند قرار است در جلسه آینده پارلمان اروپا به رای گذاشته شود.

رئیس مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای وزارت خارجه درباره تاسیس دفتر اتحادیه اروپایی در ایران با بیان اینکه دو دهه اخیر این بحث مطرح و گاهی هم به فراموشی سپرده شده، عنوان کرد: «در دوران جدید که تعامل بیشتری با اروپا وجود دارد و اروپا به جایگاه ایران توجه بیشتری کرده است، بحث دفتر می‌تواند مطرح باشد و ما در حال بررسی هستیم و باید ببینیم روند روابط به چه سمتی پیش می‌رود که درباره آن هم تصمیم بگیریم.» وی اضافه کرد: «این موضوع در دستورکار دو طرف وجود دارد.»

سخنگوی وزارت خارجه درباره انتخابات آمریکا و ارزیابی‌اش از نتیجه این انتخابات و اینکه چه‌کسی پیروز این انتخابات می‌شود، با بیان اینکه در عالم سیاست‌ پیش‌بینی درست نیست، گفت: «پیش‌بینی این انتخابات کاری دشوار است.» سخنگوی دستگاه دیپلماسی افزود: «پیش‌بینی دقیق از الان ممکن نیست و تحولات خاورمیانه، جهان عرب و اسلام و حتی تحولات اروپا بر انتخابات آمریکا اثرگذار است و می‌تواند تعیین‌کننده باشد.» رئیس مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای وزارت خارجه ابراز کرد: «جهان ما جهانی در حال گذار است و سرعت تحولات آن خیلی سریع و غیرقابل پیش‌بینی است.»