نشست زمین، «صاحبقرانیه» را تهدید می‌کند

خبرگزاری ایسنا: «هرکس نگران وضعیت مجموعه‌ نیاوران است، باید آستین‌هایش را بالا بزند، وگرنه در حال حاضر این مجموعه در نقاط مختلف نشست کرده و برخی از دیوارهای آن باز شده‌اند. علاوه‌بر صاحبقرانیه، در برخی نقاط دیگر مجموعه‌ نیاوران زمین نشست کرده و بخشی از دیوارها نیز شکاف برداشته‌اند.»

ساخت یک مجمتع تجاری عظیم در عرصه‌ مجموعه‌ی تاریخی نیاوران می‌تواند مهمترین عامل این اتفاق تلخ باشد. هرچند در طول سال‌های گذشته بحث‌های کمی درباره‌ی علت اصلی تعطیلی این بنای تاریخی ارزشمند و نفیس مطرح شد، که بیشتر درِ گوشی بودند، بحث‌هایی بسیار محافظه‌کارانه که بیشتر فقط با کلمه‌ی «مرمت» همراه می‌شدند، اما حالا این علت علنی شده است. علتی که از هشت سال پیش قدم به قدم صاحبقرانیه را به سمت گودال مرگ فرو می‌بُرد و هیچ‌کس حرفی از آن به زبان نیاورد و حالا که علاوه‌بر صاحبقرانیه، بخش‌هایی دیگر از مجموعه‌ی نیاوران نیز ترک برداشته‌اند، حرفی از این علت به میان می‌آید که دل نگرانی‌ها را مشابه آن‌چه در تخت‌جمشید رخ داده، زیاد می‌کند.

از سوی دیگر صاحبقرانیه، یک تشابه با میدان تاریخی نقش جهان دارد. آن‌چه برج جهان‌نما بر سر این محوطه جهانی آورد، می‌تواند تا همین یکی دو سال آینده بر سر مجموعه‌ی فرهنگی تاریخی نیاوران و به خصوص مهمترین کاخ‌موزه این مجموعه یعنی «صاحبقرانیه» بیاید، البته اگر تا آن زمان چیزی از صاحبقرانیه و بخش‌هایی از این مجموعه باقی بماند.

برج‌سازی چه بر سر مجموعه‌ی نیاوران می‌آورد؟

رحمت‌الله رئوف، رئیس مجموعه‌ی فرهنگی تاریخی نیاوران در این زمینه به خبرنگار ایسنا توضیح می‌دهد.

او می‌گوید: از حدود هشت سال پیش ساخت پروژه «اطلس‌مال» در پشت مجموعه تاریخی نیاوران آغاز شد، مسئولان این پروژه از زمان برداشتن نخستین قدم برای این پروژه باید از سازمان میراث فرهنگی استعلام می‌گرفتند، چون این کار در عرصه و حریم کاخ در دست انجام بود، اتفاقی که رخ نداد.

وی با بیان این‌که این پروژه وضعیت ژئوتکنیک، ژئوفیزیک و آب‌های سطحی و زیرزمینی منطقه را تحت‌تاثیر قرار داده و آن‌ها را به هم زده است، بیان می‌کند: در این شرایط در این‌که این اتفاق باعث وقوع این ترک‌ها شده‌اند شکی نیست، حتی همه‌ کارشناسانی که در طول این مدت دعوت کرده‌ایم تا تمامی اتفاقات گذشته تا امروز در منطقه را بررسی کنند، همگی متفق‌القول‌اند که یکی از عوامل نشست زمین و ایجاد برخی ترک‌ها در صاحبقرانیه و بخش‌هایی از مجموعه کاخ نیاوران ساخت این پروژه بوده است، اما هنوز به صورت علمی و قطعی این قضیه اعلام نشده و برای همین از یک شرکت مشاوره با هدف بررسی وضعیت دعوت به کار کرده‌ایم.

«رئوف» با اشاره به پیشنهاد این شرکت کارشناس مهندسی مبنی بر بررسی وضعیت منطقه، ادامه می‌دهد: این مطالعات نیازمند تامین اعتبار زیادی است، چون نیاز به گمانه‌زنی‌های زیاد و آزمایش‌هایی است که نشان دهند چه اتفاقی در حال رخ دادن است، بنابراین تا به صورت قطعی بررسی نشوند، نمی‌توان به صورت علمی روی آن حرفی زد.

*شورای عالی معماری و شهرسازی به بحث اطلس‌مال و صاحبقرانیه وارد شده

او با اشاره به نامه‌ای که وی به عنوان مدیر کاخ نیاوران باید برای رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در این زمینه بفرستد، می‌گوید: در این نامه پیشنهاد شرکت خصوصی مهندسی را برای انجام پروژه مطالعاتی در این زمینه می‌فرستیم تا برای تأمین اعتبار از رئیس سازمان و معاون رئیس جمهور اعتبار بگیریم.

مدیر مجموعه نیاوران با اشاره به موضع‌گیری شورای عالی معماری و شهرسازی درباره بروز این اتفاق نیز می‌گوید: اگر این پروژه هیچ مشکلی نداشت، قطعا این شورا وارد بحث نمی‌شد. کارشناسان این شورا پس از انجام برخی بررسی‌ها تأیید اولیه را نسبت به لزوم نجات نیاوران و صاحبقرانیه انجام دادند.

وی اظهار می‌کند: باید برای این جلوگیری از هر اتفاق دیگری، حرفی محکمه‌پسند داشته باشیم تا بتوانیم صاحبقرانیه و نیاوران و حتی اطراف مجموعه نیاوران را نجات دهیم، در واقع باید تدابیری اندیشیده شود که آن هم پس از پایان مطالعات می‌تواند اتفاق بیفتد.

او با بیان اینکه آسیب‌های احتمالی به مجموعه نیاوران از زمان آغاز ساخت «اطلس‌مال» از حدود 8 سال پیش نمود پیدا نکرده بود که بخواهند کار مطالعاتی یا هر نوع اقدام پیشگیرانه‌ای انجام دهند، بیان می‌کند: متأسفانه در طول زمان و به خصوص در چند سال گذشته این نشست‌ها خود را نشان داده‌اند. ممکن است 5 سال دیگر اتفاقات بدتری بیفتد اگر امروز نتوانیم جلوی آن را بگیریم؛ هرچند از زمان آغاز کارِ این مطالعات، دست‌کم یک سال برای به دست آوردن نتیجه زمان نیاز داریم.

*چند بار تجربه‌ برج‌جهان‌نما باید تکرار شود؟

به گفته‌ رئوف، درخواست توقف پروژه‌ نیز هیچ تاثیری ندارد. چون اتفاقی که نباید، رخ داده است؛ بنابراین باید در حال حاضر برای نجات نیاوران تلاش کرد.

او همچنین با بیان اینکه حریم منظری سازه تجاری جدید معارض کاخ نیاوران است،‌ می‌افزاید: خواه‌ناخواه بلایی که سر پروژه میدان اصفهان آمد اینجا هم رخ می‌دهد، آن ساختمان با حجمی که در حال حاضر بالا می‌رود، با توجه به بحث منظر تاریخی هم که شده، باید مخالفت کنیم. چون باید با حریم منظری این پروژه برخورد شود.

وی اظهار می‌کند: تا امروز گودبرداری‌های آن انجام شده و اتفاقاتِ رخ داده باعث شده لایه‌های زمین تغییر پیدا کنند. اگر این قضیه به صورت علمی بررسی و اثبات شود که این مسئله باعث این اتفاقات است، باید همه هزینه‌ها را از آن‌ها بگیریم.

مدیر مجموعه‌ی فرهنگی تاریخی نیاوران تاکید می‌کند: هرکس نگران وضعیت مجموعه‌ی نیاوران است، باید آستین‌های خود را بالا بزند، وگرنه در حال حاضر این مجموعه در نقاط مختلف نشست کرده و برخی از دیوارهای آن باز شده‌اند. از سوی دیگر علاوه‌بر صاحبقرانیه در برخی از نقاط دیگر مجموعه‌ی نیاوران زمین نشست کرده و بخشی از دیوارها نیز شکاف برداشته‌اند.