همدردی مجازی در ختم مجازی

فاطمه رجبی در روزنامه وقایع اتفاقیه نوشت: کلاس درس مجازی، تجارت مجازی، دوستی و عشق مجازی و... هنوز خیلی‌ها با اینها کنار نیامده‌اند و حالا رونمایی از یک مجازی عجیب دیگر: «مراسم ختم مجازی».

اوایل که مخابرات، سامانه پیامک را به تلفن‌های همراه اضافه کرده بود، کارشناس یکی از برنامه‌های خانوادگی تلویزیون نسبت به پیام‌های تبریک و تسلیت از این طریق، انتقاد تندی کرد و گفت: دنیا دارد به سمتی می‌رود که آدم‌ها زحمت تلفن‌زدن به همدیگر را نمی‌کشند که مبادا مجبور باشند دو کلمه حرف اضافه بزنند. احتمالا اگر امروز به آن کارشناس بگوییم که حالا امکان برگزاری مراسم ختم مجازی و غیرحضوری در فضای اینترنت هم فراهم شده، ممکن است دچار سکته قلبی شود و عمرش به نصیحت‌کردن کفاف ندهد.

ممکن است بعد از این اتفاق، بازماندگان او برای کسانی که امکان حضور فیزیکی در مراسم ختمش را ندارند، یک یادبود درخور و مجازی برگزار کنند. مهمان‌ها می‌توانند در این مراسم به صاحب عزا گل‌های مجازی هم هدیه بدهند. ممکن است فکر کنید این یک شوخی بی‌مزه است اما این‌طور نیست. وقتی یکی از سلبریتی‌های تلویزیون، عکسی سلفی از خودش در کنار جنازه پدر مرحومش در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرد، باید می‌فهمیدید که روزی دنیای مجازی چنان پایش را در زندگی ما محکم می‌کند که می‌توانیم به جای رفتن به ختم فلان دوست و آشنا و درآغوش‌کشیدن بازمانده‌هایش، در ساعتی مشخص پای اینترنت بنشینیم و برای مرحوم کامنت‌های احترام‌آمیز بگذاریم. این امکان را سایتی با نام «ای‌ختم» که احتمالا مخفف کلمات «ختم الکترونیک» است، فراهم کرده است.

کافی است به آدرس این سایت بروید و در آن ثبت‌نام کنید. حالا می‌توانید برای هرکس که خواستید در هر ساعتی مراسم ختم مجازی برگزار کنید و به دوستان و آشناهایتان اطلاع بدهید که در همان ساعت حضور به هم برسانند، این‌طوری نه لازم است برای حلوا و خرما هزینه کنید و نه حتی لباس مشکی تهیه کنید؛ البته کسانی که این سایت را راه‌اندازی کرده‌اند، می‌گویند این ختم مجازی قرار نیست لزوما جای مراسم ختم واقعی را بگیرد بلکه بیشتر برای کسانی است که در شهرها و کشورهای دیگر زندگی می‌کنند و حضور در مراسم اصلی برایشان ممکن نیست. آنها از این طریق می‌توانند احترامشان را به مرحوم و خانواده‌اش نشان دهند و یادش را به این وسیله گرامی بدارند.

دسته گل مجازی

همه ما دیده‌ایم که در مراسم ختم افراد مختلف دسته‌گل‌های کوچک و بزرگی خودنمایی می‌کنند که روی آنها نوشته شده از سوی چه کسی تقدیم شده‌اند. در سایت مجازی برگزاری ختم هم این امکان فراهم شده است یعنی اگر روزی خدا نکرده خواستید در مراسم ختم مجازی یکی از آشناهایتان شرکت کنید، نباید نگران این باشید که دست خالی وارد فضای مجازی شوید بلکه می‌توانید یک دسته گل (البته این هم به شکل مجازی) تهیه و آن را طبق همان رسم قدیمی تقدیم کنید.

نحوه تهیه دسته‌گل مجازی هم به این شکل است که وارد بخش خرید دسته‌گل در سایت مذکور می‌شوید و با پرداخت مبلغی یک دسته‌گل تهیه می‌کنید؛ البته در واقع، تصویر دسته‌گل است که در زمان برگزاری مراسم مجازی تقدیم روح مرحوم می‌کنید. طبق چیزی که در سایت نوشته شده است، هزینه‌ای که برای تهیه دسته‌گل می‌پردازید به حساب نهادهای خیریه طرف قرارداد با سایت واریز می‌شود. یسنا فرین‌فر، کسی است که به تلفن موجود در بخش ارتباط با ما جواب می‌دهد و دراین‌باره می‌گوید: «وقتی شرکت‌کننده‌ها در مراسم ختم دسته‌گل مجازی تهیه می‌کنند، هم به نیازمندان کمک می‌کنند و هم به مرحوم و بازمانده‌هایش ادای احترام می‌کنند.» قیمت دسته‌گل‌های مجازی هم از انواع واقعی‌شان خیلی به‌صرفه‌تر است و از پنج هزار تومان برای یک دسته‌گل معمولی که عکسش خیلی هم قشنگ است، شروع می‌شود و تا ۴۹ هزار تومان برای یک تاج گل باشکوه ادامه پیدا می‌کند.

با ۱۹ هزار تومان ختم بگیرید

اگر فقط قیمت یک جعبه خرمای مضافتی را در نظر بگیرید و آن را به هزینه‌هایی مانند اجاره محل برگزاری مراسم، پخت حلوا و... اضافه کنید، می‌فهمید که برگزاری یک مراسم ختم چندان ارزان تمام نمی‌شود اما اگر بخواهید این مراسم را مجازی برگزار کنید می‌توانید کارتان را با ۱۹ هزار تومان برای یک مراسم ساده راه بیندازید. به این شکل که عکس مرحوم را آپلود کرده و زمان مراسم را هم تعیین می‌کنید. حالا فقط باید زمان برگزاری و آدرس سایت را به آشناهایتان بدهید تا در زمان مشخص دور هم جمع شوند و در پروفایل مرحوم کامنت بگذارند؛ البته اگر بخواهید کمی بیشتر برای مرحوم مایه بگذارید، می‌توانید از مراسم استاندارد به قیمت ۴۹ هزار تومان یا مراسم ویژه به قیمت ۹۹ هزار تومان استفاده کنید.

فرین‌فر درباره اینکه بین این سه نوع مراسم چه تفاوتی وجود دارد، می‌گوید: «اگر کاربر مراسم ساده را انتخاب کند، فقط می‌تواند از قالب‌های موجود استفاده کند و خودش نمی‌تواند تغییری ایجاد کند اما اگر انواع دیگر را انتخاب کند، می‌تواند چیزی که دوست دارد در پروفایل بنویسد؛ مثلا اگر شعری در نظر دارد یا می‌خواهد تصویر ویژه‌ای در زمینه کار وجود داشته باشد با انتخاب مراسم استاندارد یا ویژه می‌تواند این کار را انجام دهد. در نوع ویژه مراسم، یک امکان دیگر هم فراهم شده و آن این است که مهمان‌ها می‌توانند به صورت خصوصی برای صاحب مراسم کامنت بگذارند اما در مراسم ساده کامنت‌ها را همه حضار می‌بینند.»

کامنت به جای آغوش

تصور صاحب عزا درحالی که پشت کامپیوتر نشسته و درحالی که اشک می‌ریزد کامنت‌های تسلی‌بخش می‌خواند تا حد زیادی غریب به نظر می‌رسد؛ البته خیلی از ما قبلا با استفاده از فضاهای مجازی همدردی‌مان را با عزادارها نشان داده‌ایم مثلا پای عکسی در اینستاگرام کامنت گذاشته‌ایم یا در تلگرام پیغام‌های تسلیت فرستاده‌ایم اما فرین‌فر می‌گوید این سایت به‌دلیل اینکه فضای مخصوصی برای این کار در نظر گرفته و ساعت مخصوصی هم دارد، نوعی احترام خاص برای مرحوم ایجاد می‌کند. ممکن است شما هر وقت به شبکه‌های مجازی سر بزنید، بتوانید تسلیت بگویید اما وقتی در ساعتی مشخص در آدرس الکترونیکی مشخص حاضر می‌شوید یعنی واقعا برای مرحوم و بازمانده‌هایش احترام قائل بودید و مثلا به‌دلیل دوری راه نتوانسته‌اید در مراسم واقعی آنها شرکت کنید؛ اینها با هم خیلی تفاوت دارد.»

درگذشته‌های آشنا

وقتی به قسمت «فهرست مراسم» در سایت «ای‌ختم» بروید می‌توانید ببینید که چه ختم‌هایی تا‌به‌حال برگزار شده و چه ختم‌هایی در انتظار برگزاری هستند. در میان کسانی که تصویرشان در این بخش دیده می‌شود، چهره‌های آشنایی وجود دارد؛ مثلا همایون بهزادی، بازیکن سابق پرسپولیس یا داوود رشیدی که به‌تازگی از دنیا رفت؛ البته با توجه به اینکه تاریخ ختم آنها گذشته و ما هم به این مراسم دعوت نبوده‌ایم، نمی‌توانیم بفهمیم که چه کسی بانی برگزاری این ختم مجازی بوده‌اند اما فرین‌فر می‌گوید: «هرکس می‌تواند برای هر کسی که خواست مراسم بگیرد. این‌طور نیست که حتما اعضای خانواده‌اش بتوانند از این امکان برخوردار شوند.»

سایت «ای‌ختم» امکانات دیگری هم در اختیار شما می‌گذارد؛ مثلا اگر خواستید در یک مراسم ختم مجازی شرکت کنید و متن درخوری نداشتید یا به‌عنوان برگزارکننده مراسم به‌دنبال یک شعر مناسب بودید، می‌توانید به بخش «شعر ختم» بروید و از آنجا یک شعر انتخاب کنید؛ اشعاری که به نظر می‌رسد از سایت‌های برگزارکننده مراسم‌های ختم یا سفارش سنگ قبر برداشته شده‌اند.