تهران چند تا معتاد دارد؟

فرارو: تهران چندتا معتاد دارد؟ دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر دو سه روز پیش گفت شیوع اعتیاد در پایتخت ۲.۹۵ درصد است و نزدیک به ۹۷ درصد از مردم شهر پاک هستند. علیرضا آذرنیا این آمار را درحالی اعلام کرده که نتایج آخرین آمارگیری از شیوع اعتیاد در کشور هنوز اعلام نشده‌است.

تناقض‌های آماری باعث شده‌ تا ندانیم ۸ میلیون معتاد در کشور داریم یا دو میلیون؛ اعدادی که کارشناسان و مسئولین را در موضوع اعتیاد برابر هم قرار داده‌است.

در ماه‌های اخیر برخی از کارشناسان و البته برخی از مسئولان دولتی تعداد معتادان حرفه‌ای، تفننی و افرادی که به‌طور پراکنده مواد مصرف می‌کنند را ۸ میلیون اعلام کرده بودند.

ناصر صبحی -مدیر دفتر ازدواج و تعالی وزارت ورزش و جوانان- هم چندی‌پیش از آمار ۸ تا ۱۰ میلیونی معتادان در کشور سخن گفت.

قائم‌مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر اما این آمار را به شدت رد می‌کند. علی مویدی همچنین معتقد است از آن‌جا که آمار جدیدی از اعتیاد در دست نداریم باید همان آمار قبلی مورد تایید همه باشد.

آمار قبلی از شیوع اعتیاد در کشور به سال ۹۰ برمی‌گردد. در سال ۹۰ با مراجعه به سایت ستاد مبارزه با مواد مخدر با آمار دو میلیونی اعتیاد مواجه می‌شدیم.

در همان سال نیز کارشناسان واکنش‌های زیادی نسبت به این آمار نشان دادند. آن‌ها اعتقاد داشتند که شفافیتی در آمار اعتیاد وجود ندارد.

مصطفی اقلیما-رییس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران- آن‌زمان معتقد بود که در خوش‌بینانه‌ترین حالت ۴ میلیون معتاد در کشور زندگی می‌کنند.

سال ۸۹ نیز واحد پژوهش جمعیت تولدی دوباره و موسسه تحقیقاتی داریوش به سفارش دفتر مقابله با جرم و مواد سازمان ملل پژوهشی درباره اعتیاد انجام دادند.

طبق یافته‌های این پژوهش ۲.۳ درصد از نمونه تحقیق در تهران مصرف‌کننده مواد محرک و ۱.۱۵ درصد نمونه مصرف‌کننده روزانه این مواد بودند.

این آمار در حالی ارائه شد که گفته شده هر روز بین ۷۰ تا ۱۰۰ معتاد به جمعیت معتادان اضافه می‌شود.

البته ما در میان آمارهای متناقض اعتیاد هنوز هم آمارهایی می‌بینیم که بر تحقیقات سال ۸۶ متکی هستند.

در این سال موسسه تحقیقاتی داریوش با نمونه‌ای دارای جمعیت ۷ هزار و ۹۱۴ نفری اعلام کرد که ایران در حالت خوش‌بینانه ۸۰۰ هزار معتاد و در حالت بدبینانه یک میلیون و ۷۰۰ هزار معتاد دارد.

این در حالی است که پیش‌تر از این و در سال ۱۳۷۹ بهزیستی اعلام کرده بود که دو میلیون نفر سوءمصرف مواد مخدر دارند.

همچنین در سال ۸۰ در پژوهشی با حمایت دفتر مقابله با جرم و مواد سازمان ملل و همکاری وزارت بهداشت تعداد مصرف‌کنندگان مواد مخدر سه‌ونیم میلیون نفر تخمین زده شد. این تخمین براساس نمونه ادرار مراجعین به فوریت‌های پزشکی به عمل آمد.

چرا آمار مربوط به اعتیاد باید تا این حد از هم متفاوت باشند؛ آن‌هم در حالی که خطر شیوع اعتیاد در همه سنین هر روز بیش‌تر می‌شود.

عباس دیلمی‌زاده -مدیر موسسه تولدی دوباره و کارشناس اعتیاد- می‌گوید ما داده‌های زیادی در خصوص وضعیت اعتیاد در این سال‌ها نداریم و برخی از آمارهایی که داده شده تنها بر اساس این شیوه بوده که چه تعداد مراجعه‌کننده به مراکز درمان آمده‌اند.

با این وصف، پاسخ این سئوال که شهر تهران به‌راستی چقدر معتاد دارد چیست؟

نتایج شیوع‌شناسی هنوز اعلام نشده‌است

فرید براتی‌سده در این‌باره و در گفتگویی تاکید می‌کند که باید منتظر آمار جدیدی باشیم که از دوسال پیش بر روی آن کار شده‌است.

رییس سابق پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی گفت: ما باید به هرکسی که مدعی آمار هست از او بپرسیم که تحقیقش بر چه اساسی بوده‌است. نوع تحقیق و روش آن می‌تواند متفاوت باشد.

وی ادامه داد: در تحقیقاتِ مربوط به اعتیاد این اهمیت دارد که ببینیم آیا در این تحقیق شیوع‌شناسی انجام شده و یا نمونه در دسترس مورد تحقیق قرار گرفته. آماری که دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر درباره تعداد معتادین در تهران ارائه کرده بر اساس شیوع‌شناسی نیست.

این کارشناس اعتیاد تاکید کرد: دو سال پیش بهزیستی با همکاری ستاد مبارزه با مواد مخدر شیوع‌شناسی‌ای انجام شد که هنوز نتایج آن اعلام نشده‌است.

وی همچنین تصریح کرد: آیا نتایج این شیوع‌شناسی خبر از آمار بسیار زیاد اعتیاد دارد که اعلام نمی‌شود؟ و یا اینکه نتایج آن از تغییر حداقلی آمارها خواهند گفت؟ هرچه که هست مسئولین باید صادقانه هر چه به‌دست آمده را به مردم اعلام کنند.

براتی سده همچنین معتقد است که تمایز در مفاهیم موجود باعث شده که آمارهای متفاوتی از شیوع اعتیاد داشته باشیم.

وی با ذکر مثالی گفت: در قوانین ستاد مبارزه با مواد مخدر دو تعریف از معتاد متجاهر وجود دارد. در تعریفی قاضی باید متجاهر بودن فرد معتاد را تشخیص دهد و در تعریف دیگر هم پزشک و هم قاضی.

وی همچنین ادامه داد: درنتیجه اگر دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر یک آمار ارائه می‌دهد و مسئولِ دیگر یک آمار متفاوت این به تعاریف و مفاهیم نیز برمی‌گردد.

براتی‌سده مثال دیگری درباره اشتباه بودن بسیاری از آمارها نیز زد. وی توضیح داد: حدود سه‌سال است که برخی از مسئولان می‌گویند ما در تهران 5 هزار زن معتاد متجاهر داریم این در حالی است که در یکی از طرح‌های جمع‌آوری ما تنها توانستیم 150 نفر از این زنان را جمع‌آوری کنیم.

این کارشناس اعتیاد ادامه داد: در طرح‌های اخیر هم تنها 500 زن به همراه ماموران به مرکز شفق برده شدند؛ درنتیجه می‌بینیم که 5 هزار زن متجاهر وجود ندارد.

فرید براتی‌سده با اشاره به اینکه ارجاع آماری به اعتیاد به مطالعات سال 90 برمی‌گردد تصریح کرد: سال 90 مطالعه‌ای اپیدمیولوژیک بر روی اعتیاد انجام نشد درحالی که یک مطالعه اپیدمیولوژیک یا شیوع‌شناسانه قواعد خاص خودش را دارد.

رییس سابق پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی در انتها تاکید کرد که باید نتایج شیوع‌‌شناسی که دوسال پیش آغاز و برای آن یک‌میلیارد تومان هزینه شد به زودی اعلام شود.

به گفته این کارشناس اعلام نتایج این تحقیق به تاخیر افتاده. با این‌وجود و در شرایطی که آمار واحدی از اعتیاد در شهر تهران و کل شهرها در دست نیست باید در انتظار ماند تا ببینیم سازمان بهزیستی و ستاد مبارزه با مواد مخدر چه آمار جدیدی اعلام خواهند کرد؟

آیا باز هم قرار است تعداد معتادین در هاله‌ای از ابهام باقی ماند یا این‌بار وضوح بیشتری در این‌باره به‌دست خواهد آمد؟