پشت صحنه هفته صفر درصدی بورس

روزنامه دنیای اقتصاد: هفته گذشته بورس تهران در حالی در نهایت بدون تغییر شاخص کل به پایان رسید که این بازار با عبور از ماه نفس‌گیر شهریور، سومین فصل سال را آغاز می‌کند. گرچه برخی نگرانی‌های سهامداران رفع شده است، اما همچنان مسائل متعددی به چشم می‌خورند که سهامداران را در حالت انتظار قرار می‌دهند.

در بررسی عوامل اثرگذار در کوتاه‌مدت بازار سهام، نقش دو مورد قابل توجه است. نخستین موضوع، بحث ورود نقدینگی جدید به بورس تهران است. اما نکته دوم قابل بررسی، احتمال تغییرات قیمتی در بازارهای جهانی و به ویژه بازار نفت است. هر دو مورد می‌توانند حداقل در کوتاه‌مدت نوساناتی را در بازار سهام ایجاد کنند.

رفت و برگشت شاخص سهام نشانه چیست؟

هفته گذشته که تنها چهار روز معاملاتی داشت در شرایطی آغاز شد که روز شنبه آخرین مهلت تسویه اعتبارات کارگزاران محسوب می‌شد. پیش از این در گزارش‌های متعددی موضوع اثرگذاری سال مالی کارگزاری‌ها و ترجیح سنتی آنها برای تسویه اعتبارات بررسی شده بود. بر اساس این بررسی‌ها مشاهده می‌شود که بورس تهران عموما در ششمین ماه از سال با کاهش حجم و رکودی نسبی در معاملات مواجه بوده است. بنابراین، نماگر بازار سهام شنبه هفته گذشته را با افت ۳۵۰ واحدی پشت سر‌گذاشت. پس از آن انتظار می‌رفت که معامله‌گران با مرتفع شدن فشار عرضه اعتباری‌ها با انگیزه بیشتری معاملات خود را انجام دهند.

در ادامه اما معاملات بورس تهران همچنان کم‌رمق ادامه یافت و تغییر محسوسی را به ویژه در نحوه فعالیت سهامداران خُرد تجربه نکرد (میانگین ارزش معاملات روزانه در هفته گذشته حدود ۱۱۰ میلیارد تومان بود). این مساله در شرایطی اتفاق افتاد که بازیگران بزرگ بازار سهام خرید‌های قابل توجهی انجام دادند و در مجموع هفته بیش از ۸ میلیارد تومان خرید خالص سهامداران حقوقی بود. این موضوع با حمایت از قیمت سهام باعث شد تا شاخص کل بورس تهران، در ادامه هفته افت روز شنبه را جبران کرده و به نقطه آغازی خود برگردد.

دو سکانس از حضور حقوقی‌ها

همان طور که اشاره شد، مشارکت قابل توجه سهامداران حقوقی در نقش خریدار مهم‌ترین عامل رشد نسبی شاخص بورس در روزهای پایانی هفته شد. این حضور پررنگ را می‌توان در دو سناریو توضیح داد. نخستین مساله آن است که سهامداران حقوقی به علت قدرت و ابزار تحلیل دقیق‌تر، عموما یک گام از سهامداران خُرد بازار جلوتر بوده و می‌توانند مسیر آینده قیمت‌ها را بهتر پیش‌بینی کنند. بنابراین ممکن است این دست از سهامداران آینده بازار را مثبت ارزیابی کرده و با حضور خود در نقش خریدار سیگنالی به سایر بازیگران بورس درباره آینده این بازار داده‌اند. گرچه بسیاری از متغیرهای کلان اقتصادی چندان از احتمال رونق چشمگیر بورس حمایت نمی‌کنند، اما بسیاری از فعالان معتقدند در بخش مهمی از سهام قیمت‌ها تا حدودی ارزنده شده و برای خرید جذابیت پیدا کرده‌اند. بنابراین کف‌های حمایتی شکل گرفته که احتمال ریزش سنگین قیمت‌ها را کاهش می‌دهد. سهامداران حقوقی نیز با شناسایی این روند اقدام به خرید کرده و نسبت به کسب سود در آینده امیدوارند.

اما در سناریوی دوم می‌توان به تلاش این گروه از سهامداران برای حمایت از سهام با انتظار ورود نقدینگی جدید اشاره کرد. به عبارت دقیق تر، این سهامداران ممکن است جذب بخشی از پول موجود در کشور به بازار سهام را انتظار بکشند. به این ترتیب، با تزریق بخشی از نقدینگی که در اختیار دارند و سبزپوش نگه داشتن شاخص کل به استقبال این تغییر روند می‌روند. در توجیه این ادعا دو کانال پول رسانی محتمل وجود دارد. کانال نخست مربوط می‌شود به ازسرگیری بخش مهمی از اعتباراتی که کارگزاران به مشتریان خُرد خود می‌دهند.

در واقع، با اتمام نیمه نخست سال بار دیگر بسیاری از سهامداران می‌توانند با استفاده از معاملات اعتباری رونقی نسبی در بازار ایجاد کنند. دومین کانال اما می‌تواند از طریق صندوق‌های درآمد ثابت ایجاد شود. ابلاغیه اخیر به این صندوق‌ها مبنی بر لزوم رعایت سقف ۶۰ درصدی سهم سپرده‌های بانکی از کل پرتفوی آنها می‌تواند مسیر جدید پول رسانی به بورس باشد. گرچه اجرای این موضوع با توجه به سهم متوسط ۸۰ درصدی سپرده‌ها در پرتفوی این صندوق‌ها در هاله‌ای از ابهام است، اما حتی اجرای ناقص این ابلاغیه نیز می‌تواند بخشی از نقدینگی آنها را روانه بازار سهام کند. موضوعی که با افزایش تقاضا در بورس تهران می‌تواند متورم شدن قیمت‌ها را در پی داشته باشد.

سوخت نفتی برای بورس؟

عامل دیگری که همواره بر بازار سهام اثرگذار بوده، نوسانات قیمت جهانی نفت است. از سویی وابستگی کل اقتصاد کشور به درآمدهای نفتی و از طرف دیگر، نقش پررنگ گروه‌های کالایی در بازار سهام (با توجه به همبستگی نزدیک قیمت جهانی سایر کالاها با نفت) باعث می‌شوند روند قیمت طلای سیاه مورد توجه فعالان بورس تهران باشد. در این خصوص، هفته جاری نشستی نفتی در الجزیره برگزار می‌شود که قرار است در حاشیه آن صادرکنندگان بزرگ نفت برای تنظیم قیمت‌های جهانی با یکدیگر مذاکره کنند. گرچه نگرانی‌هایی برای به نتیجه رسیدن این مذاکرات وجود دارد، اما اظهارنظرهای اخیر مقامات رسمی این کشورها امیدواری‌هایی را برای قیمت نفت ایجاد کرده است. به طوری که نفت خام آمریکا توانست بار دیگر به نیمه بالایی کانال ۴۰ دلاری صعود کند.

روز گذشته، رویترز در گزارشی نوشت: عربستان پیشنهاد داده در صورتی که ایران تولیدات خود را متوقف (فریز) کند، حاضر است برای تنظیم قیمت‌ها تولیدات خود را کاهش دهد. پیش از این نیز، بسیاری از مقامات نفتی کشورهایی نظیر الجزیره و نیجریه نسبت به نتیجه‌بخش بودن مذاکرات پیش رو ابراز اطمینان کرده‌اند. در صورتی که توافقی مناسب در این نشست کسب شود می‌توان به افزایش قیمت نفت و در ادامه با توجه به روند تاریخی بازارهای جهانی به رشد قیمت سایر کالاها نیز امیدوار بود. بر این اساس و با در نظر گرفتن سهم حدودا ۵۰ درصدی شرکت‌های کالایی، این تغییر مسیر در بازارهای جهانی می‌تواند موجب تحرک قیمت‌ها در بورس تهران نیز حداقل در کوتاه‌مدت شود.

پرواز «خکمک» روی بال حقیقی‌ها

سهام شرکت کمک فنر ایندامین از ابتدای شهریور رشد ۴۰ درصدی را به ثبت رسانده است. نگاهی به سهامداران درصدی این شرکت می‌تواند دلیل چنین رشدی را در مدت یک ماه برای این نماد مشخص سازد. در حالی‌‌که در آخرین روز معاملاتی مرداد تنها شرکت سایپا با سهم ۸۹/ ۶۴ درصدی از شرکت در جمع سهامداران درصدی حضور داشت، تا پایان معاملات هفته گذشته پنج شخص حقیقی به جمع سهامداران درصدی این شرکت اضافه شده‌اند. در این میان سهم سایپا از «خکمک» تا سطح ۶۴/ ۶۳ درصدی کاهش یافته است. به این ترتیب در شهریور بیش از ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار سهم کمک فنر ایندامین از سوی سهامدار عمده در بازار عرضه شده است.

سایپا روز چهارشنبه ۴ میلیون از سهام خود در این شرکت را به بازار عرضه کرد. روز چهارشنبه علاوه بر دو حقوقی دیگر ۲ میلیون و ۱۶۰ هزار سهم از این شرکت را به بازار عرضه کرده‌اند (۵۶ درصد از حجم معاملات فروش در اختیار حقوقی‌ها بوده است). در سمت خرید ۱۵۴ کد حقیقی و یک کد حقوقی مشاهده می‌شود. ۹۹ درصد از سهام این شرکت توسط کدهای حقیقی جمع‌آوری شده است و حقوقی تنها ۱۶۰ هزار سهم از این شرکت را خریداری کرده است. سهامداران درصدی حقیقی این سهم در آخرین روز معاملاتی شهریور ۷ میلیون و ۳۲۰ هزار سهم از این شرکت را خریداری کرده‌اند. ‌چنین خریدهایی خاطره رشدهای پرشتاب زیرمجموعه‌های سایپا در پایان سال گذشته و همچنین ابتدای سال جاری را زنده می‌کند.

در آن دوره تجدید ارزیابی دارایی‌های سایپا موجی از هیجان را در قیمت سهام ایجاد کرد و رشدهای قابل توجهی در نمادهایی مانند «خزامیا» و «خاذین» به ثبت رسید. با این حال پس از پایان دوران هیجانی قیمت سهام این شرکت‌ها در شیب تند نزولی قرار گرفت و قیمت‌های متورم‌شده تا حدود زیادی تخلیه شد. در این خصوص می‌توان به رشد قیمتی «خاذین» تا سطح ۲۳۰ تومان پس از افزایش سرمایه بیش از۹۰۰ درصدی از محل تجدید ارزیابی اشاره کرد. در پایان هفته گذشته هر سهم سایپا آذین به قیمت ۹۸ تومان معامله شد. قیمت «خزامیا» نیز در حالتی مشابه به بیش از ۱۷۰ تومان رسیده بود که در پایان هفته گذشته هر سهم از این شرکت نیز در قیمت ۹۹تومان معامله شد. با این حال «خکمک» از نمادهای گروه سایپا بود که از رشدهای عجیب نمادهای این گروه جا ماند. این سهم چند بار تا سطح ۱۳۰ تومانی خیز برداشت اما با حاکم شدن فضای رکودی به زیر ۱۰۰ تومان نیز نزول یافت. به نظر می‌رسد سهامداران در جهت جبران عقب‌ماندگی این سهم از هیجان گروه خود برآمده‌اند. نسبت قیمت به درآمد کنونی «خکمک» به ۳۰۹ رسیده است.

خرید پررنگ ایرانیان در «ونیکی»

شرکت سرمایه‌گذاری ایرانیان در هفته گذشته ۴ میلیون سهم از «ونیکی» را خریداری کرده است. «ونیکی» از جمله نمادهایی بود که با رشد خود در میان نمادها با بیشترین اثر مثبت بر شاخص در روز چهارشنبه قرار گرفت. رشد قیمتی سرمایه‌گذاری ملی ایران ۱۴ واحد به رشد شاخص کمک کرد. در نقطه مقابل بانک تجارت به‌عنوان سهامدار نزدیک به ۵۰ درصدی این شرکت، ۲ میلیون از سهم خود را در پایان هفته گذشته به بازار عرضه کرده است. داروسازی سینا نیز ۵۰ هزار سهم از «ونیکی» را در معاملات پایان هفته گذشته خریداری کرده است.