اتاق‌های امن تزریق، پاتوق معتادان!

به زودی پاتوق معتادان خیابانی یک فضای سالم بهداشتی می‌شود، اتاق‌هایی که در شرایط بحرانی امنیت را به آنان بر می‌گرداند، چرا که آنها بدون کوچک ترین فشاری مجبور نیستند که مواد را ترک کنند و فقط قرار است که در سایه حمایت معتادان بهبود یافته و مددکاران در این اماکن از عوارض مصرف مواد بکاهند.

روزنامه آرمان امروز - نگین باقری: به زودی پاتوق معتادان خیابانی یک فضای سالم بهداشتی می‌شود، اتاق‌هایی که در شرایط بحرانی امنیت را به آنان بر می‌گرداند، چرا که آنها بدون کوچک ترین فشاری مجبور نیستند که مواد را ترک کنند و فقط قرار است که در سایه حمایت معتادان بهبود یافته و مددکاران در این اماکن از عوارض مصرف مواد بکاهند، هرچند در این بین ممکن است بارقه امید را از جانب گردانندگان فضای امن به دست آورند و با اقدامات راهبردی تشویق به ترک این بلای خانمان سوز شوند. بنابراین هماهنگی دستگاه‌های مربوطه نیاز است تا بستر برای فراموش شدگان جامعه فراهم شود، چون آنان بیمارانی هستند که در منجلاب اعتیاد غرق شده اند و به دنبال روزنه ای می‌گردند تا زخم‌های خود را التیام ببخشند.

قصه حمایت از معتادان سر دراز دارد. تا چندی پیش پخش سرنگ رایگان پر حاشیه بود. این بار نیز راه اندازی اتاق‌های امن تزریق در پاتوق معتادان خبرساز شده است. گرچه این طرح در سال ۹۳ در ستاد مبارزه با مواد مخدر مطرح شد و مدت‌ها مسکوت ماند، اما دوباره سازمان بهزیستی بحث پر حاشیه اتاق امن تزریق را بر سر زبان‌ها انداخت و این طرح مورد بحث موافقان و مخالفان خود قرار گرفت. عده‌ای بر این باورند که با ایجاد بستر برای تزریق معتادان قبح این معضل ریخته شده و سبب تشویق معتادان می‌شود، در حالی که موافقان هم جواب در آستین داشته و در دفاع از این طرح می‌گویند که اتاق امن ترزیق یکی از روش‌های کاهش آسیب است و از حضور معتادان در مکان‌های عمومی جلوگیری می‌کند.

این در حالی است که هنوز دستگاه‌های ذی ربط به توافق نرسیده اند، اما سازمان بهزیستی سرسختانه درصدد اجرای این طرح است، تا جایی که ماه گذشته رئیس سازمان بهزیستی کشور به صورت رسمی اعلام کرد که سازمان بهزیستی درصدد راه ‌اندازی «اتاق‌های امن تزریق» در پاتوق‌‌ها و مراکز معضل ‌خیز کشور است. به گفته انوشیروان محسنی بندپی در حال حاضر زمینه اجرایی شدن این طرح به لحاظ علمی در کشور در حال فراهم شدن است. معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی نیز چندی پیش از اجرای این طرح خبر داده و گفته بود که به زودی سه استان پر خطر کشور به اتاق تزریق برای معتادان تزریقی مجهز می‌‌شوند.

محسن روشن پژوه تاکید کرده بود که ایجاد اتاق‌‌های تزریق به عنوان یکی از برنامه‌‌های کاهش آسیب به معنای تایید مصرف مواد نیست، بلکه این یک دیدگاه علمی، واقع بینانه و پذیرفته شده‌ای است که چنانچه عده ‌ای از افراد مصرف کننده مواد که قادر نیستند به هر دلیلی مصرف مواد را کنار بگذارند به جای مصرف در جاهای نامعلوم، تحت نظارت باشند تا به تدریج عوارض اعتیاد کم شود، آسیب کاهش پیدا کند و انگیزه ترک و بهبودی در مصرف کننده ایجاد شود.

با وجود این، جمع‌آوری معتادان در یک محدوده و دسترسی سریع به آنها کمک می‌کند که راحت تر بتوان طرح‌های مطالعاتی را روی آنان اعمال کرد، چرا که قطعا افراد آموزش دیده نیز در این زمینه در نظر گرفته شده اند تا در این اماکن معتادان را تحت کنترل خود قرار دهند. بنابراین یکی از اهداف کاهش آسیب اعتیاد این است که همه مسائل معتادان را از بزهکاری گرفته تا انواع بیماری‌ها، عفونت‌ها، سرنگ‌های مشترک و رفتارهای مخرب تحت پوشش خود قرار دهد، پس چه بهتر که کلیه امورات معتادان در اتاق امن مصرف تحت نظارت باشد تا از این طریق بتوان اثرات اعتیاد را کاهش داد.

نهایی شدن احداث مرکز مدیریت مصرف مواد

بر اساس قانون، معتاد متجاهر به فردی گفته می‌شود که در ملأعام تزريق و مصرف کند و با این کار امکان بازداشت خود را رقم بزند. این در حالی است که روز به روز به تعداد معتادان متجاهر در سطح شهر افزوده شده و بارها و بارها دیده ایم که معتادان پس از جمع آوری دوباره به چرخه مصرف باز می‌گردند. حال سوالی که موافقان طرح اتاق امن تزریق از مخالفان دارند این است که اگر حضور معتادان متجاهر در مکان‌های عمومی نقض قانون است، چرا با نگهداری آنان در اتاق امن تزریق مخالفت می‌شود؟ مگر همیشه گفته نمی‌شود معتاد مجرم نیست، بلکه بیماری است که باید معالجه شود، پس چرا برای محقق شدن یکی از روش‌های کاهش آسیب اعتیاد تلاش نمی‌شود؟ با وجود این، طرح اتاق امن تزریق قرار است که در چند شهر اجرا شود.

«این طرح که قرار است با نظر کارشناسی کمیته درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر و به صورت پایلوت به اجرا درآید، مقرر شد در دو استان خوزستان و کرمان که به صورت داوطلبانه خواستار اجرای این طرح شدند، با در نظر گرفتن جمیع جهات، به اجرا درآید.» این اظهار نظر مرداد امسال سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر بود.

پرویز افشار با اعلام خبر نهایی شدن احداث اتاق‌های امن تزریق درباره سرانجام اجرای پایلوت این طرح در برخی استان‌های کشور عنوان کرد: مساله حرکت به سمت مدیریت مصرف و قطع ارتباط مصرف‌کنندگان با قاچاقچیان مواد مخدر، یکی از تاکیدات بند ۵۷ سیاست‌های کلان برنامه ششم و ابلاغ شده مقام معظم رهبری است و این مساله در جلسه قبلی ستاد مطرح و مصوب شد. به گزارش تسنیم، سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر بیان کرد: قرار است در اجرای این طرح سعی شود تا با سوق دادن معتادان از مواد مخدر پرخطر به کم خطر و قطع ارتباط آنها با قاچاقچیان، سیاست‌های کاهش آسیب و مدیریت مصرف را دنبال کنیم. این در حالی است که به عقیده کارشناسان مزایای این طرح بیشتر از معایب آن است و حداقل می‌توان به صورت آزمایشی مدتی این طرح را امتحان کرد، چرا که اگر درصدد کاهش آسیب اعتیاد نباشیم با توجه به کاهش سن اعتیاد و زنانه شدن آن باید منتظر عواقب جبران ناپذیری دیگری باشیم که بر پیکره جامعه وارد می‌شود.

عدم هماهنگی بین دستگاه‌ها برای اجرای این طرح

مدیرکل سابق درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر درباره طرح اتاق امن تزریق در گفت‌وگو با «آرمان امروز» می‌گوید: فعالیت‌های کاهش تقاضای اعتیاد شامل چند بخش پیشگیری، درمان، کاهش آسیب و حمایت اجتماعی است. طرح اتاق امن تزریق هم بخشی از فعالیت‌های کاهش آسیب در زمینه اعتیاد است. فرید براتی سده می‌افزاید: برای اینکه این طرح فعال شود نیاز به هماهنگی جدی بین بخشی دارد. او ادامه می‌دهد: در کشورهای مختلف از جمله کشور ما سیاستگذاری اقدامات و فعالیت‌های مرتبط با درمان اعتیاد همه جانبه است. باید ستاد مبارزه با مواد مخدر هماهنگ کننده دستگاه‌ها باشد. او اظهار می‌کند: برای اینکه بتوانیم اتاق امن تزریق را فعال کنیم باید درباره این موضوع و ضرورت آن به توافق برسیم.

باید دستگاه‌های اجرایی، دستگاه‌های قانونگذار، دستگاه‌های قضائی، حاکم شرع، دادگاه‌ها، سازمان بهزیستی، وزارت بهداشت، واحدهای مختلف دانشگاه علوم پزشکی و... در این باره به وحدت نظر برسند. او عنوان می‌کند: بنابراین اصلی ترین پیش نیاز هماهنگی بین دستگاه‌هاست که بر عهده ستاد مبارزه با مواد مخدر است، اما در حال حاضر این هماهنگی نیست، چون ستاد مبارزه با موادمخدر نسبت به این طرح مساله دارد. براتی سده خاطرنشان می‌کند: دستگاه‌های سیاستگذار در زمینه کاهش آسیب‌ها که اصلی ترین آن سازمان بهزیستی و وزارت کار، رفاه و تعاون اجتماعی است، برای اجرایی شدن این طرح به توافق رسیده اند، البته وزارت بهداشت هم حداقل در سطوح مدیران میانی موافق طرح اتاق امن تزریق است، اما باید موضع سطوح بالاتر مشخص شود.

مدیرکل سابق درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به اینکه باید این طرح در کمیته درمان و کاهش آسیب‌های ستاد مبارزه با مواد مخدر تصویب شود، بیان می‌کند: چند سال پیش که من مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر بودم این موضوع از طرف مسئولان وقت ستاد مبارزه با مواد مخدر به ما واگذار شد و گروه ما مطالعه ای را در این زمینه انجام داد. او ادامه می‌دهد: با تحقیقات انجام شده مشخص شد که تقریبا در ۲۰ شهر اروپایی اتاق امن تزریق وجود دارد، منتها محدود است و ضوابطی دارد.

او می‌افزاید: بنابراین ما گزارش را به مسئولان وقت ستاد مبارزه با مواد مخدر فرستادیم و توافق اولیه صورت گرفت، اما کمیته درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر که مسئولیت این کمیته با وزارت بهداشت است و معاون درمان وزارت بهداشت هم رئیس این کمیته است با موضوع مخالفت کردند. براتی سده ادامه می‌دهد: اکنون سازمان بهزیستی و متخصصان موافق این طرح هستند، اما دستگاه‌هایی که هماهنگ کننده هستند با این طرح مخالفند.